Inleiding periode 1 b Hoofdstuk 3 Cellen Hoofdstuk

Inleiding periode 1 b • Hoofdstuk 3 (Cellen) • Hoofdstuk 4 (Voortplanting en seksualiteit) Organisatieniveaus • Organisatieniveaus in de biologie • Organisatieniveaus algemeen Sikkelcelanemie • Opdracht organisatieniveaus en sikkelcelanemie • Eindvraag

Organisatieniveaus • Biologie gaat over het leven. • Kan op verschillende organisatieniveaus worden bestudeerd. • Organisatieniveau is een niveau waarop het leven kan worden bestudeerd, van heel laag (molecuul) tot heel hoog (biosfeer) • Cel is het kleinste organisatieniveau met alle levenskenmerken.

Levenskenmerken • • • Een of meer cellen Erfelijk materiaal Groei en ontwikkeling Stofwisseling Waarnemen (reageren op prikkels) Voortplanting

Organisatieniveaus biologie Periode 1 a • Gedrag • Soorten en populaties Periode 1 b • Cel en leven • Ecosystemen

Organisatieniveaus algemeen • ? • Heelal (meer dan 100. 000 sterrenstelsels) • Sterrenstelsel (vb. melkwegstelsel bevat mee dan 100. 000 sterren) • Zonnestelsel (vb. zon met planeten o. a. aarde) • Aarde met biosfeer (deel van lucht, land, water, waar leven mogelijk is • Ecosysteem (begrenst gebied met levende en levenloze natuur)

Organisatieniveaus algemeen • • • Populatie Organisme (individu) Orgaan (stelsel) Weefsel Cel Organel Molecuul Atoom Elektron/proton/neutron Quarks ? http: //www. youtube. com/watch? v=0 f. KBhv. Djuy 0

Sikkelcelanemie

Sikkelcelanemie • Erfelijke vorm van bloedarmoede • Ziekte vooral in West Afrika, Caribisch gebied, rond middellandse zee, India etc. (1 op 500 ziek), vele miljoenen zijn ziek • In Nederland 40 -60 kinderen per jaar geboren met sikkelcelanemie (ongeveer 800 patiënten) • Onderdeel van hielprik

Sikkelcelanemie • Erfelijke afwijking van hemoglobine in rode bloedcellen • Hemoglobine bestaat uit 2 x alfa globine en 2 x beta globine, 4 x heem plus Fe ion • Mutatie in beta-globine gen • Bouwsteen in beta-globine eiwit verandert (Hb wordt Hb. S) • Bij lage zuurstofspanning en zure omgeving lost veranderde hemoglobine niet op maar vormt draadvormige structuren • Rode bloedcel krijgt vorm sikkelcel

Sikkelcelanemie • Sikkelcellen worden versneld opgeruimd (20 dagen ipv 120 dagen), waardoor tekort aan rbc en bloedarmoede • Sikkelcel is stijf (niet flexibel) • Klontering en ophoping van sikkelcellen in haarvaten in het weefsel • Organen en weefsels krijgen minder zuurstof en voedingsstoffen, waardoor ze beschadigd raken en pijnlijk worden

Sikkelcelanemie • Doorbloedingsstoornissen ontstaan in botten (hevige botpijn), hersenen, longen en milt. • Als milt minder goed werkt kunnen ernstige infecties ontstaan • Symptomen zijn: vermoeidheid, zwakte en bleekheid, snellere hartslag, geelzucht, pijn in bovenbuik door galstenen, bot- en gewrichtspijn (vaak via pijnaanvallen of sikkelcelcrise), kortademigheid, beroertes etc.

Sikkelcelanemie • Vooral behandeling van de klachten zoals: pijnstilling, vochttoediening, antibiotica, specifieke medicijnen, bloedtransfusie • Beenmergtransplantaties, en in de toekomst stamceltransplantaties en genetische modificatie Filmpjes: http: //www. youtube. com/watch? v=v. Q 9 wkfgw Wzg http: //www. npo. nl/sikkelcelanemie/18 -122011/WO_NTR_426515

Opdracht organisatieniveaus en sikkelcelanemie • Breng de verschillende aspecten van sikkelcelanemie onder bij de verschillende organisatieniveaus • Gebruik de uitgedeelde informatie over sikkelcelanemie

Eindvraag Hoe zou een simpele sikkelceltest eruit kunnen zien?