Imperatyw zysku wzlot i upadek prof dr hab

Imperatyw zysku wzlot i upadek prof. dr hab. Piotr Banaszyk Instytut Gospodarki Międzynarodowej 1

Agenda 1) Filozofia sprawnego zarządzania przedsiębiorstwem, 2) Mnogość koncepcji celów przedsiębiorstwa, 3) Wyzwania współczesności. 2

Prakseologia, czyli filozofia sprawnego działania 1) Naczelną wartością jest zawsze przetrwanie I dlatego: 2) Uniwersalnym celem dowolnej organizacji jest osiągnięcie co najmniej progu skuteczności działalności. 3

Wyjaśnienie ekonomiczne 1) Próg skuteczności przedsiębiorstwa to: 2) Przekroczenie progu rentowności produkcji. 4

W biznesie: Próg rentowności produkcji – określa punkt krytyczny, przy osiągnięciu, którego koszty równają się osiągniętym przychodom ze sprzedaży wyprodukowanych wyrobów 5

Interpretacja klasyczna 1) Przedsiębiorca ma wolną wolę, 2) Jeśli nie maksymalizuje zysku, to konkurencyjny rynek go eliminuje ! 6

Przychody całkowite Koszty całkowite Zysk PR Max zysk Koszty krańcowe Przychód krańcowy = cena 7

Menedżeryzm alternatywny punkt widzenia 1) Znaczenie oddzielenia własności od decyzyjności, 2) Maksymalizacja zysku ustępuje dążeniu do osiągnięcia zysku satysfakcjonującego: a) E. Penrose (1959), R. Marris (1963): celem jest maksymalizacja stopy wzrostu, 8

Maksymalizacja stopy wzrostu Wartość akcji Krzywa obojętności menedżera Osiągana wartość akcji Wartość akcji satysfakcjonująca Krzywa wyceny akcji 0 Preferowana stopa wzrostu 9 Stopa wzrostu

Menedżeryzm alternatywny punkt widzenia 1) Znaczenie oddzielenia własności od decyzyjności, 2) Maksymalizacja zysku ustępuje dążeniu do osiągnięcia zysku satysfakcjonującego: a) E. Penrose (1959), R. Marris (1963): celem jest maksymalizacja stopy wzrostu, b) W. Baumol (1959): celem jest maksymalizacja przychodów ze sprzedaży, 10

Maksymalizacja przychodów Zysk Krzywa przychodu Zysk satysfakcjonujący Krzywa zysku 0 Stopa wzrostu max zysk Preferowana stopa wzrostu 11 Wielkość produkcji

Menedżeryzm alternatywny punkt widzenia 1) Znaczenie oddzielenia własności od decyzyjności, 2) Maksymalizacja zysku ustępuje dążeniu do osiągnięcia zysku satysfakcjonującego: a) E. Penrose (1959), R. Marris (1963): celem jest maksymalizacja stopy wzrostu, b) W. Baumol (1959): celem jest maksymalizacja przychodów ze sprzedaży, c) O. Williamson (1963): celem jest maksymalizacja użyteczności menedżera. 12

Maksymalizacja użyteczności menedżera Zysk Krzywa obojętności menedżera M W Krzywa zysku 0 Preferencja właściciela 13 Preferowana użyt. menedż. Wydatki menedżera

Teoria klasyczna vs. teorie alternatywne 1) Dylemat #1: czy przedsiębiorstwo jest aktorem jednostkowym? 2) Dylemat #2: czy przedsiębiorca i menedżer reprezentują sprzeczne interesy? 3) Dylemat #3: czy przesiębiorstwo to tylko przedsiębiorca i menedżer? 14

Ujęcie behawioralne R. Cyert, J. March (1963) 1) Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym systemem społecznym, 2) W przedsiębiorstwie dokonują się procesy negocjacyjno przetargowe, 3) w przedsiębiorstwie dominują interesy najsilniejszej koalicji. 15

Triumf neoliberalizmu A. Rapaport (19860 1) Przedsiębiorstwo powinno maksymalizować ekonomiczną wartość dodaną dla akcjonariuszy (EVA - Economic Value Added), 2) EVA to nadwyżka zysku po opodatkowaniu i przed odliczeniem odsetek do średnio ważonego kosztu kapitału, 3) Nie chodzi o maksymalizację zysku, lecz o dostarczenie akcjonariuszom wartości większej od tej z potencjalnych alternatywnych inwestycji. 16

Ważniejsze negatywne skutki maksymalizacji EVA 1) Finansyzacja gospodarki, 2) Krótkookresowa perspektywa decyzyjna, 3) Negatywne, ekonomiczne efekty zewnętrzne. 17

Skutki społeczno-ekonomiczne 1) Dominacja kultury konsumpcjonizmu, czyli pogoni za modą i krótkookresowego użytkowania dóbr i nadmiernej turystyki, 2) Dostawa dóbr wymaga stałego wzrostu produkcji, czyli poszukiwania najtańszych lokalizacji i intensyfikacji transportu oraz w konsekwencji kreowania nadmiernego śladu ekologicznego, 3) Podtrzymanie produkcji i konsumpcji jest możliwe przy pomocy ogłupiającego marketingu. 18

Etyczna reakcja: Społeczna Odpowiedzialność Biznesu (CSR - corporate social responsibility) 1) CSR - wymaganie uwzględnienia skutków społecznych, przyrodniczych i klimatycznych już na etapie planowania biznesu, 2) Warianty: a) model after profit obligation (shareholder view), b) model before profit obligation (stakeholder view). 19

Doświadczenie pandemii COVi. D -19 1) Rosnąca produkcja ułatwia przeskok drobnoustrojów chorobotwórczych na ludzi, 2) Abdykacja państwa od zadań socjalnych pozwala szerzyć się chorobom, 3) Dyfuzja drobnoustrojów jest napędzana intensywnymi mobilnością i transportem. 20

Imperatyw zmian 1) Trwanie biznesu wymaga przekroczenia progu rentowności, lecz nie polega na pogoni za nieuzasadnioną rentą - wymaganie ekonomiczne, 2) Produkcja i sprzedaż nie powinny sprzyjać epidemiom (pandemiom) wymaganie sanitarne, 3) Przedsiębiorstwa chroniące kapitał intelektualny są bezpieczniejsze w długim okresie - wymaganie socjalne, 4) Przedsiębiorstwa powinny być elementem gospodarki pętli zamkniętej. 21

Nie tylko zysk… 1) Produktywność operacyjna - wymaganie nr 1, 2) Bezpieczeństwo sanitarne - wymaganie nr 2, 3) Racjonalność zatrudnienia - wymaganie nr 3, 4) Minimalizacja szkód środowiskowych i klimatycznych wymaganie nr 4. 22

23