In essentie moed en mildheid graag durven zien

In essentie -moed en mildheid -graag durven zien (waarlijk ont-moeten, in de ogen kijken) -durven laten raken en dit delen (durven/kunnen/willen delen (het raakt me dat…) -loslaten van blokkerende labels-taal (die verlammen, doen twijfelen, afschrikken, afstand creëren) -warmte en grenzen (voortdurende verwevenheid van beide, zowel in verbale als non-verbale communicatie) -focus op mijn gedrag i. p. v de ander (d. i. een focusshift, vraagt bereidheid om dat te doen en daarvoor heb je steun van je netwerk nodig) -focus op mijn netwerk i. p. v ‘ik’ (ik doe mijn job goed als ik mijn netwerk actief en gericht inschakel) 1

2

3

Nieuwe autoriteit en geweldloos verzet: ontwikkeling (Omer Haim en Idan Amiel: The new authority center) 1999: Parental Presence 2004: Nonviolent Resistance. A new approach to violent and self-destructive children. 2011: The new authority: Family, School, Community 2013: Anchoring function (Family Process, 52 p 193 -206) 2015 : Vigilant Care

Culturele evoluties in autoriteit Traditionele autoriteit Anti-autoriteitsdenken Autoriteitsvacuüm Onzekerheid/twijfel bij autoriteitsfiguren Machteloosheid Vereenzaming Stigmatisering: opvoeder/ouder is incompetent

Autoriteits -‘valkuil’ pogingen tot controle vanuit: oude autoriteit anti-autoriteit (focus enkel op autoriteit) • Het gedrag ‘breken’ • Straf of dreigen met straf • Verbaal, fysiek of emotioneel geweld (focus enkel op relatie) • • • Praten en praten Uitleggen Grenzeloos begrip Overtuigen Toegeven leiden meestal tot escalatie symmetrische escalatie complementaire escalatie

Concept nieuwe autoriteit (herstel van) Autoriteit (gelegitimeerd en gedragen door een) Netwerk (via) Zelfcontrole (van de autoriteitsfiguur) (die waar nodig) Verzet (gebruikt i. p. v. geweld) (en tegelijk actief investeert in) Zorg (voor de relatie)

Oude autoriteit versus Nieuwe autoriteit Klassieke (oude) autoriteit Nieuwe autoriteit Gebaseerd op afstand en angst Aanwezig , dichtbij en betrokken De ander is persoonlijk verantwoordelijk voor… Oog voor eigen bijdrage aan het gedrag van de ander De noodzaak om te controleren De verplichting grenzen te geven Geheimhouding, afschermen van privacy Transparantie en sociale steun Direct reageren – lik op stuk Uitstellen van reactie Komt van de top Verankerd in sociaal netwerk Zorgen en controleren Geraakt worden en vragen stellen

Een netwerk als alternatief voor “ik-gebonden” autoriteit. Het opnieuw waarderen en activeren van een/het ondersteunend sociaal netwerk haalt de autoriteitsfiguur uit zijn hulpeloosheid en eenzaamheid. • • • Ik sta er niet alleen voor. Mijn kracht komt niet alleen uit mezelf maar ook uit mijn ondersteunend netwerk. Mijn autoriteit wordt gelegitimeerd vanuit de gedragenheid ervan door mijn persoonlijke of maatschappelijke netwerk. Andere mind-set : Focus op ‘welke hulp kan ik krijgen? ’ en ‘hoe kan ik anderen vinden die mij steunen? ’ i. p. v ‘hoe haal ik mijn gelijk? ’ en ‘hoe doe ik hem/haar gehoorzamen? ’ 9

Zelfcontrole ipv controle over het gedrag van de jongere Je kan als autoriteitsfiguur het gedrag van jongeren niet controleren of onder controle houden. Je kan wel je eigen handelen sturen en onder controle houden. Pogingen tot controle over het gedrag van jongeren leiden tot escalatie. Als autoriteitsfiguur neem je de verantwoordelijkheid om escalatie te vermijden: • laat je niet provoceren • stel je reactie uit • markeer Hulpverlening focust op ondersteuning van de autoriteitsfiguur. 10

Aanwezigheid i. p. v afstand en onvoorwaardelijk vertrouwen Verwarring en twijfel rond betekenis en waarde van autoriteit verminderde aanwezigheid en nabijheid Bv. onvoorwaardelijk vertrouwen, acceptatie van (ongezonde) grenzen, creëren van afstand, … • “Haar kamer is haar territorium. Zij heeft privacy nodig en ik moet dit respecteren…” • “Als hij niet doet wat ik zeg – zet ik hem buiten!” 11

Grenzen <- zorg -> relatie Anker Grenzen vanuit zorg: “Ik ben jouw ouder / opvoeder / leerkracht. Ik ben hier en zal hier blijven ook al is dat lastig voor jou en voor mij. Ik zal niet toegeven aan de druk om jou met rust te laten. Ik kan, wil en zal jou als ouder / opvoeder / leerkracht niet opgeven. ” Ankerfunctie • Veilige haven / basis • Verankering Zorg voor positieve interacties: • Relatiegebaren • Herstel 12

Nieuwe autoriteit • Autoriteitsnetwerk: niet “Ik” maar “Wij” opvoeders – ouders – school… • Opvoedende aanwezigheid: betrokkenheid, ook al is dat lastig voor onszelf of de jongere • Focus op eigen gedrag i. p. v. op controle over gedrag van kind of jongere • Geweldloosheid in het eigen gedrag: verzet i. p. v. verwerping/agressie • De-escalerend handelen: • preventief: • aandacht voor materiële en pedagogische omgeving, kader, regels • aandacht voor onderliggende beleving van de jongere • bij dreigende escalatie • markeer – stel reactie uit en kom er op terug • gebruik het ijzer als het koud is • provoceer niet en laat je niet provoceren • maak gebruik van autoriteitsnetwerk • Aandacht voor positieve interacties: relatiegebaren - herstel 13

Waakzame zorg Uitgangspunt : aangezien je verantwoordelijkheid draagt in het leven van dit kind, is het je plicht om op de hoogte te blijven van wat zich in zijn/haar leven afspeelt Waakzame zorg is: • een houding waarmee je als autoriteitsfiguur op een actieve en respectvolle manier deel uitmaakt van het leven van het kind waarvoor je verantwoordelijkheid draagt • ouderlijke/opvoedende begeleiding, en de verinnerlijking ervan door het kind 14

Waakzame zorg Alerte zorgzame aandacht Een open dialoog met behoud van opvoedende verantwoordelijkheid Gefocuste aanwezigheid Gerichte vragen naar informatie Heldere afspraken en gevolgen Bescherming Eénzijdige acties op initiatief van de autoriteitsfiguur Flexibel in functie van verschillende levensterreinen en aanpassing aan veranderingen in gedrag

Oude autoriteit – Anti autoriteit Nieuwe autoriteit De school van je 14 jarige dochter neemt contact met je op om te informeren of An misschien ziek is want zij is de laatste dag van vorige week niet in de les is geweest. Ook vandaag, maandag, is zij niet aanwezig. Je weet van niets want An is altijd op tijd naar school vertrokken en ook weer thuis gekomen op het normale uur. Je dochter komt ook vandaag weer thuis op het normale uur alsof ze gewoon naar school is geweest. 16

INTERACTIE ROOS EN GEWELDLOOSHEID boven Symmetrische escalatie Ik weet het beter t e g e n Ik wil Ik zal je helpen Ik breek af Ik werk mee Ik ga niet akkoord Ik haak af Ik volg s a m e n G e w e l d l o o s o p v o e d e n G e w e l d l o o s v e r z e t Complementaire escalatie onder 17

Feedbackschema als methodiek om moeilijke boodschappen geweldloos te formuleren 1. Feiten (objectiveerbaar, kwantificeerbaar) (Ik stel vast; ik zie; ik hoor…) 2. Persoonlijke interpretaties – oordelen - normen (Ik veronderstel, ik vind, ik meen, ik begrijp…) 3. Gevoelens (ik ben kwaad, triest, voel mij geraakt, ben het beu) 4. Wensen (concreet en verbonden met de feiten) (Ik wens, wil, zou het appreciëren, eis…) 18

Gevolgen Hate You Love You Jessy verblijft in kamertraining. Haar kamer is chronisch een “stal”. Alle steun en pogingen om hier verbetering in te brengen hebben telkens geleid tot zware verbale en fysieke agressie. Het kan zo niet verder. Volgende afspraken werden gemaakt. • Alle kleding en ander eigen materiaal van Jessy zal uit de kamer worden gehaald. • Zij krijgt vanaf vandaag enkel een beperkt pakketje tot we zien dat zij in staat is op die manier haar kamer op orde te houden. • Indien er nog eens zware agressie volgt, volgt een time-out in een gesloten inrichting. 19