Instytut Logistyki i Magazynowania Klastering i wsppraca z

Instytut Logistyki i Magazynowania Klastering i współpraca z jednostkami B+R Poznań, 02 sierpnia 2012 r.

Program spotkania 1. Prezentacja uczestników spotkania; 2. Idea klasteringu; 3. Idea Wielkopolskiego Centrum Klasteringu; 4. Przykłady klastrów krajowych i międzynarodowych z obszaru B+R; 5. Wspólna płaszczyzna współpracy firm zrzeszonych w klastrach z jednostkami B+R; 6. Programy finansujące działania/ inwestycje poczynione w ramach klasteringu – krajowe i międzynarodowe;

Klaster – definicja Klastry (ang. Cluster) to geograficzne skupiska wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji, konkurujących między sobą, ale także współpracujących. (Michael Porter, 1990) Klastry - przestrzenna i sektorowa koncentracja podmiotów działających na rzecz rozwoju gospodarczego lub innowacyjności oraz co najmniej 10 przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą na terenie jednego lub kilku sąsiednich województw, konkurujących i współpracujących w tych samych lub pokrewnych branżach oraz powiązanych rozbudowaną siecią relacji o formalnym i nieformalnym charakterze, przy czym co najmniej połowę podmiotów funkcjonujących w ramach klastra stanowią przedsiębiorcy. Ministerstwo Gospodarki w Rozporządzeniu z dnia 11 grudnia 2006 roku

Klaster – podmioty tworzące klaster • powiązane firmy; • jednostki badawczo-rozwojowe, uczelnie; • parki, inkubatory, centra transferu technologii; • instytucje finansowe i firmy doradcze (w tym doradztwa technologicznego); • stowarzyszenia i izby branżowe; Środowisko naukowe Firmy Klaster Instytucje rządowe i pozarządowe

Klaster – przykład (1) Klaster rozwija się w oparciu o silny ośrodek bądź ośrodki, wokół których, jak satelity, "krążą" inne podmioty. Ośrodkami takimi mogą być uniwersytety, placówki B+R czy duże, międzynarodowe firmy, które stają się stymulatorami rozwoju regionalnego SFERA INFRASTRUKTURY WSPIERAJĄCEJ Samorządy i izby Poddostawcy przemysłów morskich Szkoły wyższe, uczelnie, instytuty Usługi morskie Media energetyczne Porty morskie Stocznie produkcyjne Stocznie remontowe Polski Klaster Morski Marynarka wojenna Jechting Sporty Turystyka Administracja centralna i lokalna Samorządy terytorialne Żegluga morska Instytucje Żegluga śródlądowa finansowe i banki Przemysły wydobywcze Teleinformatyka Transport publiczny Rybołóstwo i przetwórstwo rybne Media publiczne i prywatne

Klaster – przykład Klastra winiarskiego z Kalifornii Źródło: Porter, M. , Konkurencyjna przewaga narodów, 1990.

Klaster - korzyści Podstawowe korzyści, jakie daje prowadzenie działalności na terenie klastra: • TWORZENIE WARUNKÓW DO DYNAMICZNEGO ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTW • PODNOSZENIE UMIEJĘTNOŚCI I KWALIFIKACJI PRACOWNIKÓW • WSPÓŁPRACA Z INSTYTUCJAMI NAUKOWYMI I PLACÓWKAMI B+R • INTENSYFIKACJA RELACJI ISTNIEJĄCYCH POMIĘDZY PODMIOTAMI TWORZĄCYMI KLASTER • WZROST WIARYGODNOŚCI FIRMY WOBEC PARTNERÓW BIZNESOWYCH

Klaster – od czego zacząć? 1 2 3 4 ANALIZA STATYSTYCZNA pozwalająca znaleźć skupiska podmiotów gospodarczych w określonej branży (analiza obejmuje również znaczenie tych skupisk na tle kraju oraz siłę (np. ilość zatrudnionych pracowników, wielkość eksportu). Analiza ma znaczenie do określenia polityki regionalnej PODJĘCIE ROZMOWY z potencjalnymi uczestnikami klastra i władzami samorządowymi; OKREŚLENIE CZYNNIKÓW lokalne zasoby (w tym kapitał społeczny), zdolność do generowania nowych rozwiązań innowacyjnych, historia i perspektywy rozwoju na tle trendów globalnych; SFORMUŁOWANIE CELÓW IDENTYFIKACJA POTENCJALNYCH LIDERÓW Po co chcemy budować klaster, jakie korzyści z realizacji celów będą mieli potencjalni uczestnicy klastra Kto mógłby podjąć taką inicjatywę i ewentualnie zostać koordynatorem klastra. Spośród liderów wyłania się koordynatora klastra, który określa reprezentowanie, koordynowanie i zarządzanie wspólnymi aktywami.

Klaster –analiza i opracowanie strategii 1. ANALIZA SWOT - określenie mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń; 2. MAPOWANIE KOMPETENCJI - stworzenie sieci powiązań z określeniem ról poszczególnych podmiotów; 2. METODA DIAMENTU PORTERA - weryfikacja sensowności przedsięwzięcia (Strategia i struktura, Warunki popytu, Sektory wspierające, Warunki czynników produkcji pokrewne i

Klaster - struktura Struktura klastra musi być dostosowana do branży, postawionych celów oraz ilości i wielkości podmiotów

Klastry – polskie przykłady klastrów uczelni wyższych (1) Forma klastra - umowa Konsorcjum między podmiotami wchodzącymi w skład grupy założycielskiej Koordynator konsorcjum - Stowarzyszenie klaster 3 x 20 Uczestnicy - Uczelnie wyższe, PARK NAUKOWO-TECHNOLOGICZNY - Euro-Centrum Fundacje, stowarzyszenia: http: //www. klast er 3 x 20. pl/ Inni: Gminy, przedsiębiorcy: Cel: • WSPÓLNE PROJEKTY badawczo-rozwojowe, projekty edukacyjne, których celem jest promocja technologii energooszczędnych; • APLIKOWANIE O ŚRODKI KRAJOWE ORAZ UNIJNE • DORADZTWO – zielona energetyka, odnawialne źródła energii

Klastry – polskie przykłady klastrów uczelni wyższych (2) Klaster Uczelni Województwa Pomorskiego Komitet sterujący - Rada Rektorów Województwa Pomorskiego Uczestnicy - 11 pomorskich uczelni; Umowę o utworzeniu klastra podpisało 11 rektorów uczelni publicznych i seminariów duchownych, działających na terenie województwa pomorskiego Cel: • • • budowanie Pomorskiej Metropolii Wiedzy, połączenie potencjału intelektualnego, zasobów ludzkich i finansowych oraz zaplecza techniczno i organizacyjno-informatycznego; wspieranie tworzenia konsorcjów badawczych i wdrożeniowych oraz parków technologicznych; tworzenie i rozwój dzielnic wiedzy na bazie terenów rozwojowych przewidzianych dla Pomorskiej Metropolii Wiedzy i terenów podmiotów gospodarczych nastawionych na działalność innowacyjną; Promowanie uczelni regionu Pomorza Gdańskiego, a w szczególności ich osiągnięć naukowych, dydaktycznych, wdrożeniowych, kulturalnych, artystycznych i sportowych.

Klastry – polskie przykłady klastrów uczelni wyższych (3) LUBELSKI KLASTER WIEDZY Projekt - Lublin Miasto Wiedzy Całkowita wartość projektu wynosi 899 000, 00 PLN. 75% - Europejski Fundusz Społeczny, 25% - środki z budżetu państwa Partner wiodący - Urząd Miasta Lublina Partnerzy projektu: Cel projektu: • utworzenie stałej sieci współpracy (uniwersyteckiego klastra wiedzy) - wspólne opracowanie wizji i strategii Lublina jako Miasta Wiedzy (zintensyfikowanie transferu wiedzy pomiędzy środowiskami uczestniczącymi w projekcie, tj. szkołami wyższymi, jednostkami naukowymi, jednostkami samorządu terytorialnego, przedsiębiorcami; • utworzenie sieci współpracy zwiększającej potencjał naukowo – dydaktyczny Lublina

Klastry – przykład z branży lotniczej Dolina Lotnicza (przemysł dla lotnictwa) Podstawowe zadania Klastra Dolina Lotnicza: • budowanie łańcucha dostawców przemysłu lotniczego, • współpraca w zakresie badań nad nowymi rozwiązaniami technologicznymi, • wspieranie lokalnych przedsiębiorców, • promocja polskiego przemysłu lotniczego. Nadrzędnym celem Doliny Lotniczej jest stworzenie w Polsce południowo-wschodniej konkurencyjnego regionu, który zaopatrywałby międzynarodowe rynki w szeroki wachlarz produktów i usług dotyczących lotnictwa

Klastry przykłady międzynarodowe (1)

Klastry przykłady międzynarodowe(2) PROMOCJA CENTRÓW R&D ZA GRANICĄ PROMOCJA NIEMIECKICH CENTRÓW BADAWCZYCH DYSTRYBUCJA INFORMACJI ORGANIZACJA SPOTKAŃ NAWIĄZYWANIE WSPÓŁPRACY TRANSFER WIEDZY I KADRY

Klastry przykłady międzynarodowe(3) TECHNOLOGIE MIĘSO MLEKO OLIWA OWOCE LABORATORIUM PRODUKCJA PILOTOWA, ROZWÓJ PRODUKTÓW MICROBIOLOGICZNE ANALIZY SENSORYCZNEJ FIZYKOCHEMICZNE

Wielkopolskie Centrum Klasteringu (WCK) Wielkopolski Klaster Energii Odnawialnej Wielkopolski Klaster Spożywczy Klaster medyczny Wielkopolski Klaster MEBEL DESIGN

Współpraca klastrów z jednostkami B+R PROBLEMY Z PUNKTU WIDZENIA KOORDYNATORÓW KLASTRÓW w odniesieniu do jednostek B+R • Brak współpracy przedsiębiorstw ze światem nauki (brak pomysłów na współpracę); • Brak mapy obszaru klasteringu w regionie; • Brak bazy danych o projektach , badaniach, dostępności do infrastruktury B+R; • Problem współpracy jednostek B+R z biznesem (np. długi problem oczekiwania na decyzje. ZADANIA/ CELE STOJĄCE PRZED WCK w stosunku do jednostek B+R • Dostosowanie potrzeb kształcenia do środowiska klastrowego; • Udrożnienie relacji pomiędzy sektorem B+R, a gospodarką – rola WCK; • Opracowanie mapy obszaru klasteringu regionu Wielkopolski; • WCK - ośrodek wspierający realizację wspólnych projektów przez klastry (powołanie tzw. konsorcjów projektowych klastrów oraz klastrów i IOB czy B+R); • WCK jako baza danych o projektach, badaniach, dostępności do infrastruktury B+R; • Stworzenie klastra jednostek B+R, jako jednego z elementów WCK; • Określenie jasnych zasad dostępu do infrastruktury B+R (jako jeden z kierunków wzmacniania klastrów).

Klastry - programy finansujące krajowe • Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka • Program Operacyjny Kapitał Ludzki • Programy Narodowego Centrum Badań i Rozwoju: Ø Program Badań stosowanych (PBS) Ø INNOTECH Ø Kreator Innowacyjności

Klastry - programy finansujące międzynarodowe • 7. Program Ramowy w zakresie badań i rozwoju technologicznego na lata 2007 – 2013 • CIP – Competitiveness and Innovation Framework Programme 2007– 2013 • HORIZON 2020 (2014 – 2020) • INTERREG CE, BSR, IVC • Intelligent Enegry Europe • EUREKA • Inicjatywa CORNET (ang. COllective Research NETworking)

Kierunki i założenia polityki klastrowej w Polsce do roku 2020 Strategiczny cel przyszłej polityki klastrowej : wzmocnienie innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez: • skoordynowanie i skoncentrowanie dostępnego wsparcia publicznego na wybranych klastrach o kluczowym znaczeniu i potencjale konkurencyjnym dla gospodarki kraju i poszczególnych regionów, • szerokie wspieranie rozwoju współpracy, zwiększania interakcji i przepływów wiedzy itp. przez wspieranie koordynatorów klastrów.

Kierunki i założenia polityki klastrowej w Polsce do roku 2020 Komponenty polityki klastrowej: zintegrowane wsparcie dla relatywnie niewielkiej liczby wybranych klastrów będących motorami rozwoju kraju lub regionów i wyznaczających inteligentne specjalizacje – krajowe i regionalne. 1 2 Wsparcie trafiać przede wszystkim będzie do aktorów klastra, czyli przedsiębiorstw, jednostek edukacyjnych i naukowych, instytucji otoczenia biznesu i innych lub tworzonych przez nie konsorcjów. Będzie miało ono postać np. grantów na działalność badawczo-rozwojową, inwestycje we wspólną infrastrukturę edukacyjną lub badawczą czy rozwój kapitału ludzkiego. W ramach tego komponentu polityka klastrowa będzie polegać na zintegrowanym i skoordynowanym wykorzystaniu instrumentów innych polityk – innowacyjnej, naukowo-technologicznej, proeksportowej, rozwoju kapitału ludzkiego itp. szerokie wspieranie istniejących i tworzących się klastrów poprzez finansowanie ich koordynatorów. Wymogi uruchomienia wsparcia skierowanego bezpośrednio do aktorów: • funkcjonowanie inicjatywy klastrowej i koordynatora; • zdefiniowanie wspólnej strategii rozwoju i planu działania – posiadany plan projektów i przedsięwzięć

Dalszy plan działań 1. Identyfikacja problemów i potrzeb na bazie uzyskanych informacji od potencjalnych członków powiązania kooperacyjnego; 2. Przedstawienie oceny stopnia przygotowania do tworzenia klastra pod względem wytycznych programów finansujących; 3. Wskazanie kierunków wspólnego działania i płaszczyzn porozumienia; 4. Wskazanie możliwości modyfikacji i ulepszeń procesów biznesowych; 5. Zaproponowanie konkretnej formy prawnej klastra. II spotkanie z potencjalnymi członkami powiązania kooperacyjnego (klastra)

Dziękujemy za uwagę Anna Połczyńska Ewa Dobrzeniecka Tomasz Markowski Piotr Nowak Kontakt: Instytut Logistyki i Magazynowania, Ul. Estkowskiego 6, 61 -755 Poznań, T: +48 61 850 48 90, F: +48 61 852 63 76, W: www. ilim. poznan. pl, www. gs 1 pl. org