Inrichting en bevoegdheid van arbeidsgerechten en openbaar ministerie

Inrichting en bevoegdheid van arbeidsgerechten en openbaar ministerie Leen Cornil

Bevoegdheid van de arbeidsgerechten 2

Rechtmacht vs. bevoegdheid rechtmacht: heeft betrekking op de uitoefening van de rechterlijke macht bevoegdheid: bepaalt welke rechter van de rechterlijke macht het geschil mag beslechten: a) volstrekte bevoegdheid: het onderwerp de waarde en in voorkomend geval het spoedeisend karakter van de vordering of de hoedanigheid van partijen. b) territoriale bevoegdheid: domicilie van partijen, de plaats waar de verbintenis ontstond, ligging van het betwiste voorwerp. 3

Inzake de volstrekte bevoegdheid van de arbeidsgerechten kunnen we wijzen op : Een aantal evoluties in de rechtspraak Nieuwe bevoegdheden Mogelijke vereenvoudigingen 4

De regels betreffende de volstrekte bevoegdheid zijn van openbare orde: -de parijen mogen niet afwijken van de regels die de volstrekte bevoegdheid beheersen -de rechter dient ambtshalve zijn volstrekte bevoegdheid te onderzoeken 5

Er bestaat geen algemene bevoegdheid voor de arbeidsgerechten inzake sociale geschillen in het G. W. of in bijzondere wetten - art 578 Ger. W. - art 579 Ger. W. - art 580 Ger. W. - art 581 Ger. W. - art 582 Ger. W. - art 583 Ger. W. 6

A. Geschillen in verband met de arbeid: Individuele geschillen inzake arbeidsovereenkomsten, leerovereenkomsten en overeenkomsten voor versnelde beroepsopleiding (art. 578, 1°, 2°, 3° Ger. W. ) - Alle geschillen die betrekking hebben op de arbeidsovereenkomsten - Niet te eng te interpreteren: voldoende is dat het geschil rechtsreeks zijn oorsprong vindt in een Arbeidsovereenkomst - Quid indien bestaan van de arbeidsovereenkomst in vraag wordt gesteld? 7

Wel bevoegd inzake personeel van het vrij gesubsidieerd onderwijs Het is door een arbeidsovereenkomst gebonden - Cass. 18 dec 1997 - R. v. St 6 februari 2001 - R. v. St 26 februari 2002 - Cass. 6 sept 2002 Arbeidsrechtbank is niet bevoegd voor individuele arbeidsgeschillen inzake statutair te werk gestelden 8

Arbeidsrechtbank is eveneens bevoegd inzake: Individuele geschillen betreffende de toepassing van de collectieve arbeidsovereenkomsten (art. 578, 3°) Geschillen van burgerlijke aard die het gevolg zijn van een overtreding van de wetten en besluiten betreffende de arbeidsreglementering (…) ( art. 578, 7°) Geschillen in verband met de gelijke behandeling van mannen en vrouwen (art 578, 8° + 10°) 9

B. Arbeidsongevallen en beroepsziekten Bevoegdheid inzake: alle vorderingen tot schadevergoeding voortkomende uit arbeidsongevallen, ongevallen op de weg van en naar het werk en uit beroepszichten (art. 579 Ger. W. ) - ook voor overheidspersoneel - in de mate dat ze stoelen op de wetgeving inzake arbeidsongevallen/beroepsziekten. 10

C. Sociale zekerheidsgeschillen (art 580 -582) In principe kennis van alle geschillen nopens sociale zekerheid Naast regels vervat in Ger. W. wordt de bevoegdheid ook bepaald krachtens bijzondere wetteksten De scheidingslijn tussen bevoegdheid van arbeidsrechtbank en administratieve rechtscolleges is niet altijd even duidelijk 11

Inzake sociale zekerheidsgeschillen oefent de arbeidsrechtbank in de regel een volle rechtsmacht uit in sommige gevallen enkel een marginale toetsing Afhankelijk van de bevoegdheid van de administratie: - gebonden bevoegdheid (dan heeft de rechter volle rechtsmacht) - discretionaire bevoegdheid (enkel marginale toetsing) 12

Toepassing inzake werkloosheid Toelaatbaarheidsvoorwaarden: gebonden bevoegdheid Administratieve sancties voorzien in artikelen 153 e. v. van het werkloosheidbesluit: - Beslissing om sanctie toe te passen is een discretionaire beslissing - Omvang van de sanctie is een gebonden bevoegdheid Gevolgen inzake “vrijwillige” werkloosheid: ? 13

Bevoegdheid inzake aanvullende pensioenstelsels: een voorbeeld van mogelijke vereenvoudiging Ontwerp van schema ter beschikking gesteld door Yves Stevens 14

Bevoegdheid inzake aanvullende pensioenstelsels: een voorbeeld van mogelijke vereenvoudiging 15

Recent bijgekomen bevoegdheden: Geschillen die hun oorzaak vinden in de wet van 7 mei 1999 op de gelijke behandeling van mannen en vrouwen; Geschillen betreffende geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk; Geschillen betreffende de discriminaties in de zin van de wet van 25 februari 2003 die betrekking hebben op de voorwaarden voor toegang tot arbeid in loondienst (of als zelfstandige), voorwaarden van werkgelegenheid en arbeidsvoorwaarden; Geschillen betreffende de instelling en de werking van Europese ondernemingsraden. 16

Inzake de Territoriale bevoegdheid van de arbeidsgerechten doet zich in de rechtspraak een accent verschuiving voor. 17

Territoriale bevoegdheid is in de regel noch van O. O noch van dwingende aard Art 624 Ger. W. geeft eiser de keuze tussen 4 mogelijkheden In sociale geschillen is de territoriale bevoegdheid in bepaalde gevallen van dwingende aard: Art 627, 9° Ger. W. Art 628, 11° Ger. W. Art 628, 14° Ger. W. 18

Art 627, 9° bepaalt als criterium: Exploitatie zetel of plaats van tewerkstelling Voor de handelsvertegenwoordiger Eensgezindheid: plaats van tewerkstelling Voor andere werknemers: plaats van tewerkstelling? Criterium gebruikt door Hof van Cassatie inzake sociale verkiezingen: plaats van tewerkstelling 19

Art 628, 14° bepaalt als criterium de woonplaats van de verzekerde. Plaats ingeschreven in bevolkingsregister als hebbende aldaar zijn hoofdverblijf “Verzekerde” poogt van regel af te wijken Via een akkoord na ontstaan van het geschil Via de zaak voor andere rechter te brengen 20

Inrichting van de arbeidsgerechten 21

De arbeidsrechtbank - in de 27 gerechtelijke arrondissementen. - bestaat uit twee of meer kamers - elke kamer houdt zitting met 3 rechters: een beroepsrechter als Voorzitter en twee rechters in sociale zaken (art 81). enkele afwijkingen op: één beroepsrechter VZ van arbeidsrechtbank verenigde kamers 22

Samenstelling varieert volgens soort geschil Voorzitter is steeds beroepsmagistraat - werknemer - werkgever - zelfstandige - werkgever arbeider bediende werknemer zelfstandige Samenstelling is soms niet voorzien Niet alle situaties geregeld 23

Arbeidshof - er zijn 5 arbeidshoven - telt meerdere kamers - samenstelling is dezelfde als voor de arbeidsrechtbank behoudens wat betreft de kamers die kennis nemen van geschillen die zelfstandigen betreffen. 24

Openbaar ministerie 25

Invloed van de geplande hervormingen - horizontale integratie - vertikale integratie laatste wijziging: wet van 12 april 2004 houdende vertikale integratie van het openbaar ministerie 26

Burgerlijke taken van het openbaar Ministerie bij arbeidsgerechten Bestuurlijke inlichtingen inwinnen Advies in de mededeelbare en medegedeelde zaken Rechtsvordering 27