INGRIJPEN IN DE NATUUR De ontwikkeling van de

INGRIJPEN IN DE NATUUR De ontwikkeling van de landbouw (vanaf 8500 v. C)

Hoe is de landbouw ontstaan?

Verspreiding landbouw Vraag 2: Hoe werd landbouw verspreid in Europa?

Landbouw en haar gevolgen.

Opdracht 6 p 74 LEERTIP ALTIJD BIJSCHRIFT LEZEN! Geeft vaak al een groot deel van de antwoorden mee. X-as: tijd van 11000 tot 3000 v. C. Y-as: evolutie van de wereldbevolking.

Opdracht 6 p 74 TIJDSTIP OMVANG WERELDBEVOLKING 10 000 V. C 1 miljoen 6000 v. C. 10 miljoen 4000 v. C. 20 miljoen Evolutie wereldbevolking tussen 6000 en 4000 v. C. GROTE BEVOLKINGSEVOLUTIE “Bevolkingsexplosie!” Reden? Landbouw!

Opdracht 6 p 74 Ontstaan in Azië Ingevoerd in Europa. D: mondeling overlopen. LEES: Zo fris als een hoentje of zo ziek als een hond. Gegeven: je leeft in de oudste tijden. Links: jij bent een jager-verzamelaar Rechts: jij bent een landbouwer Bespreek: Wie heeft het makkelijkst/best? Bespreek voor –en nadelen van beide levenswijzen.

Opdracht 7: techniek en organisatie Nodig: degelijke werktuigen. � Wat verstaan we onder degelijk? � Ze mogen niet kapot gaan na één keer te gebruiken. Belangrijkste grondstof? � Silex (vuursteen) � Nodig? Veel vuursteen!

Opdracht 7: techniek en organisatie Vanaf 4500 v. C. � Vuursteenmijnen � Spiennes, 4500 Henegouwen – 750 v. C.

Opdracht 7: techniek en organisatie

7 a: schrap wat niet past Grote hoeveelheden Ontgonnen stenen werden bewerkt. Afgewerkte werktuigen waren gepolijst. Gespecialiseerde handwerkslieden en handelaars. Verhandeld tegen andere producten. Ruileconomie � Kan iemand dit a. d. h. v. een voorbeeld duidelijk maken?

7 b: goede organisatie nodig Mannen die de schachten en gangen uitgroeven. Materiaal moest beschikbaar zijn: manden, hakken, touwen, … Ze hadden helpers (kinderen) nodig. Anderen specialiseerden zich in vb. het polijsten van stenen. Anderen waren verantwoordelijk voor de ruilhandel. Opmerking: niet iedereen was bezig met landbouw. Niet iedereen voorziet in voedsel � Voedsel is ruilmiddel. �

7 c: megalieten Vanaf 5 e mil. v. C. � Megalieten � Reusachtige stenen Hoe zouden jullie die stenen daar plaatsen? � Kijk goed naar de afbeeldingen p 77. � 1 minuut denktijd

7 c: megalieten Is dit een: � Theorie? � Hypothese? � Bewezen feit?

Opdracht 8: Metalen Beluister het verhaal van Amber. � Haar vader is landbouwer en… Doet aan bronsbewerking en handel Brons is: � Herbruikbaar � Een legering van koper en tin. � Smeltbaar

8: Metalen Elitaire boeren familie. � Familie bezit gronden. � Grootvader krijgt een sierlijk graf. � Amber en haar moeder dragen sieraden. � Haar vader is een belangrijk man in het dorp. Toepassingen van hout: � Omheining � Bouw boerderij. � Wielen van de kar. � Emmers en manden. � Brandstof. � Werktuigen. (o. a. ploeg)

Ploeg? Gebruikt om de grond open te rijten zodat je zaaigoed makkelijk kan planten.

Wat onderzochten we? P 83

Hoe ontstond LB in het M-O? Omdat het door het milder klimaat veel wilde planten en dieren beschikbaar werden, konden de mensen ter plaatse blijven wonen (sedentair). Ze ontdekten dat ze zelf zaden konden selecteren om te zaaien op geschikte plekken en dat ze dieren konden selecteren om te fokken.

Waarom werd men bij ons pas later landbouwer? Bij ons waren en geen dieren en planten in overvloed. De landbouw werd bij ons ingevoerd vanuit het Nabije Oosten, doordat jagers – vvz deze levenswijze overnamen.

LB SL veranderde Grote voedselproductie leidde tot bevolkingsgroei. Niet iedereen moest in de LB blijven werken en er ontstonden nieuwe beroepen. Handelaars verhandelen overschotten, grondstoffen en producten. Er ontstond voor de eerste keer een onderscheid tussen arm en rijk.

Kennen en kunnen P 84 -85

Begrippen Pluimveebedrijf – veeteelt Maïs – akkerbouw Groenten – akkerbouw Varkens - veeteelt Nomaden: � Binnenschippers � Jagers – vvz’s. Sedentairen � Landbouwers � Garnaalvissers