Insolventierecht m i v zekerheden en executierecht Prof

Insolventierecht m. i. v. zekerheden en executierecht Prof. M. E. Storme 2020 -2021 1

Basisindeling vak Deel I Persoonlijke zekerheden: grondig verbintenissenrecht n Deel II en v. : grondig goederenrecht (vermogensrecht) - « Algemeen deel » vermogensrecht (II) - « Algemeen deel zakelijke zekerheden » (III) - Bijzondere delen per categorie van goederen (overdracht, verhaal & beslag, zekerheden): n - Roerende zaken (IV) Schuldvorderingen op naam (V) Effecten (VI) Onroerend goed (VII) Andere (VIII) Collectieve procedures (IX): - Faillissement - Collectieve schuldenregeling - Andere 2

I. Persoonlijke zekerheden - inhoud deel I n n n Hst. 1 Persoonlijke zekerheden algemeen: Structuur van meerpartijenverhoudingen Vormen van pluraliteit van schuldenaars Regels voor persoonlijke zekerheden in het algemeen Hst. 2 Borgtocht Hst. 3 Gehoudenheid voor andermans schuld – andere gevallen Hst. 4 Niet-accessoire gebondenheid: hoofdelijkheid Hst. 5 Abstracte rechtstreekse vorderingen Hst. 6 Onafhankelijke delegatie en garantie 3

meerpartijenverhoudingen - algemene structuur n - - - Structuur van meerpartijenverhoudingen: relativiteit ? relativiteit van verbintenissen: band tussen SA en SE. Maar sluit niet uit dat a) schuldvordering kan overgaan en b) schuld kan overgaan (onder bepaalde voorwaarden) relativiteit van overeenkomsten aan passiefzijde: scheppen geen verbintenissen voor iemand die niet toestemt (uitg. opvolgers onder algemene titel; kwalitatieve verbintenissen …) relativiteit van overeenkomsten aan actiefzijde ? Een schuldvordering kan zowel vanaf het begin (derdenbeding) als later (cessie, …. ) toekomen aan andere schuldeiser 4

5

meerpartijenverhoudingen - algemene structuur Structuur van meerpartijenverhoudingen: Oorzaak ? - Oorzaak heeft meerdere betekenissen: reden voor toezegging, rechtvaardiging gebondenheid; variaties van ongeoorloofd n Structuur van meerpartijenverhoudingen: benamingen - Dekkingsverhouding (provisie, intern) - Valutaverhouding (waarde) - Resultante verhouding: prestatieverhouding n « Abstractie » - Abstractie in het algemeen = loskoppeling Abstractie s. s. = los van de subjectieve oorzaak. Gradaties (materieel, louter formeel) Abstractie s. l. = niet-accessoir, onafhankelijk n 6

7

Vormen van pluraliteit van schuldenaren n - - Vormen van pluraliteit van schuldenaars. Belang: voor externe verhouding (aansprakelijkheid) en voor interne verhouding (contributio) Algemeen: interpretatievraag. Categorie I. « Met een ander » gehouden (minstens ten dele gemeenschappelijke schuld) Deelbare of afzonderlijke verbintenissen (elk zijn aandeel) Volmaakte hoofdelijkheid; onvolmaakte hoofdelijkheid ( in solidum); bedongen ondeelbaarheid (elk voor het geheel aanspreekbaar). Gemeenschappelijk is de zekerheidsfunctie (samengevat in 4 gevolgen) Ev. onsplitsbaarheid (alle SA’s tezamen) 8

Vormen van pluraliteit van schuldenaren n - - Categorie II: « Voor een ander » gehouden (geen draagplicht) Borgtocht (accessoir), subsidiair of hoofdelijk Zakelijke borg en verwante gevallen (derde-bezitter van gehypothekeerd goed, retentierecht jegens eigenaar niet -schuldenaar, …). Welke regels ? Ev. na onvolmaakte schuldovername Solidariteit tot zekerheid (niet-accessoir) 9

Vormen van pluraliteit van schuldenaren n - - Categorie III. Niet met noch voor een ander: volmaakte rechtstreekse vordering (abstract van dekkingsverhouding, accessoir) onafhankelijke garanties (abstract én niet-accessoir) ingevolge beslag of pand op schuldvordering (niet abstract: binnen de perken van beide rechtsverhoudingen) first party of eigen waarborgen: schadeverzekering (bv. Kredietverzekering, Garantiefondsen), hedging transacties (bv. CDS/ kredietverzuimswap), …. . 10

11

Totstandkoming persoonlijke zekerheden n n Regels bij totstandkoming door rechtshandeling: RH van de zekerheidssteller vereist (toestemming) « Uitdrukkelijke » toestemming Omstandig stilzwijgen kan echter volstaan! Vormvereisten kosteloze borgtocht – zie volgende slide Bedenktermijnen (consumentenrecht): borg kan ook ‘consument’ zijn onder de WER. Herroepingsrecht bestaat bij borg voor consumentenkrediet en voor afstand- of buiten onderneming gesloten overeenkomsten Bewijsregels; burgerlijke of commercieel in hoofde van zekerheid 12

Totstandkoming kosteloze borgtocht - “Kosteloze borgtocht”: toepassingsgebied: - Gesteld bij rechtshandeling - Door natuurlijke persoon - Jegens professionele schuldeiser (onderneming) - Kosteloos: ontbreken economisch voordeel (causaal verband) (bewijslast) (beoordeling bij aangaan borgtocht) - Tot verzekering van een hoofdschuld (dus ruimer dan borgtocht) - Quid zakelijke borgtocht ? Reeds gelijkwaardige vormvereisten voor het zakelijk recht ? 13

Totstandkoming kosteloze borgtocht - - “Kosteloze borgtocht”: Vormvereisten: - Schriftelijk - Afzonderlijke akte, ook een origineel aan de borg - Opgelegde handgeschreven vermeldingen: identiteit hoofd. SA, geldelijk plafond, duur (eigenlijk duur van de dekking) (bepaalde duur is max. 5 jaar, tenzij hoofdovereenkomst van langere bepaalde duur) - Bijkomende verplichte vermeldingen bij KB mogelijk Sanctie: relatieve nietigheid 14

Geldigheid – gebreken en nietigheden Beperkingen van de handelingsbekwaamheid van nat. personen n Beperkingen van de rechtsbevoegdheid van rechtspersonen (specialiteit) n Klassieke wilsgebreken n Dwaling, bedrog, precontractuele informatieplicht: - Betreffende solvabiliteit/kredietwaardigheid hoofdschuldenaar: bij bedrog, ev. bij verkeerde informatie, enz. - Betreffende omvang borgtocht: dwaling & bedrog; informatieplichten nader bepaald voor borg bij consumentenkrediet (WER) en kosteloze borgtocht (supra) (OBW) n 15

Geldigheid – gebreken en nietigheden n - Gekwalificeerde benadeling, rechtsmisbruik: Dubbele voorwaarde: misbruik én (extrinsieke) benadeling Misbruik van onwetendheid Misbruik van vertrouwensrelatie Bijzondere bepalingen borg voor een consumentenkrediet en kosteloze borgtocht (ook extrinsieke benadeling) Gebrek aan oorzaak ? neen n Openbare orde: bv. verboden staatssteun n Onrechtmatige bedingen (art. VI. 82 WER) (ambtshalve relatieve nietigheid) n Nietigheden ter bescherming van gezin: alle persoonlijke zekerheden, gesteld tijdens huwelijk, gevaar voor het gezin (extrinsiek + intrinsiek beoordelen), nietigverklaring gevorderd binnen termijn van één jaar n n Niet-tegenwerpelijkheden: pauliana (zie bespreking Deel II) 16

Pers. Zekerheden alg. opschorting/bevrijding n - Drie regelingen: Opschorting / bevrijding mogelijk: PZ natuurlijke personen, kosteloos gesteld Opschorting bij schuldbemiddeling: alle accessoire PZ Uitbreiding kwijtschelding naar echtgenoot/wettelijk samenwonende partner gefailleerde of bij overdracht onder gerechtelijk gezag 17

Pers. Zekerheden alg. Opschorting/bevrijding PZ kosteloos gesteld door natuurlijke persoon: - Natuurlijke persoon - Persoonlijke zekerheid - Gesteld door rechtshandeling - Kosteloos gesteld, d. i. belangeloos - Faill of CSR hoofd. SA of hoofd. SA die CSR zou kunnen aanvragen; bij ger. reorg. igv minnelijk of collectief akkoord of GROGG - Schulden al en nog bestaand bij begin procedure (geen al gevestigde zakelijke zekerheden, behalve bij akkoordprocedures) - Ook jegens nieuwe schuldeiser bij subrogatie of regres n Opschorting vanaf verzoek (bij CSR vanaf start procedure) tot uitspraak over bevrijding n Bevrijding in 2 gevallen: - Schuldeiser vervallen wegens niet-aangifte (faill, CSR) - Wanverhouding met inkomsten en vermogen, tenzij frauduleus n 18

Pers. Zekerheden alg. Opschorting/bevrijding n n - Bijzondere regels tijdens fase schuldbemiddeling (CSR) Bijkomend regime tgv de echtgenoot/partner van de gefailleerde of schuldenaar in ger. reorg. : Echtgenoot of wettelijk samenwonende partner (Gw. H); Ook ex-echtgenoot voor schuld tijdens huw. (W. 2008) Bij kwijtschelding andere echtgenoot in kader van faill of ger. reorg. Niet voor « eigen » schulden van de echtgenoot van de gefailleerde (eng gedefinieerd, zie Cass 24 feb 2011) Schulden die bestaan bij faillietverklaring Niet meer voor schulden vreemd aan beroepsactiviteit Gevolgen: opschorting (Gw. H) executierechten + automatische uitbreiding van kwijtschelding 19

Borgtocht Borg verbindt zich « voor » een ander jegens een SE of alle SE’s n Soorten: gewone borg / zakelijke borg n – Bijzondere regels kosteloze borgtocht Bepaling voorwerp borgtocht door 2 elementen (cumulatief): - Beperkt door de beperking van de schuld - Beperkt tot de mate van dekking van de schuld n Verder kan verbintenis ook door eigen modaliteiten en aanvullende verplichtingen beperkt worden (zie verder) n 20

21

Voorwerp Borgtocht n I. Beperking door beperkingen gewaarborgde schuld n Beginsel: alle excepties uit de valutaverhouding, behalve de louter persoonlijke excepties van de hoofd. SA § excepties van ongeldigheid of herroeping van de hoofdschuld § excepties van beperking omvang hoofdschuld § excepties van tenietgaan hoofdschuld § quid wanneer tegelijk nieuw schuld ontstaat ? Zie dekking § quid bij schuldvergelijking ? § ook andere wijzen van tenietgaan, verjaring, … § opschortende excepties (termijn, enac) n Uitzondering: § Persoonlijke excepties van de SA kan borg niet inroepen: respijttermijn, kwijtschelding gefailleerde, achterstelling in faillissement, gerechtelijke reorganisatie SA, collectieve schuldenregeling SA (minn >< ger. ), verdwijnen hoofdschuldenaar § Afstand (van de exceptie) door de borg (bv. minderjarige): expliciet of impliciet 22

Voorwerp Borgtocht - dekking n II. Beperkt tot de mate van dekking van de schuld n Interpretatie borgovereenkomst § Principe: restrictieve interpretatie § Specifiek: borgtocht uit wettelijke verplichting: geacht exact de dekking die wet vereist -> interpretatie wet We bespreken drie mogelijke situaties 1° Borgtocht voor een of meer bestaande schulden 2° Borgtocht voor een toekomstige schuld 3° Algemene borgtocht voor toekomstige schulden n 23

Voorwerp Borgtocht - dekking n 1° Borgtocht voor een of meer bestaande schulden: § § Wat is een bestaande schuld ? Is enger dan in het goederenrecht ! (niet: toekomstige termijnen of prijzen in overeenkomsten van onbepaalde duur) § Mogelijk voor elk soort (bestaande) schuld (uitzondering: kosteloze borgtocht) § Geplafonneerd of niet (niet verplicht behalve bij borg voor een consumentenkrediet en kosteloze borg); interpretatie plafond § Wijziging schuldeiser: borgtocht is accessoir en gaat mee over (in principe) § Bij wijziging hoofdschuldenaar: - Overgang onder algemene titel: borg blijft gehouden - Overlijden SA, opslorping bij fusie, inbreng bedrijfstak, … - Overgang onder bijzondere titel: borg bevrijd 24

Voorwerp Borgtocht - dekking § Dekking van accessoria: § Niet-geplafonneerde borgtocht: § Dekt in beginsel ook accessoria verzekerde schuld: interest, strafbeding, gerechtskosten, schadevergoeding incl. bij ontbinding, … § Zijn geen accessoria en dus niet gedekt: schuld na schuldvernieuwing of verlenging contract van bepaalde duur, dwangsom, …. § Geplafonneerde borgtocht: § Principe: Accessoria enkel onder het plafond, – maar suppletief: beding mogelijk zodat dekking hoofdschuld tot aan plafond plus accessoria erbovenop, § behalve bepalingen WER over consumentenkrediet (alleen nalatigheidsintresten kunnen erbovenop) en kosteloze borgtocht (maar discussie over interpretatie 2043 quinquies) § Geen dekking van nadelige wijziging schuld na aangaan borgtocht, incl. exceptie waarvan hoofd. SA afstand doet § Uitz. : omzetting van art. 3 § 6 Woninghuurwet (Cass. 16 sep 2013) § Beperking dekking bij miskenning informatieplicht, zie verder 25

Voorwerp borgtocht – dekking toekomstige schulden n 2° Borgtocht voor een welbepaalde toekomstige schuld : Mogelijk (zelfs bij kosteloze borgtocht) n 3° Algemene borgtocht voor toekomstige schulden § Omnibus-borgtocht bepaalbaar genoeg (maar restrictief uitgelegd); wel beperkingen bij kosteloze borgtocht Ofwel bepaalde duur, ofwel opzegbaar (dwingend) Gevolg van verstrijken duur: enkel gehouden voor bestaande schulden; precisering bij kosteloze borgtocht in art. 2043 quinquies OBW (onduidelijk) Bij onbepaalde duur: opzegbaarheid. Automatisch einde van onbepaalde duur (zonder opzegging) na 5 jaar bij borg voor consumentenkrediet en kosteloze borg Gevolg beëindiging: fixatie, vanaf dan idem als bij bepaalde duur § § 26

Voorwerp borgtocht – dekking toekomstige schulden n 3° Algemene borgtocht voor toekomstige schulden (vervolg) § Gevolg overlijden borg: geen verdere aangroei gedekte schulden(dwingend) Gevolg wijziging borg-rechtspersoon: loopt in beginsel door Restrictieve interpretatie van omnibus-borgtocht: bij wijziging hoofd. SAnat. p. , wijziging hoofd. SA-rechtspersoon Restrictieve interpretatie bij overgang op nieuwe SE, verkregen door de SE, overlijden SE, … § § § 27

Voorwerp borgtocht – dekking toekomstige schulden n 3° Algemene borgtocht voor toekomstige schulden (vervolg ) § Quid bij wegvallen determinerende hoedanigheid borg ? Beperkende interpretatie tav schulden buiten zakenverhouding en achtergestelde schulden § Gehoudenheid ook na nadelige wijzigingen: borg blijft gehouden tot gewijzigde schuld § § Uitz: verval van tijdsbepaling jegens hoofd. SA, tenzij anders bedongen § Uitz: verzwaring schuld te kwader trouw door SE veroorzaakt § Overeengekomen beperkingen: § Plafonnering tot bepaald bedrag § … 28

secundaire gevolgen / oorzaak borgtocht n Secundaire gevolgen borgtocht stuiting van de verjaring jegens de hoofdschuldenaar : stuit ook de verjaring jegens de borg (art. 2250 OBW, vgl. 1206 OBW). lopen van interest jegens de hoofdschuldenaar ingevolge een ingebrekestelling van die hoofdschuldenaar: tegenwerpelijk aan de borg (vgl. art. 1207 OBW). gezag van gewijsde van een beslissing over de schuld die de hoofdschuldenaar bindt, daarom nog niet bindend is voor de borg. n Oorzaak van de borgtocht ? Excepties dekkingsverhouding niet tegenwerpelijk in prestatieverhouding 29

Borgtocht - modaliteiten n n Opeisbaar bij opeisbaarheid hoofdschuld (uitz. WER VII. 111 bij CK) Subsidiair v. solidair: subsidiair (voorrecht v. uitwinning, schuldsplitsing); solidaire borg; solidair en ondeelbaar; dwingende schuldsplitsing en beperking bij erfgenamen kosteloze borg; achterborg; Zakelijke v. persoonlijke borg (zie volgende slide); Niet-tegenwerpelijkheid excepties van de medeborg (uitz. kwijtsch. ) Ev. Borgtocht met specifieke uitoefeningstermijn (indien bedongen) 30

Zakelijke borg n n Borgstelling beperkt tot bepaalde activa, die meestal bezwaard worden met een zakelijke zekerheid (pand, hypotheek, …) Regels borgtocht van toepassing in zoverre verenigbaar met aard van die zakelijke zekerheid Accessoir zoals een persoonlijke borgtocht Dekking: regels inhoud verbintenis borg toepasselijk PLUS beperking tot waarde bezwaard goed (niet in plaats van). Bovendien moet er congruentie zijn tussen de dekking en de door de zakelijke zekerheid verzekerde schuld (de zakelijke zekerheid verzekert niet noodzakelijk alle schulden en alle accessoria binnen het plafond van de dekking) 31

verplichtingen schuldeiser jegens borg n Zorgvuldigheidsplichten schuldeiser jegens borg: - - Informatieplicht gemeen recht; solvabiliteit, omvang, wanprestatie Bijkomende informatieplicht bij consumentenkrediet en kosteloze borgtocht Quid exoneratiebedingen ? - Subrogatie niet verhinderen (art. 2037 OBW) - Onzorgvuldige kredietverlening - Voortzettingsrecht borg ? - 32

Borgtocht – nakoming en einde n Accessoir karakter: volgt de schuldvordering n Nakoming & niet-nakoming : gemeen recht. Borg staat in voor interest op borgschuld zelf. n - Einde borgtocht: tenietgaan hoofdschuld tenietgaan borgverbintenis volgens gemeen recht uitputting dekking schuldvergelijking met een schuldvordering van borg op SE verhinderde subrogatie bevrijding borg in theorie ook autonome verjaring n Terugvordering bij onverschuldigde betaling - 33

interne verhouding borg - SA Voor betaling: - Anticipatief regres en bewarende maatregelen - Informatieplicht borg (zich informeren bij SA) - Informatieplicht hoofdschuldenaar jegens borg n n - Na betaling - twee rechten: Regresvordering: eigen recht uit interne verhouding Tot zekerheid van de regresvordering ook subrogatie in de oorspronkelijke schuldvordering 34

interne verhouding borg - SA Regresvordering (verhaalsrecht): - grondslag: eigen recht uit interne verhouding, nader geregeld in art. 2028 OBW - afwezig bij animus donandi, dubbele betaling, … - omvang: mate van verarming, dus ook eigen kosten - ontstaat op tijdstip van verarming, tenzij reeds eerder uit de rechtverhouding af te leiden - modaliteiten: eigen verjaringstermijn 10 jaar - gevolg bij samenloop § 35

interne verhouding borg - SA Subrogatie tot zekerheid: - behoudens enkele uitzonderingen - in de oorspronkelijke schuldvordering (dus overgang van de bestaande vordering, « as is » ) - excepties uit de valutaverhouding van voor subrogatie - gevolg bij samenloop: eveneens positie van de subrogant § 36

37

Borgtocht – verhouding tussen borgen n - Rechten jegens medeborg na betaling: regres en subrogatie beperkt tot elks aandeel regres en subrogatie bepaling van het aandeel: (gewaarborgde schuld x verbintenis borg) som van alle borgverbintenissen n Dus schuldsplitsing bij meerdere medeborgen Maar aandeel insolvabele wordt wel over anderen verdeeld (ook diegene met kwijstschelding) Quid medeborg bevrijd als kosteloze borg ? n Rechten van de betalende medeborg jegens hoofdschuldenaar n n 38

Andere vormen gehoudenheid voor andermans schuld n Onvolmaakte of cumulatieve schuldovername: oude schuldenaar blijft ofwel in solidum ofwel subsidiair gehouden (bv. handelshuurwet, pachtwet) n Accessoire of afhankelijke delegatie (zie volgende slide) n Delegatio solvendi in het algemeen - Begrip delegatie: delegant, gedelegeerde, delegataris Zekerheids- en/of betalingsfunctie Totstandkoming: functie van de toestemming van elk der partijen verschilt ! Types dekkingsverhouding: solvendi causa, credendi causa, kredietopening, donandi - causa - Abstract van de dekkingsverhouding, niet altijd onafhankelijk van valutaverhouding (delegatie kan accessoir of onafhankelijk zijn) Gevolg voor valutaverhouding: verbintenis wordt subsidiair Vgl. met andere rechtsfiguren: bevrijdende delegatie, derdenbeding, e. d. m. § Gehoudenheid verdere begiftigden bij aantasting reserve (art. 924 III OBW) - 39

40

Accessoire delegatie n Accessoire of afhankelijke delegatie n Gedelegeerde verbindt zich tot zelfde schuld als delegant n Rechten na betaling: 1° Was verschuldigd door delegant ? Gedelegeerde na betaling eigen verhaalsrecht, verzekerd door subrogatie 2° Niet verschuldigd door delegant ? Gedelegeerde kan terugvorderen van delegataris - 41

Passieve hoofdelijkheid n Met elkaar gehouden: ten dele eigen, ten dele andermans schuld n Gevolgen jegens schuldeiser: keuzerecht schuldeiser abstractie tav interne verhouding inroepbaarheid excepties eigen aan de schuld niet: persoonlijke excepties van elke schuldenaar relatief persoonlijke excepties beperkt gemeenschappelijke excepties: kwijtschelding < voor aandeel voor secundaire gevolgen (verjaringsrelevante feiten, gewijsde (betwist)): onderscheid volmaakte hoofdelijkheid / onvolmaakte (in solidum) - n Gevolg tussen medeschuldenaars: regres voor aandeel van de andere, verzekerd met een subrogatoire vordering 42

Passieve hoofdelijkheid - toepassingen Gewoonterechtelijke: solidariteit tussen ondernemers, inb. Vennoten personevennootschappen n Solidariteit uit huwelijksrecht (art. 222 en 1477 § 4 OBW) n Conventionele, i. h. b. solidariteit tot zekerheid. Ev. herkwalificatie tot borg. n Wettelijke: inhoudings- en betaalplichten, zoals: - Inhoudingsplicht bedrijfsvoorheffing en sociale bijdragen, BTW - Ketenaansprakelijkheid professionele opdrachtgevers en vennoten van ondernemer met (para)fiscale schulden (bij KB uitgebreid van bouw naar andere sectoren bv. bewaking) - Miskenning plichten notaris of bank bij fiscale notificaties - Aflevering attest / akte erfopvolging ondanks fiscale schulden - Andere: zie in Deel II de verwittigingsplichten - Gehoudenheid overnemer van een (handels)zaak voor fiscale schulden - Gehoudenheid bij uitbetaling tegoeden krachtens art. 1240 bis OBW op basis van niet-blanco attest - Andere voorbeelden in het belastingrecht, zoals art. 35 IV W. Reg. n 43

Passieve hoofdelijkheid - toepassingen (vervolg) n n n - n Uit het arbeidsrecht: Ter beschikking gestelde werknemer Ketenaansprakelijkheid bij loonmisdrijven Wettelijke gevallen uit andere rechtstakken: art. XX. 225 WER: hoofdelijke aansprakelijkheden bestuur vennootschap strafrechtelijk gesanctioneerde fouten en gemeenschappelijke fouten Toepassingen van de in solidum aansprakelijkheid: Derde-beslagene die zijn plichten miskent Samenlopende fouten, w. o. ook derde-medeplichtigheid aan wanprestatie en pauliana-medeplichtigheid Draagplicht (contributio) ? In beginsel volgens causaal verband 44

Abstracte rechtstreekse vordering n Inleiding: « de » rechtstreekse vordering bestaat niet n Minstens twee types rechtstreekse vordering: onvolmaakte: enkel zekerheid op een schuldvordering van SA op een derde; niet abstract. Zie deel V. volmaakte: persoonlijke zekerheid van de derde zelf; in zekere mate abstract van de dekkingsverhouding (niet van de valutaverhouding) - Volmaakte RV bij verplichte aansprakelijkheidsverzekering - gelijkenissen en verschillen met borgtocht n 45

46

Volmaakte rechtstreekse vordering (aansprakelijkheidsverzekering) Voorwaarden waaronder verzekeraar gehouden is: n Voorwerp: 1°beperkt tot de valutaverhouding (bestaande schuld uit aansprakelijkheid) 2°beperkt door de « verleende » dekking; niet door verdere excepties uit dekkingsverhouding - Dekking verleend - Omschrijving van de dekking - Looptijd van de dekking - Geldelijke grenzen - Erkenning aansprakelijkheid niet-tegenwerpelijk n Eigen modaliteiten en wijzen van tenietgaan - W. o. in beginsel eigen verjaring (maar kruiseffect stuiting en schorsing) n 47

I. Volmaakte rechtstreekse vordering n Gevolgen na betaling door de verzekeraar / Rechten van de verzekerde die de schadelijder heeft betaald: a. Bij betaling wanneer er geen schuld was van verzekerde (noch akkoord van verzekeraar): terugvorderen van benadeelde b. Bij betaling wanneer wel schuld van de verzekerde: - 1° Uitzonderlijk contractueel regres jegens verzekerde en/of verzekeringnemer onder voorwaarden (o. a. tijdige kennisgeving) - tot beloop van diens persoonlijk aandeel - eigen verjaringsregel (3 jaar vanaf betaling) - 2° Aanspraak jegens verzekeringnemer wegens onverschuldigde betaling bij nietigheid polis (nietigheid polis niet tegenwerpelijk aan schadelijder) - 3° Quasi-subrogatie jegens derden die ook gehouden zijn tot vergoeding (jegens gezin en huisgenoten enkel bij kwaad opzet of verzekering) 48

Onafhankelijke delegatie/garantie Basiskenmerken: - structuur van de delegatio solvendi - abstracte en onafhankelijke (niet-accessoire) vorm ervan. Naast de abstractie is ook die onafhankelijkheid principieel geldig n (verschil met CDS: daar is er geen delegatie aan de garant) n ‑ ‑ n Totstandkoming: gebaseerd op regels gemeen recht. Aanvaarding niet relevant. Kwestie van uitleg. typische gevallen waar de verbintenis onafhankelijk wordt gezien zijn: - door uitgifte of acceptatie waardepapier (rectapapier c. q. getrokken papier) - afroepgaranties (bv. op eerste verzoek) - (tussencategorie: borgtocht op eerste verzoek) Mogelijke gebreken: gemeen recht 49

Onafhankelijke delegatie/garantie n n n Belangrijkste toepassingen met vooral betalingsfunctie Geaccepteerde wisselbrief Documentair krediet (initiële kredietbrief, tegenkredietbrief) Kredietkaart Giro (overschrijving) 50

51

52

53

54

Overschrijving (giro) n n n Technieken: overschrijving, elektronische betaling (bancontact), enz. Verhouding begunstigde-bank: bank gaat als gedelegeerde rekening begunstigde crediteren, dus verbintenis aangaan jegens begunstigde tussen banken wel vorm van lastgeving door bank opdrachtgever aan bank begunstigde (tweede bank is uitvoeringsagent) dan ontstaat verbintenis bank begunstigde op tijdstip interbankverrekening Verhouding opdrachtgever-gedelegeerde (interne verhouding) Verhouding opdrachtgever-begunstigde: bevrijd vanaf de creditering Betaalfunctie, soms ook zekerheidsfunctie (waarborgsom) 55

Onafhankelijke delegatie/garantie n Belangrijkste toepassingen met vooral zekerheidsfunctie: - Afroepgaranties: op gemotiveerd eerste verzoek, op eerste eenvoudig verzoek, enkel na veroordeling, enz. - Abstracte verbintenis trekker wisselbrief of cheque - Aval bij wisselbrief: enkel vormgebreken inroepen 56

Onafhankelijke delegatie/garantie n Rechtsgevolgen tussen garant/gedelegeerde en delegataris/begunstigde: - a. onafhankelijk van de dekkingsverhouding (abstract) b. onafhankelijk van de valutaverhouding: materieel >< louter formeel bij borgtocht op eerste verzoek c. geen hoofdelijkheid d. voorwaarden voor de garantie (garantieformalisme); termijn - uitzonderlijk doorbreken van onafhankelijkh. tegenover valutaverhouding: exceptie van misbruik door de begunstigde: moet manifest zijn - uitzonderlijk uitbreiden van de garantie (misbruik door opdrachtgever) ? - tenietgaan volgens gemeenrechtelijke wijzen van tenietgaan e. werkwijze (procedures) f. niet-accessoir karakter; al dan niet overdraagbaar g. wanneer gedelegeerde onverschuldigd betaalt (volgens zijn verbintenis) kan hij enkel terugvorderen van begunstigde (voor onverschuldigdheid volgens valutaverhouding, zie verder) - - 57

Onafhankelijke delegatie/garantie n n - Weerslag op verplichtingen van de delegant: mag geen derdenbeslag leggen in handen van de garant Gevolgen in de interne verhouding delegant / gedelegeerde: voor de betaling: onbeschikbaar (zie Deel V) na de betaling: naargelang de causa; regres (maar zonder subrogatie) Gevolgen in valutaverhouding delegataris / delegant voor de betaling: schuldvordering delegataris opgeschort / onbeschikbaar na betaling: wat in geval van afwezigheid van schuld ? Gedelegeerd heeft regres op opdrachtgever, opdrachtgever condictio indebiti op begunstigde 58

59