ILUSTRAZIOA TESTUINGURU HISTORIKOA XVIII mendea Ingalaterrako iraultza 1688

ILUSTRAZIOA TESTUINGURU HISTORIKOA XVIII mendea Ingalaterrako iraultza 1688 Ilustrazioaren filosofoak Aurrerapen teknologikoak Frantziako Iraultza 1789 Antzinako Erregimenaren krisialdia Despotismo ilustratua Demokrazia errepresentatiboa • Ameriketako Iraultza 1776 Erregimen Berria • Frantziako Iraultza 1789 Kapitalismo industriala Industria Iraultza

ILUSTRAZIOA “Argien mendea” XVIII mendeko filosofia “Arrazoiarenganako konfidantza osoa” Errealitateko alderdi guztiak arrazoiaren bidez ulertzeko ahalegina Entziklopedia Diderot D’Alembert Garaiko jakintza guztia bildu nahian Zientziak ematen duen azalpena onartu beharra, ez bestelakorik Zientziak aztertzen ez dituen arazoak subjektuari dagozkio soilik

ILUSTRAZIOA “Argien mendea” XVIII mendeko filosofia “Arrazoiarenganako konfidantza osoa” Zientzia Teknika Hezkuntza • Gizakion bizitza hobetu, ditugun beharrak asetuz • Munduko gaitz guztiak desagertarazi

ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” Kant 1. Zer jakin dezakegu? (EZAGUTZARI DAGOKION PROBLEMA) 2. Zer egin behar dugu? (ETIKA ETA POLITIKARI DAGOKIONA) 3. Zer espero dezakegu? (HISTORIA ETA ERLIJIOARI DAGOKIENA)

ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia 1. “Argien mendea” EZAGUTZARI DAGOKION PROBLEMA Razionalismoa Enpirismoa Arrazoia Esperientzia Leibniz (+1715) • Metafisikaren balioa onartzen du. • Jainkoa, mundua eta Nia ezagutzeko aukera onartzen du. Hume (1711 -1776) • Adimenean ez dago ezer zentzumenetatik eratorria ez bada. • Metafisikak ez du balio zientifikorik. • Errealitateari buruzko ezagutza zientifikoa probablea da, horrelakoa baita indukzioaren bidez lor daitekeena.

ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia 1. “Argien mendea” EZAGUTZARI DAGOKION PROBLEMA Razionalismoa Enpirismoa Arrazoia Esperientzia Leibniz (+1715) Hume (1711 -1776) Kant (1724 -1804) • Gure ezagutzak duen muga esperientzia da. • Gure adimenak esperientzia ulertzen du “a priori” batzuk aplikatuz. • Ezin dugu esperientziaz haraindikoa ezagutu, beraz ezin dugu metafisika zientziatzat hartu. • Hala eta guztiz ere, errealitateari buruzko ezagutza beharrezkoa eta unibertsala izan daiteke ( ez bakarrik probablea)

ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” 2. ETIKARI DAGOKION PROBLEMA Hume Kant Emotibismo morala Betebeharraren morala Irizpide moralak sentimenduan dute jatorria, ez arrazoian Arrazoi praktikoak ezartzen ditu irizpide moralak, eta autonomoak eta unibertsaltzat har daitezkeenak dira. Ados daude: Irizpide moralak subjektuarengandik eratortzen dira. Irizpide horiek guztiongan beretsuak dira giza izaera bakarra baita.

ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” 3. POLITIKARI DAGOKION PROBLEMA Despotismo ilustratua Herriaren subiranotasuna

ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” 4. HISTORIAK DUEN ZENTZUA Historiaren helmuga inmanentea da, ez transzendentea CONDORCET (1743 -1794) Gizakiaren historia giza arrazoiaren hobekuntza etengabekoa, askatasuna eta askapenerako bideak zabaltzen doana. Natura zein tiraniaren menpekotasunetik gizakia askatuz, zientziari esker. KANT Askatasuna eta betiko bakea dira historiaren helmugak, eta naturak berak horretarantz bultzatzen gaitu. Hegel, Marx