INHOUDSOPGAVE LEGENDA dit symbool geeft aan dat er
INHOUDSOPGAVE LEGENDA ? = dit symbool geeft aan dat er bij de betreffende regel(s) of vers/verzen een inhoudelijke of grammaticale vraag in het boek gesteld is. S = dit symbool geeft aan dat er in het boek een vraag over stijlfiguren gekoppeld is aan de betreffende regel(s) of vers/verzen. ? (–UU) = dit symbool geeft aan dat er in het boek een vraag over het metrum gesteld wordt, gekoppeld aan het betreffende vers/verzen. * Let op: slechts de vragen die gekoppeld zijn aan specifieke regelnummers en verzen worden aangegeven in de Power. Point. In het boek staan dikwijls meer vragen, bijvoorbeeld over de passage in zijn geheel, zonder verwijzing naar een specifieke regel of vers. VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE Inhoud HOOFDSTUK 3 AENEAS ONTMOET ZIJN MOEDER a. Aeneas en Achetes gaan op onderzoek en ontmoeten een jonge jageres (I, 305320) b. Aeneas vraagt de jageres om hulp (I, 321 -334) c. Dido’s broer Pygmalion heeft haar echtgenoot Sychaeus vermoord (I, 335 -352) d. Dido c. s vlucht met een grote schat naar Libië (I, 353 -368) e. Aeneas maakt zich bekend (I, 369 -386) f. Venus zegt Aeneas dat zijn vloot veilig is (I, 387 -401) g. Aeneas herkent zijn moeder en is boos (I, 402 -417) h. Aeneas ziet de Carthagers bezig met de bouw van hun stad (I, 418 -429) i. Aeneas bewondert de bedrijvigheid (I, 430 -440) VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE a. 305 310 … Aeneas en Achetes gaan op onderzoek en ontmoeten een jonge jageres (I, 305 -320) At pius Aeneas, per noctem plurima volvens, Regel 305 -309 ut primum lux alma data est, exire locosque explorare novos, quas vento accesserit oras, qui teneant (nam inculta videt), hominesne feraene, quaerere constituit, sociisque exacta referre. Classem in convexo nemorum sub rupe cavata Regel 310 -313 arboribus clausam circum atque horrentibus umbris occulit; ipse uno graditur comitatus Achate, bina manu lato crispans hastilia ferro. t/m 320 zie volgende dia VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE a. … 315 319 320 Aeneas en Achetes gaan op onderzoek en ontmoeten een jonge jageres (I, 305 -320) zie vorige dia Cui mater media sese tulit obvia silva, Regel 314 -317 virginis os habitumque gerens, et virginis arma Spartanae, vel qualis equos Threissa fatigat Harpalyce, volucremque fuga praevertitur Hebrum. Regel 318 Namque umeris de more habilem suspenderat arcum venatrix, dederatque comam diffundere ventis, nuda genu, nodoque sinus collecta fluentis. VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE a. 305 Aeneas en Achetes gaan op onderzoek en ontmoeten een jonge jageres, 305 -309 At pius Aeneas, per noctem plurima volvens, ut primum lux alma data est, exire locosque explorare novos, quas vento accesserit oras, qui teneant (nam inculta videt), hominesne feraene, quaerere constituit, sociisque exacta referre. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE a. 310 Aeneas en Achetes gaan op onderzoek en ontmoeten een jonge jageres, 310 -313 Classem in convexo nemorum sub rupe cavata ? arboribus clausam circum atque horrentibus umbris occulit; ipse uno graditur comitatus Achate, bina manu lato crispans hastilia ferro. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE a. Aeneas en Achetes gaan op onderzoek en ontmoeten een jonge jageres, 314 -317 Cui mater media sese tulit obvia silva, 315 virginis os habitumque gerens, et virginis arma Spartanae, vel qualis equos Threissa fatigat ? Harpalyce, volucremque fuga praevertitur Hebrum. ? (–UU) VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE a. Aeneas en Achetes gaan op onderzoek en ontmoeten een jonge jageres, 318 -319 Namque umeris de more habilem suspenderat arcum venatrix, dederatque comam diffundere ventis, 320 nuda genu, nodoque sinus collecta fluentis. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE ?
INHOUDSOPGAVE b. Aeneas vraagt de jageres om hulp (I, 321 -334) 325 330 Ac prior, ‘Heus’, inquit, ‘iuvenes, monstrate, mearum Regel 321 -325 vidistis si quam hic errantem forte sororum, succinctam pharetra et maculosae tegmine lyncis, aut spumantis apri cursum clamore prementem. ’ Sic Venus et Veneris contra sic filius orsus: ‘Nulla tuarum audita mihi neque visa sororum, Regel 326 -330 o quam te memorem, virgo? Namque haud tibi vultus mortalis, nec vox hominem sonat; o, dea certe (an Phoebi soror? an Nympharum sanguinis una? ), sis felix, nostrumque leves, quaecumque, laborem, et, quo sub caelo tandem, quibus orbis in oris Regel 331 -334 iactemur, doceas: ignari hominumque locorumque erramus, vento huc vastis et fluctibus acti. Multa tibi ante aras nostra cadet hostia dextra. ’ VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE b. Aeneas vraagt de jageres om hulp, 321 -325 Ac prior, ‘Heus’, inquit, ‘iuvenes, monstrate, mearum vidistis si quam hic errantem forte sororum, succinctam pharetra et maculosae tegmine lyncis, aut spumantis apri cursum clamore prementem. ’ 325 Sic Venus et Veneris contra sic filius orsus: VORIGE LATIJN - NEDERLANDS ? VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE b. Aeneas vraagt de jageres om hulp, 326 -330 ‘Nulla tuarum audita mihi neque visa sororum, ? o quam te memorem, virgo? Namque haud tibi vultus mortalis, nec vox hominem sonat; o, dea certe 330 (an Phoebi soror? an Nympharum sanguinis una? ), ? sis felix, nostrumque leves, quaecumque, laborem, ? VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE b. Aeneas vraagt de jageres om hulp, 331 -334 331 et, quo sub caelo tandem, quibus orbis in oris iactemur, doceas: ignari hominumque locorumque erramus, vento huc vastis et fluctibus acti. Multa tibi ante aras nostra cadet hostia dextra. ’ VORIGE LATIJN - NEDERLANDS ? ? VOLGENDE S
INHOUDSOPGAVE c. 335 340 … Dido’s broer Pygmalion heeft haar echtgenoot Sychaeus vermoord (I, 335 -352) Tum Venus: ‘Haud equidem tali me dignor honore; Regel 335 -339 virginibus Tyriis mos est gestare pharetram purpureoque alte suras vincire cothurno. Punica regna vides, Tyrios et Agenoris urbem; sed fines Libyci, genus intractabile bello. Imperium Dido Tyria regit urbe profecta, Regel 340 -344 germanum fugiens. Longa est iniuria, longae ambages; sed summa sequar fastigia rerum. Huic coniunx Sychaeus erat, ditissimus auri Phoenicum, et magno miserae dilectus amore, t/m 352 zie volgende dia VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE c. … 345 350 Dido’s broer Pygmalion heeft haar echtgenoot Sychaeus vermoord (I, 335 -352) zie vorige dia cui pater intactam dederat, primisque iugarat ominibus. Sed regna Tyri germanus habebat Pygmalion, scelere ante alios immanior omnis. Quos inter medius venit furor. Ille Sychaeum impius ante aras, atque auri caecus amore, clam ferro incautum superat, securus amorum germanae; factumque diu celavit, et aegram, multa malus simulans, vana spe lusit amantem. VORIGE Regel 345 -348 Regel 348 -352 VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE c. 335 Dido’s broer Pygmalion heeft haar echtgenoot Sychaeus vermoord, 335 -339 Tum Venus: ‘Haud equidem tali me dignor honore; virginibus Tyriis mos est gestare pharetram purpureoque alte suras vincire cothurno. Punica regna vides, Tyrios et Agenoris urbem; sed fines Libyci, genus intractabile bello. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE c. 340 Dido’s broer Pygmalion heeft haar echtgenoot Sychaeus vermoord, 340 -344 Imperium Dido Tyria regit urbe profecta, ? (–UU) germanum fugiens. Longa est iniuria, longae S ambages; sed summa sequar fastigia rerum. Huic coniunx Sychaeus erat, ditissimus auri ? Phoenicum, et magno miserae dilectus amore, ? VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE c. 345 Dido’s broer Pygmalion heeft haar echtgenoot Sychaeus vermoord, 345 -348 cui pater intactam dederat, primisque iugarat ominibus. Sed regna Tyri germanus habebat Pygmalion, scelere ante alios immanior omnis. Quos inter medius venit furor. (Ille Sychaeum) VORIGE LATIJN - NEDERLANDS ? VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE c. Dido’s broer Pygmalion heeft haar echtgenoot Sychaeus vermoord, 348 -352 348 (Quos inter medius venit furor. ) Ille Sychaeum impius ante aras, atque auri caecus amore, 350 clam ferro incautum superat, securus amorum ? germanae; factumque diu celavit, et aegram, multa malus simulans, vana spe lusit amantem. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS ? VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE d. Dido c. s vlucht met een grote schat naar Libië (I, 353 -368) 355 360 … Ipsa sed in somnis inhumati venit imago Regel 353 -356 coniugis, ora modis attollens pallida miris; crudelis aras traiectaque pectora ferro nudavit, caecumque domus scelus omne retexit. Tum celerare fugam patriaque excedere suadet, Regel 357 -360 auxiliumque viae veteres tellure recludit thesauros, ignotum argenti pondus et auri. His commota fugam Dido sociosque parabat. t/m 368 zie volgende dia VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE d. Dido c. s vlucht met een grote schat naar Libië (I, 353 -368) … 365 zie vorige dia Conveniunt, quibus aut odium crudele tyranni Regel 361 -364 aut metus acer erat; navis, quae forte paratae, corripiunt, onerantque auro. Portantur avari Pygmalionis opes pelago; dux femina facti. Devenere locos, ubi nunc ingentia cernes Regel 365 -368 moenia surgentemque novae Karthaginis arcem, mercatique solum, facti de nomine Byrsam, taurino quantum possent circumdare tergo. VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE d. Dido c. s vlucht met een grote schat naar Libië, 353 -356 Ipsa sed in somnis inhumati venit imago coniugis, ora modis attollens pallida miris; 355 crudelis aras traiectaque pectora ferro nudavit, caecumque domus scelus omne retexit. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE d. Dido c. s vlucht met een grote schat naar Libië, 357 -360 Tum celerare fugam patriaque excedere suadet, ? (–UU) auxiliumque viae veteres tellure recludit thesauros, ignotum argenti pondus et auri. 360 His commota fugam Dido sociosque parabat. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE ?
INHOUDSOPGAVE d. Dido c. s vlucht met een grote schat naar Libië, 361 -364 361 Conveniunt, quibus aut odium crudele tyranni aut metus acer erat; navis, quae forte paratae, corripiunt, onerantque auro. Portantur avari Pygmalionis opes pelago; dux femina facti. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS S ? VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE d. Dido c. s vlucht met een grote schat naar Libië, 365 -368 365 Devenere locos, ubi nunc ingentia cernes moenia ? surgentemque novae Karthaginis arcem, mercatique solum, facti de nomine Byrsam, ? taurino quantum possent circumdare tergo. ? (–UU) VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE e. Aeneas maakt zich bekend (I, 369 -386) 370 375 Sed vos qui tandem? Quibus aut venistis ab oris? Quove tenetis iter? ‘ Quaerenti talibus ille suspirans, imoque trahens a pectore vocem: ‘O dea, si prima repetens ab origine pergam, et vacet annalis nostrorum audire laborum, ante diem clauso componet Vesper Olympo. Nos Troia antiqua, si vestras forte per auris Troiae nomen iit, diversa per aequora vectos forte sua Libycis tempestas appulit oris. VORIGE Regel 369 -373 Regel 374 -377 VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE e. Aeneas maakt zich bekend (I, 369 -386) 380 385 Sum pius Aeneas, raptos qui ex hoste penatis classe veho mecum, fama super aethera notus; Italiam quaero patriam, et genus ab Iove summo. Bis denis Phrygium conscendi navibus aequor, matre dea monstrante viam, data fata secutus; vix septem convulsae undis Euroque supersunt. Ipse ignotus, egens, Libyae deserta peragro, Europa atque Asia pulsus. ’ Nec plura querentem passa Venus medio sic interfata dolore est: VORIGE Regel 378 -382 Regel 383 -386 VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE e. Aeneas maakt zich bekend, 369 -373 Sed vos qui tandem? Quibus aut venistis ab oris? 370 Quove tenetis iter? ‘ Quaerenti talibus ille suspirans, imoque trahens a pectore vocem: ‘O dea, si prima repetens ab origine pergam, ? S et vacet annalis nostrorum audire laborum, VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE e. Aeneas maakt zich bekend, 374 -377 ante diem clauso componet Vesper Olympo. 375 Nos Troia antiqua, si vestras forte per auris Troiae nomen iit, diversa per aequora vectos forte sua Libycis tempestas appulit oris. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS ? VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE e. Aeneas maakt zich bekend, 378 -382 Sum pius Aeneas, raptos qui ex hoste penatis ? classe veho mecum, fama super aethera notus; 380 Italiam quaero patriam, et genus ab Iove summo. ? Bis denis Phrygium conscendi navibus aequor, matre dea monstrante viam, data fata secutus; VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE e. Aeneas maakt zich bekend, 383 -386 vix septem convulsae undis Euroque supersunt. 385 Ipse ignotus, egens, Libyae deserta peragro, ? Europa atque Asia pulsus. ’ Nec plura querentem ? passa Venus medio sic interfata dolore est: VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE f. 390 395 … Venus zegt Aeneas dat zijn vloot veilig is (I, 387 -401) ‘Quisquis es, haud, credo, invisus caelestibus auras Regel 386 -391 vitalis carpis, Tyriam qui adveneris urbem; perge modo, atque hinc te reginae ad limina perfer. Namque tibi reduces socios classemque relatam nuntio, et in tutum versis Aquilonibus actam, ni frustra augurium vani docuere parentes. Regel 392 -396 Aspice bis senos laetantis agmine cycnos, aetheria quos lapsa plaga Iovis ales aperto turbabat caelo; nunc terras ordine longo aut capere aut captas iam despectare videntur: t/m 401 zie volgende dia VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE f. … 400 Venus zegt Aeneas dat zijn vloot veilig is (I, 387 -401) zie vorige dia ut reduces illi ludunt stridentibus alis, Regel 397 -401 et coetu cinxere polum, cantusque dedere, haud aliter puppesque tuae pubesque tuorum aut portum tenet aut pleno subit ostia velo. Perge modo et, qua te ducit via, dirige gressum. ’ VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE f. Venus zegt Aeneas dat zijn vloot veilig is, 386 -391 ‘Quisquis es, haud, credo, invisus caelestibus auras vitalis carpis, Tyriam qui adveneris urbem; perge modo, atque hinc te reginae ad limina perfer. 390 Namque tibi reduces socios classemque relatam nuntio, et in tutum versis Aquilonibus actam, VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE ?
INHOUDSOPGAVE f. Venus zegt Aeneas dat zijn vloot veilig is, 392 -396 ni frustra augurium vani docuere parentes. Aspice bis senos laetantis agmine cycnos, 395 S ? aetheria quos lapsa plaga Iovis ales aperto ? turbabat caelo; nunc terras ordine longo ? aut capere aut captas iam despectare videntur: ? VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE f. Venus zegt Aeneas dat zijn vloot veilig is, 397 -401 ut reduces illi ludunt stridentibus alis, et coetu cinxere polum, cantusque dedere, haud aliter puppesque tuae pubesque tuorum 400 aut portum tenet aut pleno subit ostia velo. Perge modo et, qua te ducit via, dirige gressum. ’ VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE g. 405 410 … Aeneas herkent zijn moeder en is boos (I, 402 -417) Dixit, et avertens rosea cervice refulsit, Regel 402 -406 ambrosiaeque comae divinum vertice odorem spiravere; pedes vestis defluxit ad imos, et vera incessu patuit dea. Ille ubi matrem agnovit, tali fugientem est voce secutus: ‘Quid natum totiens, crudelis tu quoque, falsis Regel 407 -410 ludis imaginibus? Cur dextrae iungere dextram non datur, ac veras audire et reddere voces? ’ Talibus incusat, gressumque ad moenia tendit. t/m 417 zie volgende dia VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE g. … 415 Aeneas herkent zijn moeder en is boos (I, 402 -417) zie vorige dia At Venus obscuro gradientis aëre saepsit, Regel 411 -414 et multo nebulae circum dea fudit amictu, cernere ne quis eos neu quis contingere posset, molirive moram, aut veniendi poscere causas. Ipsa Paphum sublimis abit, sedesque revisit Regel 415 -417 laeta suas, ubi templum illi, centumque Sabaeo ture calent arae, sertisque recentibus halant. VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE g. Aeneas herkent zijn moeder en is boos, 402 -406 Dixit, et avertens rosea cervice refulsit, ? ambrosiaeque comae divinum vertice odorem 405 spiravere; pedes vestis defluxit ad imos, ? et vera incessu patuit dea. Ille ubi matrem ? agnovit, tali fugientem est voce secutus: VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE g. Aeneas herkent zijn moeder en is boos, 407 -410 ‘Quid natum totiens, crudelis tu quoque, falsis ? ludis imaginibus? Cur dextrae iungere dextram non datur, ac veras audire et reddere voces? ’ 410 ? Talibus incusat, gressumque ad moenia tendit. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE g. 411 Aeneas herkent zijn moeder en is boos, 411 -414 At Venus obscuro gradientis aëre saepsit, et multo nebulae circum dea fudit amictu, cernere ne quis eos neu quis contingere posset, molirive moram, aut veniendi poscere causas. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE g. 415 Aeneas herkent zijn moeder en is boos, 415 -417 Ipsa Paphum sublimis abit, sedesque revisit laeta suas, ubi templum illi, centumque Sabaeo ture calent ? arae, sertisque recentibus halant. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE h. Aeneas ziet de Carthagers bezig met de bouw van hun stad (I, 418 -429) 420 425 Corripuere viam interea, qua semita monstrat, Regel 418 -422 iamque ascendebant collem, qui plurimus urbi imminet, adversasque aspectat desuper arces. Miratur molem Aeneas, magalia quondam, miratur portas strepitumque et strata viarum. Instant ardentes Tyrii: pars ducere muros, Regel 423 -426 molirique arcem et manibus subvolvere saxa, pars optare locum tecto et concludere sulco; iura magistratusque legunt sanctumque senatum. Hic portus alii effodiunt; hic alta theatris Regel 427 -429 fundamenta locant alii, immanisque columnas rupibus excidunt, scaenis decora alta futuris: VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE h. Aeneas ziet de Carthagers bezig met de bouw van hun stad, 418 -422 420 Corripuere viam interea, qua semita monstrat, ? iamque ascendebant collem, qui plurimus urbi ? (–UU) imminet, adversasque aspectat desuper arces. Miratur molem Aeneas, magalia quondam, S miratur portas strepitumque et strata viarum. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE h. Aeneas ziet de Carthagers bezig met de bouw van hun stad, 423 -426 Instant ardentes Tyrii: pars ducere muros, ? molirique arcem et manibus subvolvere saxa, 425 pars optare locum tecto et concludere sulco; iura magistratusque legunt sanctumque senatum. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS ? VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE h. Aeneas ziet de Carthagers bezig met de bouw van hun stad, 427 -429 427 Hic portus alii effodiunt; hic alta theatris fundamenta locant alii, immanisque columnas rupibus excidunt, scaenis decora alta futuris: VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE i. 430 435 440 Aeneas bewondert de bedrijvigheid (I, 430 -440) Qualis apes aestate nova per florea rura Regel 430 -433 exercet sub sole labor, cum gentis adultos educunt fetus, aut cum liquentia mella stipant et dulci distendunt nectare cellas, aut onera accipiunt venientum, aut agmine facto Regel 434 -437 ignavum fucos pecus a praesepibus arcent; fervet opus, redolentque thymo fraglantia mella. ‘O fortunati, quorum iam moenia surgunt!’ Aeneas ait, et fastigia suspicit urbis. Regel 438 -440 Infert se saeptus nebula (mirabile dictu) per medios, miscetque viris, neque cernitur ulli. VORIGE VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE i. 430 Aeneas bewondert de bedrijvigheid, 430 -433 Qualis apes aestate nova per florea rura S exercet sub sole labor, cum gentis adultos educunt fetus, aut cum liquentia mella stipant et dulci distendunt nectare cellas, VORIGE LATIJN - NEDERLANDS ? (–UU) VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE i. Aeneas bewondert de bedrijvigheid, 434 -437 aut onera accipiunt venientum, aut agmine facto 435 ignavum fucos pecus a praesepibus arcent; fervet opus, redolentque thymo fraglantia mella. ‘O fortunati, quorum iam moenia surgunt!’ VORIGE LATIJN - NEDERLANDS ? VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE i. Aeneas bewondert de bedrijvigheid, 438 -440 Aeneas ait, et fastigia suspicit urbis. ? Infert se saeptus nebula (mirabile dictu) 440 per medios, miscetque viris, neque cernitur ulli. VORIGE LATIJN - NEDERLANDS VOLGENDE
INHOUDSOPGAVE a. 305 306 307 308 309 Aeneas en Achetes gaan op onderzoek en ontmoeten een jonge jageres, 305 -309 At pius Aeneas, per noctem plurima volvens, ut primum lux alma data est, exire locosque explorare novos, quas vento accesserit oras, qui teneant (nam inculta videt), hominesne feraene, quaerere constituit, sociisque exacta referre. 305 Maar de trouwe Aeneas, terwijl hij gedurende de nacht zeer veel overdacht, besloot, zodra het voedende licht gegeven werd/verscheen, weg te gaan en de nieuwe streek te verkennen (en) (uit) zoeken, welke kusten hij door de wind heeft bereikt, wie ze bewonen (want hij ziet onbebouwde streken), mensen of wilde dieren, en het resultaat (van zijn onderzoek) aan zijn makkers mee te delen. LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE a. 310 311 312 313 Aeneas en Achetes gaan op onderzoek en ontmoeten een jonge jageres, 310 -313 Classem in convexo nemorum sub rupe cavata arboribus clausam circum atque horrentibus umbris occulit; ipse uno graditur comitatus Achate, bina manu lato crispans hastilia ferro. 310 Hij verbergt de vloot/schepen in een welving van bossen onder een uitgeholde rots, (zodat hij) rondom omsloten (is) door bomen en sombere schaduwen; zelf gaat hij vergezeld door alleen Achates, terwijl hij in zijn hand twee werpspiezen met brede ijzeren punt vasthoudt. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ?
INHOUDSOPGAVE a. 314 315 316 317 Aeneas en Achetes gaan op onderzoek en ontmoeten een jonge jageres, 314 -317 Cui mater media sese tulit obvia silva, virginis os habitumque gerens, et virginis arma Spartanae, vel qualis equos Threissa fatigat Harpalyce, volucremque fuga praevertitur Hebrum. Hem snelde zijn moeder midden in het bos tegemoet, 315 hebbend/met het gezicht en de gestalte van een meisje, en de wapens van een Spartaans meisje, of zodanig (zo)als de Thracische Harpalyce is wanneer zij de paarden vermoeit, en in snelle vaart de snelstromende Hebrus inhaalt. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ? ? (–UU)
INHOUDSOPGAVE a. 318 319 320 Aeneas en Achetes gaan op onderzoek en ontmoeten een jonge jageres, 318 -319 Namque umeris de more habilem suspenderat arcum venatrix, dederatque comam diffundere ventis, nuda genu, nodoque sinus collecta fluentis. Want aan haar schouders had ze volgens gebruik een lichte boog opgehangen, de jageres, en ze had haar haren aan de wind gegeven om uit te laten waaien, 320 bloot wat betreft haar knie(ën), en terwijl zij met een knoop haar golvende kleed samengenomen had. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ?
INHOUDSOPGAVE b. Aeneas vraagt de jageres om hulp, 321 -325 321 322 323 324 325 Ac prior, ‘Heus’, inquit, ‘iuvenes, monstrate, mearum vidistis si quam hic errantem forte sororum, succinctam pharetra et maculosae tegmine lyncis, aut spumantis apri cursum clamore prementem. ’ Sic Venus et Veneris contra sic filius orsus: 321 En als eerste zei ze: ‘Hé daar, jongemannen, licht me in, als jullie toevallig een van mijn zusters hier hebt zien rondzwerven, uitgerust met een pijlkoker en met de huid van een gevlekte lynx, of terwijl ze met geschreeuw een rennend, schuimbekkend wild zwijn in het nauw brengt. ’ 325 Zo (sprak) Venus en zo begon de zoon van Venus op zijn beurt te spreken: VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ?
INHOUDSOPGAVE b. Aeneas vraagt de jageres om hulp, 326 -330 326 327 328 329 330 ‘Nulla tuarum audita mihi neque visa sororum, o quam te memorem, virgo? Namque haud tibi vultus mortalis, nec vox hominem sonat; o, dea certe (an Phoebi soror? an Nympharum sanguinis una? ), sis felix, nostrumque leves, quaecumque, laborem, ‘Geen van uw zusters is door mij gehoord noch/of gezien, o hoe moet ik u noemen, meisje? Want u heeft geen sterfelijk/menselijk gelaat, en ook uw stem klinkt niet menselijk; o, een godin zeker (of de zuster van Phoebus? of een van het bloed der nimfen? ), 330 moge u gelukbrengend zijn, en onze ellende verlichten, wie u ook bent, VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ? ? ?
INHOUDSOPGAVE b. Aeneas vraagt de jageres om hulp, 331 -334 331 332 333 334 et, quo sub caelo tandem, quibus orbis in oris iactemur, doceas: ignari hominumque locorumque erramus, vento huc vastis et fluctibus acti. Multa tibi ante aras nostra cadet hostia dextra. ’ en, moge u (ons) leren/meedelen onder welke hemel, in welke streken van de wereld wij eigenlijk worden geslingerd: onbekend (en) met de mensen en met het gebied zwerven wij rond, door de wind en de woeste golven hierheen gevoerd. Veel offerdieren zullen voor u voor de altaren vallen door onze/mijn rechterhand. ’ VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ? ? S
INHOUDSOPGAVE c. 335 336 337 338 339 Dido’s broer Pygmalion heeft haar echtgenoot Sychaeus vermoord, 335 -339 Tum Venus: ‘Haud equidem tali me dignor honore; virginibus Tyriis mos est gestare pharetram purpureoque alte suras vincire cothurno. Punica regna vides, Tyrios et Agenoris urbem; sed fines Libyci, genus intractabile bello. 335 Toen zei Venus: ‘Zeker niet acht ik mijzelf een dergelijke eer waard; het is de gewoonte voor/van Tyrische meisjes een pijlkoker te dragen en de kuiten hoog met een purperen jachtlaars te (om) binden. Je ziet het Punische koninkrijk, Tyriërs en de stad van Agenor; maar het gebied is Libisch, een geslacht/volksstam onbedwingbaar in oorlog. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE c. 340 341 342 343 344 Dido’s broer Pygmalion heeft haar echtgenoot Sychaeus vermoord, 340 -344 Imperium Dido Tyria regit urbe profecta, germanum fugiens. Longa est iniuria, longae ambages; sed summa sequar fastigia rerum. Huic coniunx Sychaeus erat, ditissimus auri Phoenicum, et magno miserae dilectus amore, ? (–UU) S ? ? 340 Dido heeft de macht, vertrokken uit de stad Tyrus, vluchtend/op de vlucht voor haar broer. Lang (om te vertellen) is het onrecht, een lang ingewikkeld verhaal; maar ik zal de hoofdzaken van de gebeurtenissen behandelen. Zij had een echtgenoot Sychaeus, van de Feniciërs de rijkste aan goud, en met grote liefde bemind door de ongelukkige VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE c. 345 346 347 348 Dido’s broer Pygmalion heeft haar echtgenoot Sychaeus vermoord, 345 -348 cui pater intactam dederat, primisque iugarat ominibus. Sed regna Tyri germanus habebat Pygmalion, scelere ante alios immanior omnis. Quos inter medius venit furor. ? 345 aan wie haar vader haar maagdelijk had gegeven, en in het eerste huwelijk had verbonden. Maar haar broer Pygmalion had de heerschappij over Tyrus, in misdaad wreder voor/dan alle anderen. Midden tussen hen in kwam waanzin. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE c. 348 349 350 351 352 Dido’s broer Pygmalion heeft haar echtgenoot Sychaeus vermoord, 348 -352 Ille Sychaeum impius ante aras, atque auri caecus amore, clam ferro incautum superat, securus amorum germanae; factumque diu celavit, et aegram, multa malus simulans, vana spe lusit amantem. ? ? Hij, goddeloos voor het huisaltaar, en verblind door gouddorst, 350 overwint/overweldigt Sychaeus heimelijk met het zwaard onverhoeds, zich niet bekommerend om de liefde van zijn zuster; hij hield de daad lange tijd geheim, en de slechterik, door veel te veinzen, leidde hij met lege/ijdele hoop de verdrietige liefhebbende (vrouw) om de tuin. ’ VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE d. Dido c. s vlucht met een grote schat naar Libië, 353 -356 353 354 355 356 Ipsa sed in somnis inhumati venit imago coniugis, ora modis attollens pallida miris; crudelis aras traiectaque pectora ferro nudavit, caecumque domus scelus omne retexit. 353 ‘Maar de schim zelf van haar onbegraven echtgenoot kwam in haar slaap/droom, terwijl hij op wonderbaarlijke wijze zijn bleke gezicht ophief; 355 hij onthulde/toonde het wrede altaar en zijn met het zwaard doorboorde borst, en openbaarde de hele verborgen misdaad van het huis/de familie. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE d. Dido c. s vlucht met een grote schat naar Libië, 357 -360 357 358 359 360 Tum celerare fugam patriaque excedere suadet, auxiliumque viae veteres tellure recludit thesauros, ignotum argenti pondus et auri. His commota fugam Dido sociosque parabat. ? (–UU) Dan raadt hij (haar) aan haast te maken met de vlucht en uit het vaderland weg te gaan, en onthult als hulp voor de tocht de oude schatten/schatkamer in de aarde/onder de grond, een onbekend gewicht aan zilver en goud. 360 Hierdoor/ Door deze gebeurtenissen verbijsterd bereidde Dido de vlucht en metgezellen voor. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ?
INHOUDSOPGAVE d. Dido c. s vlucht met een grote schat naar Libië, 361 -364 361 362 363 364 Conveniunt, quibus aut odium crudele tyranni aut metus acer erat; navis, quae forte paratae, corripiunt, onerantque auro. Portantur avari Pygmalionis opes pelago; dux femina facti. S Zij komen bijeen, die of een wrede haat jegens de tiran of een hevige vrees hadden/koesterden; schepen, die toevallig gereed waren/lagen, eigenen ze zich toe, en laden ze vol met goud. De rijkdom van de hebzuchtige Pygmalion wordt over zee vervoerd; een vrouw is leider van de daad. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ?
INHOUDSOPGAVE d. Dido c. s vlucht met een grote schat naar Libië, 365 -368 365 366 367 368 Devenere locos, ubi nunc ingentia cernes moenia surgentemque novae Karthaginis arcem, mercatique solum, facti de nomine Byrsam, taurino quantum possent circumdare tergo. 365 Zij kwamen terecht in het gebied, waar je nu enorme muren en de burcht van het nieuwe Carthago zult zien verrijzen, en zij kochten grond, Byrsa genaamd naar de daad, zoveel als ze met een stierenhuid konden omgeven. ’ VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ? ? ? (–UU)
INHOUDSOPGAVE e. Aeneas maakt zich bekend, 369 -373 369 370 371 372 373 Sed vos qui tandem? Quibus aut venistis ab oris? Quove tenetis iter? ‘ Quaerenti talibus ille suspirans, imoque trahens a pectore vocem: ‘O dea, si prima repetens ab origine pergam, et vacet annalis nostrorum audire laborum, 369 ‘Maar wie zijn jullie eigenlijk? Of van welke kusten zijn jullie gekomen? 370 Of waarheen zijn jullie op weg? ’ Tot haar die vroeg zei hij met dergelijke woorden zuchtend, en terwijl hij zijn stem uit het diepst van zijn hart trok: ‘O godin, als ik bij de eerste oorsprong beginnend zou doorgaan (te vertellen) en u tijd zou hebben de geschiedenis van onze inspanning/ellende (aan) te horen, VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ? S
INHOUDSOPGAVE e. Aeneas maakt zich bekend, 374 -377 374 375 376 377 ante diem clauso componet Vesper Olympo. Nos Troia antiqua, si vestras forte per auris Troiae nomen iit, diversa per aequora vectos forte sua Libycis tempestas appulit oris. ? dan zal de Avondster (al) eerder de dag te ruste brengen, na de hemel gesloten te hebben. 375 Ons heeft een storm varend vanaf het oude Troje, als toevallig de naam (van) Troje door jullie/uw oren is gegaan/jullie/u ter ore is gekomen, over afgelegen zeeën, met de hem eigen grilligheid naar de Libische kusten gedreven. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE e. Aeneas maakt zich bekend, 378 -382 378 379 380 381 382 Sum pius Aeneas, raptos qui ex hoste penatis classe veho mecum, fama super aethera notus; Italiam quaero patriam, et genus ab Iove summo. Bis denis Phrygium conscendi navibus aequor, matre dea monstrante viam, data fata secutus; Ik ben de trouwe Aeneas, die de van de vijand afgepakte stadsgoden met zijn vloot met mij vervoer, door zijn reputatie hemelhoog bekend; 380 ik zoek mijn vaderland Italië, en mijn geslacht is van(af) de hoogste Jupiter. Met tweemaal tien schepen bevoer ik de Phrygische zee, terwijl mijn moeder de godin de weg toonde, volgend de gegeven lotsbepalingen/orakels; VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ? ?
INHOUDSOPGAVE e. Aeneas maakt zich bekend, 383 -386 383 384 385 386 vix septem convulsae undis Euroque supersunt. Ipse ignotus, egens, Libyae deserta peragro, Europa atque Asia pulsus. ’ Nec plura querentem passa Venus medio sic interfata dolore est: met moeite zijn er zeven (schepen), door de golven en de wind uit hun voegen gerukt, over. Zelf, onbekend, berooid, doorkruis ik het verlaten gebied van Libië, 385 verdreven uit Europa en Azië. ’ En omdat Venus hem niet toeliet/verdroeg meer te klagen, viel zij (hem) midden in zijn verdriet, zo in de rede: VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ? ?
INHOUDSOPGAVE f. 387 388 389 390 391 Venus zegt Aeneas dat zijn vloot veilig is, 386 -391 ‘Quisquis es, haud, credo, invisus caelestibus auras vitalis carpis, Tyriam qui adveneris urbem; perge modo, atque hinc te reginae ad limina perfer. Namque tibi reduces socios classemque relatam nuntio, et in tutum versis Aquilonibus actam, 387 ‘Wie u ook bent, niet, geloof ik, gehaat/geliefd bij de goden ademt u de levenslucht in, omdat u bent aangekomen in de Tyrische stad; ga slechts voort, en begeef u vanaf hier naar het paleis van de koningin. 390 Want ik bericht u dat uw makkers teruggekeerd zijn en uw vloot teruggebracht is en, nadat de winden zijn gedraaid in een veilige haven is gebracht, VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ?
INHOUDSOPGAVE f. 392 393 394 395 396 Venus zegt Aeneas dat zijn vloot veilig is, 392 -396 ni frustra augurium vani docuere parentes. Aspice bis senos laetantis agmine cycnos, aetheria quos lapsa plaga Iovis ales aperto turbabat caelo; nunc terras ordine longo aut capere aut captas iam despectare videntur: S ? ? als niet/tenzij mijn ouders zonder kennis van zaken (mij) vergeefs de voorspellingskunst hebben geleerd. Zie de tweemaal zes zwanen blij (weer) in kolonne te vliegen, die de vogel van Jupiter glijdend/in een glijvlucht vanuit het luchtruim in de open 395 hemel in verwarring bracht; nu worden ze gezien/ziet men dat ze in een lange rij ofwel de aarde bereiken ofwel neerzien op de reeds bereikte aarde: VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE f. 397 398 399 400 401 Venus zegt Aeneas dat zijn vloot veilig is, 397 -401 ut reduces illi ludunt stridentibus alis, et coetu cinxere polum, cantusque dedere, haud aliter puppesque tuae pubesque tuorum aut portum tenet aut pleno subit ostia velo. Perge modo et, qua te ducit via, dirige gressum. ’ zoals zij teruggekeerd spelen met klapperende vleugels, en in een groep de hemel omringden/in de hemel rondvlogen, en gekrijs gaven/lieten horen, niet anders hebben én uw schepen én de manschappen van de uwen 400 óf de haven bereikt óf naderen met volle zeil(en) de ingang (van de haven). Ga slechts voort en richt uw schreden, waarlangs de weg u leidt. ’ VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE g. 402 403 404 405 406 Aeneas herkent zijn moeder en is boos, 402 -406 Dixit, et avertens rosea cervice refulsit, ambrosiaeque comae divinum vertice odorem spiravere; pedes vestis defluxit ad imos, et vera incessu patuit dea. Ille ubi matrem agnovit, tali fugientem est voce secutus: ? ? ? 402 Zij sprak (zo), en zich omdraaiend schitterde zij met haar rozenkleurige nek, en haar naar ambrozijn geurende haren verspreidden vanaf de kruin een goddelijke geur; haar kleed golfde omlaag tot onder aan haar voeten, en door haar manier van lopen 405 verried de echte godin zich/verried ze zich als echte godin. Zodra hij zijn moeder had herkend, volgde hij haar, vluchtend, met dergelijke woorden: VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE g. 407 408 409 410 Aeneas herkent zijn moeder en is boos, 407 -410 ‘Quid natum totiens, crudelis tu quoque, falsis ludis imaginibus? Cur dextrae iungere dextram non datur, ac veras audire et reddere voces? ’ Talibus incusat, gressumque ad moenia tendit. ? ? ‘Waarom misleidt u zovaak uw zoon, ook u bent wreed, met valse beelden? Waarom is het niet geoorloofd mijn rechterhand te verbinden met uw rechterhand/elkaar de hand te geven, en echte woorden te horen en terug te geven/te antwoorden? ’ 410 Met dergelijke woorden beschuldigt hij (zijn moeder), en richt zijn schreden naar de muren. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE g. 411 412 413 414 Aeneas herkent zijn moeder en is boos, 411 -414 At Venus obscuro gradientis aëre saepsit, et multo nebulae circum dea fudit amictu, cernere ne quis eos neu quis contingere posset, molirive moram, aut veniendi poscere causas. Maar Venus omgaf hen, terwijl zij gingen, met een donkere wolk, en de godin omhulde (hen) met veel/dikke bedekking van nevel, opdat niet/om te voorkomen dat iemand hen kon zien en opdat niemand hen kon aanraken, of oponthoud veroorzaken of naar de redenen van het komen/hun komst vragen. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE g. 415 416 417 Aeneas herkent zijn moeder en is boos, 415 -417 Ipsa Paphum sublimis abit, sedesque revisit laeta suas, ubi templum illi, centumque Sabaeo ture calent arae, sertisque recentibus halant. ? 415 Zelf gaat ze weg door de lucht naar Paphus, en zocht blij haar woonplaats op, waar zij een tempel heeft, en honderd altaren gloeien door/met Arabische wierook, en geuren naar verse kransen. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE h. Aeneas ziet de Carthagers bezig met de bouw van hun stad, 418 -422 418 419 420 421 422 Corripuere viam interea, qua semita monstrat, iamque ascendebant collem, qui plurimus urbi imminet, adversasque aspectat desuper arces. Miratur molem Aeneas, magalia quondam, miratur portas strepitumque et strata viarum. ? ? (–UU) S 418 Ondertussen legden ze snel hun weg af, waarlangs een pad (hen) wijst, en ze beklommen al de heuvel, die over zeer grote uitgestrektheid boven de stad 420 uitsteekt, en van bovenaf op de torens/burcht ertegenover uitkijkt. Aeneas bewondert de grote bouwwerken, eens hutten, hij bewondert de poorten en het lawaai en de geplaveide straten. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE h. Aeneas ziet de Carthagers bezig met de bouw van hun stad, 423 -426 423 424 425 426 Instant ardentes Tyrii: pars ducere muros, molirique arcem et manibus subvolvere saxa, pars optare locum tecto et concludere sulco; iura magistratusque legunt sanctumque senatum. De Tyriërs pakken vol vuur het werk aan: een deel trekt muren op en bouwt de burcht en rollen met hun handen stenen omhoog, 425 een deel kiest een plaats voor een huis uit en omsluit/omgeeft (deze) met een greppel; zij kiezen wetten en magistraten en de heilige senaat. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ? ?
INHOUDSOPGAVE h. Aeneas ziet de Carthagers bezig met de bouw van hun stad, 427 -429 427 428 429 Hic portus alii effodiunt; hic alta theatris fundamenta locant alii, immanisque columnas rupibus excidunt, scaenis decora alta futuris: Hier graven sommigen havens uit; hier plaatsen anderen hoge fundamenten voor theaters, en hakken reusachtige zuilen uit de rotsen, (als) hoge sieraden/versieringen voor toekomstige podia/tonelen. VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE i. 430 431 432 433 Aeneas bewondert de bedrijvigheid, 430 -433 Qualis apes aestate nova per florea rura exercet sub sole labor, cum gentis adultos educunt fetus, aut cum liquentia mella stipant et dulci distendunt nectare cellas, S ? (–UU) 430 (Zodanig is de inspanning) zoals bijen in de nieuwe/vroege zomer over bloemrijke velden onder de zon druk bezig houdt, wanneer zij de volwassen jongen van het volk naar buiten brengen, of wanneer ze de vloeibare honing opeenhopen en de bijencellen met zoete nectar geheel vullen, VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING
INHOUDSOPGAVE i. 434 435 436 437 Aeneas bewondert de bedrijvigheid, 434 -437 aut onera accipiunt venientum, aut agmine facto ignavum fucos pecus a praesepibus arcent; fervet opus, redolentque thymo fraglantia mella. ‘O fortunati, quorum iam moenia surgunt!’ of de last van hen die (terug)komen aannemen, of na een colonne te hebben gemaakt/gevormd 435 de darren, het luie vee van de bijenkorven afweren; het werk is in volle gang, en de geurige honing ruikt naar tijm. ‘O gezegenden, wier muren zich reeds oprichten/verrijzen!’ VORIGE VERTALING LATIJN VOLGENDE VERTALING ?
INHOUDSOPGAVE i. 438 439 440 Aeneas bewondert de bedrijvigheid, 438 -440 Aeneas ait, et fastigia suspicit urbis. Infert se saeptus nebula (mirabile dictu) per medios, miscetque viris, neque cernitur ulli. zegt Aeneas, en hij kijkt omhoog naar de gevels van de stad. Hij begeeft zich, omgeven door een wolk (het is wonderlijk om te zeggen) 440 midden door de mannen en mengt zich onder de mannen, en wordt door niemand gezien. VORIGE VERTALING LATIJN ?
- Slides: 81