INSPIRE metadane GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZBIA GRA 20 22

INSPIRE metadane GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane Czym jest INSPIRE? Infrastruktura Informacji Przestrzennej w Europie (INfrastructure for SPatial Info. Rmation in Europe) W każdym kraju Unii Europejskiej dane przestrzenne gromadzone są przez różne organizacje, instytucje i urzędy, zarówno szczebla centralnego, jak również regionalnego. olbrzymia liczba baz danych rozproszonych GRZEGORZ GOGOLEWSKI olbrzymia liczba różnych instytucji kłopotliwe pozyskiwanie danych JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane Czym jest INSPIRE? Infrastruktura Informacji Przestrzennej w Europie (INfrastructure for SPatial Info. Rmation in Europe) W każdym kraju Unii Europejskiej dane przestrzenne gromadzone są przez różne organizacje, instytucje i urzędy, zarówno szczebla centralnego, jak również regionalnego. olbrzymia liczba baz danych rozproszonych olbrzymia liczba różnych instytucji kłopotliwe pozyskiwanie danych porównywanie danych między różnymi krajami Unii Europejskiej jest niemal niemożliwe, gdyż nie są one zintegrowane GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane Czym jest INSPIRE? Infrastruktura Informacji Przestrzennej w Europie (INfrastructure for SPatial Info. Rmation in Europe) W celu zmiany opisanej sytuacji powstała inicjatywa nazwana INSPIRE, której prace leżały u podstaw opracowania Dyrektywy Unii Europejskiej pod taką samą nazwą. Inicjatywa ta w założeniu odnosi się do danych przestrzennych o tematyce środowiskowej. Jej głównym zadaniem jest ułatwienie i przyspieszenie dostępu do danych oraz zwiększenie możliwości ich porównywania w ramach krajów Unii Europejskiej, co ma skutkować wzrostem zainteresowania danymi przestrzennymi jako narzędziem do zarządzania szeroko pojętym środowiskiem. Innymi słowy jest to zespół środków prawnych, organizacyjnych i technicznych wraz z powiązanymi z nimi usługami oferujący powszechny dostęp do danych przestrzennych na terenie Unii Europejskiej. Celem jest wsparcie ustawodawców w podejmowaniu decyzji i działań, mogących mieć wpływ na środowisko, poprzez stworzenie jednolitej europejskiej infrastruktury danych przestrzennych. GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane DYREKTYWA 2007/2/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) • Ma ona na celu określenie środków prawnych, standardów technicznych oraz organizacyjnych, w wyniku których dostęp do danych przestrzennych i ich jakość będą jednakowe na całym obszarze UE. • Główną ideą, które przyświecała twórcom Dyrektywy, jest stworzenie spójnej infrastruktury informacji przestrzennej mającej na celu skoordynowanie działań w zakresie gromadzenia i udostępniania informacji przestrzennej na szczeblu europejskim, krajowym i regionalnym. • Umożliwi to dzielenie się danymi przestrzennymi o środowisku przez organizacje sektora publicznego i ułatwi publiczny dostęp do informacji przestrzennej w Europie. • Jeden z celów INSPIRE, jakim jest udostępnianie i wymiana danych przestrzennych dotyczących środowiska pomiędzy instytucjami publicznymi oraz zapewnienie lepszej dostępności do danych przestrzennych w UE ma posłużyć budowie Wspólnego Systemu Informacji o Środowisku (SEIS - ang. Shared Environmental Information System). • Infrastruktura informacji przestrzennej w Europie będzie pomagać w kształtowaniu polityki ponad granicami. GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane DYREKTYWA 2007/2/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) INSPIRE opiera się na kilku wspólnych zasadach: • Dane powinny być pozyskiwane tylko jeden raz oraz przechowywane i zarządzane w sposób najbardziej poprawny i efektywny przez odpowiednie instytucje i służby. • Powinna być zapewniona ciągłość przestrzenna danych tak, aby było możliwe pozyskanie różnych zasobów, z różnych źródeł oraz aby możliwe było ich udostępnianie wielu użytkownikom i do różnorodnych zastosowań. • Dane przestrzenne powinny być przechowywane na odpowiednim (jednym) poziomie administracji publicznej i udostępniane podmiotom na wszystkich pozostałych poziomach. • Dane przestrzenne niezbędne do odpowiedniego zarządzania przestrzenią na wszystkich poziomach administracji publicznej powinny być powszechnie dostępne (tj. bez warunków ograniczających i/lub utrudniających ich swobodne wykorzystanie). • Powinien być zapewniony dostęp do informacji o tym, jakie dane przestrzenne są dostępne i na jakich warunkach, a także informacja umożliwiająca użytkownikowi ocenę przydatności tych danych do swoich celów. GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane DYREKTYWA 2007/2/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) W swoich założeniach INSPIRE łączy infrastruktury informacji przestrzennej tworzone w różnych krajach członkowskich w jednej spójny system, którego elementami są: • Dane przestrzenne - to dane odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do określonego położenia lub obszaru geograficznego. • Metadane infrastruktury informacji przestrzennej - to informacje, które opisują zbiory danych przestrzennych oraz usługi danych przestrzennych i umożliwiają odnalezienie, inwentaryzację i używanie tych danych i usług. • Usługi danych przestrzennych - to usługi będące operacjami, które mogą być wykonywane przy użyciu oprogramowania komputerowego na danych zawartych w zbiorach danych przestrzennych lub na powiązanych z nimi metadanych. • Usługi i technologie sieciowe. • Porozumienia w sprawie wspólnego korzystania, dostępu i użytkowania. • Mechanizmy kontroli i monitorowania, procesy i procedury ustanowione, stosowane lub udostępniane zgodnie z dyrektywą. GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane DYREKTYWA 2007/2/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) Jakie tematy obejmuje INSPIRE? Dane przestrzenne podzielone są na grupy tematyczne ujęte w Aneksach Dyrektywy. Obejmują one następujące zagadnienia: Aneks Liczba porządkowa Temat Aneks I GRZEGORZ GOGOLEWSKI 1 Systemy odniesienia za pomocą współrzędnych 2 Systemy siatek geograficznych 3 Nazwy geograficzne 4 Jednostki administracyjne 5 Adresy 6 Działki katastralne 7 Sieci transportowe 8 Hydrografia 9 Obszary chronione JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane DYREKTYWA 2007/2/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) Jakie tematy obejmuje INSPIRE? Dane przestrzenne podzielone są na grupy tematyczne ujęte w Aneksach Dyrektywy. Obejmują one następujące zagadnienia: Aneks Liczba porządkowa Temat Aneks II GRZEGORZ GOGOLEWSKI 1 Ukształtowanie terenu 2 Użytkowanie terenu 3 Ortofotomapa 4 Geologia JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane DYREKTYWA 2007/2/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) Jakie tematy obejmuje INSPIRE? Dane przestrzenne podzielone są na grupy tematyczne ujęte w Aneksach Dyrektywy. Obejmują one następujące zagadnienia: Aneks Liczba porządkowa Temat Aneks III GRZEGORZ GOGOLEWSKI 1 Jednostki statystyczne 2 Budynki 3 Gleba 4 Zagospodarowanie przestrzenne 5 Zdrowie i bezpieczeństwo ludzi 6 Usługi użyteczności publicznej i służby państwowe 7 Urządzenia do monitorowania środowiska 8 Obiekty produkcyjne i przemysłowe 9 Obiekty rolnicze i akwakultury 10 Rozmieszczenie ludności – Demografia 11 Gospodarowanie obszarem/strefy ograniczone/regulacyjne i jednostki sprawozdawcze JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane DYREKTYWA 2007/2/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) Jakie tematy obejmuje INSPIRE? Dane przestrzenne podzielone są na grupy tematyczne ujęte w Aneksach Dyrektywy. Obejmują one następujące zagadnienia: Aneks Liczba porządkowa Temat Aneks III GRZEGORZ GOGOLEWSKI 12 Strefy zagrożenia naturalnego 13 Warunki atmosferyczne 14 Warunki meteorologiczno-geograficzne 15 Warunki oceanograficzno-geograficzne 16 Regiony morskie 17 Regiony biogoegraficzne 18 Siedliska i obszary przyrodniczo jednorodne 19 Rozmieszczenie gatunków 20 Zasoby energetyczne 21 Zasoby mineralne JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane DYREKTYWA 2007/2/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) Etapy adaptacji i implementacji INSPIRE 03 -12 -2010 Dostępne metadane dla danych przestrzennych z Aneksu I i II 30 -06 -2011 Wdrożenie geoportalu na poziomie Wspólnoty przez Komisję Europejską 19 -10 -2011 Dostępne usługi wyszukiwania i przeglądania danych 06 -2012 Nowe zbiory danych przestrzennych Aneksu I zgromadzone i przystosowane do wymogów Dyrektywy 12 -2012 Dostępne usługi transformacji danych 12 -2012 Dostępne usługi pobierania danych 19 -04 -2013 Wdrożenie rozporządzenia w zakresie dostępu do zbiorów danych przestrzennych i usług z państw członkowskich przez instytucje i organy Wspólnoty na podstawie zharmonizowanych warunków dla istniejących rozwiązań 03 -12 -2013 Dostępne metadane dla danych przestrzennych z Aneksu III 01 -2015 Nowe zbiory danych przestrzennych Aneksu II i III zgromadzone i przystosowane do wymogów Dyrektywy 06 -2017 Inne zbiory danych przestrzennych Aneksu I zgromadzone i przystosowane do przepisów implementacyjnych Dyrektywy 30 -05 -2019 GRZEGORZ GOGOLEWSKI Inne zbiory danych przestrzennych Aneksu II i III zgromadzone i przystosowane do przepisów implementacyjnych Dyrektywy JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane Co to są metadane? • Metadane to „dane o danych” – dokumentują zbiory danych, opisują je i charakteryzują • Powinny dawać odpowiedzi na pytania § Co? ( znajduje się w zbiorach danych ) § Kto? ( jest odpowiedzialny za dane ) § Po co? ( do czego dane mogą być użytkowane ) § Kiedy? ( dane zostały zgromadzone lub zaktualizowane ) § Jak? ( można dane pozyskać ) § Gdzie? ( dane są przechowywane ) • Klasycznymi przykładami metadanych są zbiory biblioteczne a w kartografii legenda mapy. W geodezji mapy przeglądowe, skorowidze, numer KERG, który może być rozpatrywany jako metadana opisująca zbiór danych geodezyjnych, który powstał w ramach jednego zlecenia GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane KTO? GDZIE? CO? GDZIE? KIEDY? GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane Co to są metadane? • Metadane to „dane o danych” – wg Dyrektywy INSPIRE są to informacje opisujące zbiory danych przestrzennych i usług danych przestrzennych oraz umożliwiające ich odnalezienie, inwentaryzację i używanie. • Powinny gromadzić informację o położeniu i rodzaju obiektów oraz ich atrybutów, pochodzeniu, dokładności, szczegółowości i aktualności zbioru danych, zastosowanych standardach, prawach własności i prawach autorskich, cenach, warunkach i sposobach uzyskania dostępu do danych zbioru oraz ich użycia w określonym celu. • Tworzone są według ściśle określonych standardów. Po co nam metadane? • Ułatwiają organizację i zarządzanie dużymi zbiorami danych. • Pozwalają na uniknięcie tworzenia zduplikowanych zbiorów danych oraz optymalizację działań związanych z tworzeniem nowych zasobów i aktualizacją istniejących danych. • Pomagają określić przydatność danych zbioru pod względem wymagań użytkownika. • Ułatwiają wyszukiwanie, rozpoznanie i ponowne wykorzystanie danych. • Użytkownicy są w stanie lepiej lokalizować, uzyskiwać dostęp, oceniać, nabywać i wykorzystywać dane. • Ułatwiają korzystanie z nagromadzonych zasobów zgodnie z aktualnymi potrzebami. • Pozwalają na lepsze planowanie przedsięwzięć dotyczących pozyskiwania i aktualizacji danych. • Umożliwiają realizację istotnych usług w ramach infrastruktury danych przestrzennych. GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane KRAJOWY PROFIL METADANYCH W ZAKRESIE GEOINFORMACJI profil metadanych – podzbiór klas i elementów podstawowego standardu metadanych, ewentualnie rozszerzony o elementy metadanych nie występujące w standardzie podstawowym, utworzony w celu zaspokojenia wymagań określonej grupy użytkowników. Krajowy profil metadanych dla zbiorów danych przestrzennych powstał w oparciu o normy: • ISO 19115 - Geographic information – Metadata (podstawowy dokument określający metadane odnośnie danych i serii danych, definiuje ok. 400 elementów metadanych) • ISO 19119 - Geographic information – Services (reguluje zagadnienia usług geoinformacyjnych) • ISO 19139 - Geographic information - Metadata – XML Schema Implementation Krajowy profil metadanych definiuje dokument „Polski krajowy profil metadanych w zakresie geoinformacji” wprowadzonym do stosowania przez Głównego Geodetę Kraju. Polski krajowy profil metadanych stanowi podzbiór encji i elementów z normy ISO 19115 i służy do opisu zbiorów i danych przestrzennych oraz usług geoinformacyjnych • Elementy obligatoryjne: 35 dla opisu zbiorów danych i 37 dla usług • Elementy warunkowe: 20 dla opisu zbiorów danych i 15 dla usług • Elementy fakultatywne rekomendowane: 39 dla opisu zbiorów danych i 28 dla usług Metadane należy tworzyć dla serii zbiorów danych, zbiorów danych i usług geoinformacyjnych! Metadanych nie tworzymy dla zasobu w postaci analogowej! GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane KRAJOWY PROFIL METADANYCH W ZAKRESIE GEOINFORMACJI Metadane należy obligatoryjnie utworzyć dla wszystkich niej wymienionych zasobów danych przestrzennych gromadzonych w postaci cyfrowej wektorowej lub rastrowej: • Osnowy podstawowe poziome i wysokościowe (geodezyjne, grawimetryczne i magnetyczne), • Państwowy Rejestr Granic, • Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych, • Zdjęcia lotnicze i satelitarne, • Ortofotomapy i fotomapy • Mapy topograficzne • Baza Danych Ogólnogeograficznych, • Baza Danych Topograficznych • Numeryczne modele rzeźby terenu utworzone w projekcie LPIS • Numeryczne modele rzeźby terenu utworzone w projekcie SMOK • Mapy Sozologiczne • Mapy Hydrograficzne • Osnowy szczegółowe poziome i wysokościowe, • Mapa Zasadnicza, • Ewidencja Gruntów i Budynków, • Geodezyjna Ewidencja Sieci Uzbrojenia Terenu. Zaleca sie utworzenie metadanych dla innych zbiorów danych przestrzennych poza wymienionymi a tworzonymi i udostępnianymi przez służbę geodezyjna i kartograficzną na poziomie wojewódzkim oraz powiatowym, w szczególności zawartych w regionalnych i lokalnych systemach informacji przestrzennej. GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane KRAJOWY PROFIL METADANYCH W ZAKRESIE GEOINFORMACJI Źródła informacji do tworzenia metadanych: • Informacje zawarte w dokumentacji przyjęcia danych do zasobów danych przestrzennych. • Informacje zawarte w systemach zarządzania bazami danych przestrzennych. • Metadane zawarte w dotychczasowych opracowaniach wykonane według różnych standardów. • Metryki wszelkiego rodzaju opracowań geodezyjnych i kartograficznych. • Legenda i opisy pozaramkowe map. • Regulaminy pracy definiujące godziny otwarcia punktów kontaktowych oraz określające osoby odpowiedzialne za zasób danych przestrzennych i kontakty z klientami • Ustawy, rozporządzenia i zarządzenia definiujące ograniczenie związane z udostępnieniem zasobów danych przestrzennych oraz cenniki danych • Inne materiały powalające ustalić faktyczne parametry opisywanych zbiorów danych. GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane KRAJOWY PROFIL METADANYCH W ZAKRESIE GEOINFORMACJI Etapy tworzenia metadanch: • Zapoznanie się z dokumentacją polskiego profilu metadanych. • Wyodrębnienie zbiorów danych i pogrupowanie ich w serie danych. • Przyjęcie nazewnictwa dla zbiorów i serii danych przestrzennych. • Przygotowanie zasięgów przestrzennych dla serii i zbiorów danych. • Zebranie informacji dotyczących danych kontaktowych podmiotów. • Utworzenie zbiorów metadanych w edytorze metadanych. • Walidacja metadanych. • Publikacja metadanych na serwerze katalogowym. GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane KRAJOWY PROFIL METADANYCH W ZAKRESIE GEOINFORMACJI Poziomy stosowania metadanch: • Metadane wyszukania – służą do wybierania zbiorów, które mogą być przedmiotem zainteresowania użytkownika o określonych wymaganiach (nazwa i opis zbioru, przeznaczenie i zakres stosowania, data pozyskania danych i ich aktualizacja, obszar – nazwy geograf. , jednostki admin. , struktura zbioru i sposób dostępu) • Metadane rozpoznania – zawierają bardziej szczegółowe informacje o zbiorze (zawartość, dokładność, pochodzenie, częstotliwość aktualizacji) • Metadane stosowania – określają te właściwości zbioru z punktu widzenia określonego zastosowania. Potrzebne do odczytania danych oraz ich transferu. (układ współrzędnych, format danych, sposób pozyskania danych) Jak pokazuje praktyka najbardziej pożądaną informacją jest numer telefonu do osoby kontaktowej, która może udzielić nam wyczerpujących informacji o znalezionym zbiorze danych. Dzieje się tak dlatego, że wciąż aktualność, kompletność metadanych nie jest dostateczna. GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010

INSPIRE - metadane Zakres informacyjny krajowego profilu metadanych • Metadane o metadanych (punkt kontaktowy metadanych, data metadanych, język metadanych) • Identyfikacja (tytuł zasobu, streszczenie, typ zasobu, adres zasobu, unikalny identyfikator zasobu, sprzężony zasób, język zasobu) • Klasyfikacja danych przestrzennych i usług (kategoria tematyczna, klasyfikacja usług geoinformacyjnych) • Słowa kluczowe (wartość słowa kluczowego, standardowy słownik źródłowy) • Położenie geograficzne (geograficzny prostokąt ograniczający) • Odniesienie czasowe (wymiar czasowy, data opublikowania, data ostatniej aktualizacji, data utworzenia) • Jakość i wiarygodność (zapis historii, rozdzielczość przestrzenna) • Zgodność (specyfikacja, stopień) • Warunki dotyczące dostępu i użytkowania • Ograniczenia w publicznym dostępie • Organizacje odpowiedzialne za utworzenie, zarządzanie, utrzymywanie i rozpowszechnianie zbiorów danych przestrzennych i usług (jednostka odpowiedzialna, rola jednostki odpowiedzialnej) GRZEGORZ GOGOLEWSKI JASTRZĘBIA GÓRA 20 -22. 10. 2010