INFORMATIEVAARDIGHEDEN BRONNEN BASW CAROLINE NECKEBROECK VADEMECUM INFORMATIEVAARDIGHEDENBRONNEN Inleiding

INFORMATIEVAARDIGHEDEN BRONNEN BASW CAROLINE NECKEBROECK VADEMECUM INFORMATIEVAARDIGHEDEN/BRONNEN

Inleiding

Bronnen? Overvloed aan informatiedragers ‘information overload’ Via diverse informatiekanalen Dus selectie van informatie Welke bronnen? Welke informatiekanalen? Op basis van wetenschappelijkheid Betrouwbare bronnen Kwaliteitsvolle bronnen

Wetenschappelijke bronnen Eigen aan een vakgebied Sociaal-agogisch werkveld Wanneer is een publicatie wetenschappelijk? Inhoudelijke relevantie Inhoudstafel Inleiding en besluit Abstract/samenvatting Auteurs/redactie Bronnenlijst/bibliografie Publicatiedatum Illustraties Toetsing/ peer review Objectieve informatie

Wetenschappelijke bronnen Wanneer is een publicatie wetenschappelijk? Transparantie: controleerbaarheid van informatie Nauwkeurige bronvermeldingen in tekst en bronnenlijst/bibliografie Zakelijke structuur: logische en systematische opbouw van tekst Inleiding/samenvatting/methode/resultaten/discussie/conclusie Zakelijk taalgebruik Genuanceerd taalgebruik Primaire informatie: recente informatie uit nieuw empirisch onderzoek

schrijfopdrachten Op basis van: Wetenschappelijke bronnen Primaire > secundaire bronnen Basisbronnen Recente bronnen Anderstalige bronnen Mix van types bronnen Sociaal-Wetenschappelijke bronnen Juridische bronnen/ beleidsdocumenten Statistische bronnen Fysieke/gedrukte bronnen vs. Digitale/elektronische bronnen

Bronnen Types van bronnen WAT? Sociaal-wetenschappelijke bronnen Juridische bronnen Overheidspublicaties : Internationale, federale, regionale en lokale beleidsdocumenten Statistische bronnen Zoekheuristiek (ontsluiting) HOE? Catalogi Databanken Online (www) Vindplaats WAAR? Bibliotheken: vakbibliotheken! Full-text online!! Met licentie login Vrij consulteerbaar

Sociaal-wetenschappelijke bronnen BRONNEN ONTSLUITINGSMIDDELEN

Sociaal-wetenschappelijke bronnen Boeken Naslagwerken Handboeken en losbladige reeksen Readers : verzamelwerken Monografieën Periodieken Kranten/dagbladen Algemene tijdschriften/weekbladen Populair-wetenschappelijke tijdschriften/week- of maanbladen Wetenschappelijke vaktijdschriften jaarboeken

Sociaal-wetenschappelijke bronnen Onderzoeksliteratuur Onderzoeksrapporten Doctoraatsscripties congresbijdragen Grijze literatuur Zowel in fysieke/gedrukte als in digitale/elektronische vorm

Naslagwerken Encyclopedieën: wikipedia Niet gecontroleerd (peer-reviewed) Geen wetenschappelijke bron Niet als primaire bron gebruiken Wel ter verkenning van onderwerp, trefwoorden Deze trefwoorden dan ingeven in catalogi/databanken wetenschappelijke publicaties (Vak-)woordenboeken Sociale kaart overzicht van de voorzieningen in de welzijns- en gezondheidssector in Vlaanderen en Brussel

Handboeken Behandelen op een systematische doch vaak onvolledige manier een bepaalde problematiek inleidend, overzicht en samenvatting Meestal pedagogische instrumenten, minder geschikt als bron voor wetenschappelijk onderzoek. waardevol voor studenten die zich op een bepaald terrein willen oriënteren of bruikbare informatie willen verzamelen Opgelet: verschil tussen handboek (gepubliceerd) en cursus (niet-gepubliceerd) Vaak losbladig: actualiteitswaarde door aanvullingen en correcties Bv. Handboek Groepspsychotherapie Voor een (limitatief) overzicht per domein (gezondheid en geestelijke gezondheid), cf. bijlage vademecum gepersonaliseerd auteurschap

titel auteurs

Readers (verzamelwerken) Samengesteld door een redacteur/redactie die een aantal auteurs uitnodigt om rond een bepaald onderwerp een bijdrage te leveren Taak van de redacteur/ redactie (red. ) = initiatief nemen voor de publicatie, verzamelen van de bijdragen, integreren van deze bijdragen in een logisch geheel (schrijven van inleiding en besluit) en technisch redactiewerk De inhoud van de bijdragen in een reader correspondeert dus niet noodzakelijk met de visie de redacteur(s) er zelf op nahoud(t)(en) Gespecialiseerde en diepgaander van aard

Redacteurs verzamelwerk Titel Verzamelwerk Titel bijdrage Auteurs bijdrage

Monografieën Beperken zich tot één onderwerp Bv. autisme Grondige uitdieping bieden dus geen overzicht van een vakgebied Gepersonaliseerd auteurschap Niet altijd wetenschappelijk

Periodieke uitgaven Worden met een zekere regelmaat gepubliceerd dagelijks, wekelijks, maandelijks, tweemaandelijks. . . Kranten/dagbladen > artikels Artikels, commentaren, opiniestukken Niet wetenschappelijk, vaak wel rapportage over wetenschappelijk onderzoek Subjectief Algemene bladen/tijdschriften > artikels Knack, Humo, P- Magazine

Periodieke uitgaven Populair – wetenschappelijke tijdschriften> artikels Wetenschappelijke informatie vertalen naar breed publiek Op zich niet wetenschappelijk Bv. Weliswaar, welzijnsmagazine voor Vlaanderen

Periodieke uitgaven Wetenschappelijke vaktijdschriften > wetenschappelijke artikels Auteurs: wetenschappers, specialisten in een vakgebied Diepgaander en gedetailleerder O. l. v. redactie: toetsing/ peer review Doelpubliek: wetenschappers, hoger opgeleiden, studenten Anderstalige publicaties!

(Belgische) wetenschappelijke tijdschriften Belgisch tijdschrift voor sociale zekerheid Maatwerk, vakblad voor maatschappelijk werk Ons Erfdeel Personeelsbeleid Sociale interventie (Journal of Social Intervention: theory and practice) Tijdschrift voor mediation en conflictmanagement Tijdschrift voor de sociale sector Tijdschrift voor welzijnswerk Tijdschrift voor sociologie

(Belgische) wetenschappelijke Tijdschriften VIVES-collectie vakijdschriften (campus Kortrijk) Opmerking: beperkte collectie Collecties universiteitsbibliotheken! Leuven Gent anderstalige tijdschriften!

Onderzoeksliteratuur Onderzoeksrapporten Congresbijdragen en proceedings Studiedagen doctoraatsscripties

Grijze literatuur Niet gericht op (ruime) verspreiding Vaak niet-gepubliceerd Publicaties van verenigingen, stichtingen, universiteiten, bedrijven, overheidsinstellingen, … rapporten, eindwerken, papers, nota's, brochures, syllabi, verslagen, beleidsplannen, jaarverslagen, verenigingsperiodieken, nieuwsbrieven, bedrijfskranten, databoeken, handleidingen, . . .

Ontsluitingsmiddelen Catalogi fysieke en digitale bronnen LIMO Antilope Databanken digitale bronnen (e-bronnen) E-boeken/E-books E-tijdschriften/E-journals > E-artikels Grotendeels doorzoekbaar via LIMO!! Uitzonderingen!! Voor een optimaal zoekresultaat: opzoekingen in Limo aanvullen met opzoekingen in databanken

Ontsluitingsmiddelen On campus en off campus via stuiterproxy (VIVES- login) of http: //desktop. vives. be Toegang (full-text) digitale inhoud World Wide Web Toegang inhoud zonder login

Ontsluitingsmiddelen: boeken Type bron Zoeken via naslagwerken Online encyclopedieën, Van Dale woordenboeken databank on en off campus, Sociale kaart databank on en off campus (Hand)boeken>hoofdstukken, verzamelwerken> bijdragen, monografieën 1) Limo 2) Databank: springer e-books, ook Nederlandstalige e-books via Limo te raadplegen, on en off campus, voor een optimaal zoekresultaat: Limo combineren met rechtstreeks zoeken in springer 3) Google-books: voor iedereen toegankelijk maar ook veel nietwetenschappelijk materiaal

Ontsluitingsmiddelen: periodieken Type bron Zoeken via kranten www: websites van kranten en redacties Databank mediargus, zowel on- als off campus! Opgelet registratie on campus vereist!! Algemene en populairwetenschappelijke tijdschriften Een aantal via Limo, de meesten via www: websites vaktijdschriften 1) Limo maar aanbod fysieke/gedrukte artikels is nog onvolledig 2) Databanken: digitale collectie - Nederlandstalig: springer - Engelstalige: EBSCO: academic search elite, Science direct, Web of science: doorzoekbaar via Limo, voor optimaal zoekresultaat afzonderlijk doorzoeken, Opgelet: Engelstalige trefwoorden

Ontsluitingsmiddelen: periodieken Type bron Zoeken via vaktijdschriften 3) www: sagepublicaties, Oxford Journals : off campus via login, google scholar

E-tijdschriften/E-journals Overzicht sociaal agogisch werk O. a. Belgisch tijdschrift voor sociale zekerheid De gids op maatschappelijk gebied Maatwerk, vakblad voor maatschappelijk werk (fulltext via Springerlink) Sociale interventie (Journal of Social Intervention: theory and practice) Tijdschrift voor mediation en conflictmanagement (full-text, wachtwoord balie bibliotheek) …

Ontsluitingsmiddelen: onderzoeksliteratuur Limo: geavanceerd zoeken Lirias Onderzoeksoutput Ku. Leuven Databank: HBO kennisdatabank

Ontsluitingsmiddelen grijze literatuur Limo: rapporten, jaarverslagen, eindwerken Websites van overheidsdiensten, -instellingen, organisaties

Juridische bronnen BRONNEN ONTSLUITINGSMIDDELEN

Juridische bronnen Regelgeving (+ Parlementaire documenten) Jurisprudentie of rechtspraak Doctrine of rechtsleer (sociaal-wetenschappelijk)

Regelgeving de grondwet wetten in strikte of formele zin decreten, ordonnanties Koninklijke besluiten op grond van bijzondere machten of uitgevaardigd ter uitvoering van (opdracht)wetten besluiten en verordeningen van gemeenschaps- en gewestregeringen ministeriële besluiten provinciale en gemeentelijke verordeningen en reglementen internationale verdragen en beslissingen van internationale en supranationale instellingen C. A. O. 's die bindend werden verklaard, beslissingen van paritaire comités en van allerlei overheidsdiensten en –instellingen omzendbrieven (!): enkel voor wie hen bindt

Parlementaire documenten (federaal, regionaal, supranationaal vlak) Parlementaire Stukken • alle documenten die tot stand kwamen bij de voorgeschiedenis van de wet of bij de uitwerking van ontwerpen/-voorstellen van wet/decreet memorie van toelichting advies van de afdeling wetgeving van de Raad van State verslagen van de commissies amendementen en de tekst zoals aangenomen door de Kamer/Senaat/Vlaams Parlementaire Handelingen • • volledig en woordelijk verslag van de besprekingen en van de stemmingen, alsook van de mondelinge vragen in de wetgevende kamers/raden/parlementen

Parlementaire documenten (federaal, regionaal, supranationaal vlak) Beknopt verslag van de Handelingen der Wetgevende Kamers • • Bevat onder de vorm van samenvattingen en als voorlopig procesverbaal, de besprekingen en de stemmingen in de vergaderingen van de wetgevende parlementen Vragen en Antwoorden • • Schriftelijke vragen gesteld aan een lid van de regering of van een deelregering, die binnen de 20 dagen (Kamer) of 14 dagen (Senaat) dienen beantwoord te worden en opgenomen (met de vraag)

Rechtspraak De interpretatie van de rechtsregels zoals die tot uiting komt in de beslissingen van hoven en rechtbanken naar aanleiding van de toepassingen van de abstracte wet op concrete gevallen. De rechtspraak neemt de vorm aan vonnissen en arresten

Rechtsleer Het geheel van geschriften die juridische onderwerpen behandelen op een theoretische en systematische wijze. Nemen de vorm aan van boeken, verzamelwerken, tijdschriftartikelen en annotaties

Ontsluitingsmiddelen regelgeving Belgisch Staatsblad (databank wetgevingsindex) en justel (databank wetgevingsindex + databank geconsolideerde wetgeving) Belgielex (kruispuntbank wetgeving) Overzicht van wetgeving/parlementaire voorbereiding/rechtspraak Juriwel: de Vlaamse welzijns, - gezondheids- en gezinsregelgeving Rechtslinks

Ontsluitingsmiddelen regelgeving Federale overheidsdiensten FOD Binnenlandse zaken FOD Mobiliteit en vervoer Verkeersveiligheid FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Domeinen: veiligheid en preventie (politionele veiligheid, private veiligheid, integrale veiligheid), civiele veiligheid, crisiscentrum, vreemdelingen, vluchtelingen en staatlozen het evenwicht tussen werknemers en werkgevers in hun arbeidsverhouding, welzijn en diversiteit op het werk FOD Sociale zekerheid alle wetgeving die bijdraagt tot een betere sociale bescherming van de burgers, sociale rechten, rechtvaardig en doeltreffend solidariteitssysteem

Ontsluitingsmiddelen regelgeving Federale overheidsdiensten FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Gezondheidszorg FOD justitie Gevangenissen, justitiehuizen, veiligheid en criminaliteit, bemiddeling, strafrechtelijke uitspraken en gevolgen Programmatorische overheidsdiensten POD Maatschappelijke Integratie, Armoedebestrijding en Sociale Economie beleid voor maatschappelijke integratie

Ontsluitingsmiddelen regelgeving Regionale overheidsdiensten Regionale overheid Vlaanderen Gezin, welzijn en gezondheid Cultuur, sport en vrije tijd (jeugd) Economie en werk onderwijs Lokale overheidsdiensten VVSG Koepelorganisatie van de Vlaamse gemeentebesturen en OCMW's, nieuws, publicaties en projecten Sociaal beleid, welzijnsvoorzieningen, veiligheid

Ontsluitingsmiddelen parlementaire voorbereiding TIP: samenvatting parlementaire voorbereiding in voetnoot wet (Belgisch Staatsblad) Sinds 1995: Federaal parlement Kamer Senaat www. vlaamsparlement. be www. pcf. be www. bruparl. irisnet. be www. parlement. wallonie. be Overzicht: Belgielex (kruispuntbank wetgeving) Overzicht van wetgeving/parlementaire voorbereiding/rechtspraak

Ontsluitingsmiddelen: rechtspraak juridat Overzicht : belgielex Europees Hof voor de Rechten van de Mens

Ontsluitingsmiddelen rechtsleer Vaktijdschriften (ook juridische) via databanken en Limo Websites federale, regionale en lokale overheden

Statistische bronnen

Statistische bronnen Kwantitatieve gegevens (cijfermateriaal) Ruwe data (primaire bron) Bewerkte data (secundaire bron) Geen onsluitingsmiddelen Cijfers zoeken = weten waar deze zich bevinden! Lokale, Regionale en Federale statistieken Speciale categorie: gerechtelijke statistieken, strafuitvoeringsstatistieken, jongeren …

Lokale statistieken www. lokalestatistieken. be Samenwerkingsverband tussen VVSG Steundienst voor het Algemeen Regeringsbeleid Agentschap voor Binnenlands Bestuur Vereniging van Vlaamse Provincies

Lokale statistieken Cijfermateriaal over Arbeidsmarkt Cultuur (jeugd) Demografie Mobliteit Onderwijs en vorming Welzijn en kansarmoede wonen

Regionale statistieken Studiedienst Vlaamse regering Cijfers, statistieken en onderzoeken over Vlaanderen De Studiedienst van de Vlaamse Regering doet onderzoek rond demografische, sociaal-maatschappelijke en macroeconomische thema's in Vlaanderen Cijfers m. b. t. gezondheid, welzijn en kansarmoede De SCV-survey 'Sociaal-culturele verschuivingen in Vlaanderen' Onderzoeken over demografie en sociaal-maatschappelijke thema’s Andere belangrijke websites vlaanderen Jongeren en welzijn Vlaams agentschap zorg en gezondheid Vlaams agentschap personen met een handicap

Federale statistieken Statistics Belgium Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 6 hoofdthema’s Bevolking Arbeidsmarkt en levensomstandigheden Economie Verkeer en vervoer Leefmilieu energie

Federale statistieken Overheidsdiensten FOD Sociale Zekerheid (www. socialsecurity. fgov. be) FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (www. werk. belgie. be) FOD Volkgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en leefmilieu (www. health. fgov. be) FOD Binnenlandse Zaken (www. ibz. be) FOD Justitie (www. just. fgov. be) Statistieken in jaarverslagen Dienst strafrechterlijk beleid FOD Mobiliteit (www. mobilit. fgov. be) BIVV (www. bivv. be)

Speciale statistieken Politiestatistieken Website federale politie/criminaliteit Veiligheidsmonitor Website federale politie/publicaties Gerechtelijke statistieken Straftoemeting (veroordelingsstatistiek, activiteiten hoven en rechtbanken): dienst voor strafrechtelijk beleid Parketstatistiek (bemiddeling in strafzaken (justitiehuizen), herstelrecht en -bemiddeling (vzw Suggnomé) NICC (Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie) Strafuitvoeringsstatistieken Penitentiaire statistiek via FOD justitie/gevangenissenhttp: //justitie. belgium. be/nl/themas_en_dos siers/gevangenissen/ NICC