I TM HIU CHUNG 1 Khi nim L

I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Khái niệm: Là những bài ca dao dùng tiếng cười để mua vui, giải trí hoặc phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. 2. Phân loại: + Ca dao tự trào: Tự cười, tự chế giễu chính bản thân mình nhằm mục đích đùa vui để xua tan ưu phiền, mệt nhọc của cuộc đời. + Ca dao châm biếm: Nhằm mục đích phê phán, chế giễu những thói hư tật xấu trong xã hội.

II. ĐỌC - HIỂU 1. Nội dung: a. Bài 1: Tiếng cười tự trào

1. Nội dung: a/ Bài 1: Tiếng cười tự trào * Kết cấu: Lối đáp giữa chàng trai và cô gái. * Lời chàng trai về lễ vật dẫn cưới: Dự định - Dẫn voi - Dẫn trâu - Dẫn bò -> Lễ vật to lớn, sang trọng Sợ - Quốc cấm - Họ máu hàn - Họ nhà nàng co gân -> Sợ vi phạm pháp luật; sợ ảnh hưởng đến sức khỏe nhà gái. => Đưa ra các lí do để phủ định những lễ vật ấy một cách hóm hỉnh mà hợp tình hợp lí.

Quyết định Lạ, khác thường Dẫn con chuột béo Thú bốn chân – đảm bảo tiêu chuẩn số lượng Béo - đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng

- Nghệ thuật: + Lối nói khoa trương, phóng đại: dẫn voi – trâu – bò. + Lối nói giảm dần: voi -> trâu ->bò -> chuột + Lối nói đối lập: chuột béo (số ít) >< mời dân làng (số nhiều)

Chàng trai: - Gia cảnh: rất nghèo - Tính cách: + Lạc quan, yêu đời + Thông minh, dí dỏm, khéo léo + Cẩn thận, chu đáo, biết quan tâm đến gia đình nhà gái.

* Lời thách cưới của cô gái: - Đánh giá lễ vật dẫn cưới: sang - có giá trị cao, lịch sự "Tấm lòng bao dung của cô gái cùng chung cảnh ngộ với chàng trai. - Thách cưới: Một nhà khoai lang -> lễ vật bình dân, đặc biệt - Nghệ thuật nói giảm: + Củ to - mời làng + Củ nhỏ - họ hàng ăn chơi + Củ mẻ - con trẻ + Củ rím, củ hà - con lợn, con gà Lời thách cưới khác thường: tấm lòng vô tư, cảm thông, tràn đầy niềm lạc quan yêu đời.

Cô gái - Gia cảnh: cũng nghèo như chàng trai - Tính cách: + Chu đáo, rộng lượng biết chia sẻ với hoàn cảnh của chàng trai + Coi trọng tình nghĩa hơn của cải vật chất

- Nghệ thuật: + Cách nói đối lập: Người ta - thách lợn, gà >< nhà em - thách một nhà khoai lang + Lối nói giảm dần: củ to -> củ nhỏ -> của mẻ -> củ rím, củ hà + Chi tiết hài hước: một nhà khoai lang

• Tiểu kết: - Vẻ đẹp tâm hồn của người dân lao động: niềm cảm thông, lạc quan, yêu đời - Thể hiện triết lí nhân sinh cao đẹp: đặt tình nghĩa cao hơn của cải. - Thái độ phê phán hủ tục thách cưới nặng nề ngày xưa.

2. Bài 2 Tiếng cười châm biếm - Đối tượng cười: những kẻ làm trai yếu đuối - Mục đích: Châm biếm, giễu cợt, phê phán - Nghệ thuật gây cười: + Môtíp quen thuộc: Làm trai cho đáng sức (nên) trai >Tuyên ngôn trịnh trọng về chí làm trai + Nghệ thuật phóng đại với thủ pháp đối lập: Khom lưng chống gối >< (gắng sức -> nâng cao) -> Hình ảnh hài hước. gánh hai hạt vừng (nhẹ như không -> hạ thấp đột ngột)

• Tiểu kết: - Bài ca dao châm biếm, phê phán những anh chàng không chỉ yếu đuối mà còn lười biếng, vô tích sự. - Ngầm nhắc nhở nhau tránh thói hư, tật xấu

2. Ý nghĩa văn bản: Tiếng cười tự trào và tiếng cười phê phán, thể hiện tâm hồn lạc quan, yêu đời của người dân lao động. 3. Nghệ thuật: + Hư cấu, dựng cảnh tài tình. + Khắc họa nhân vật bằng những nét điển hình với những chi tiết có giá trị khái quát cao. + Cường điệu, phóng đại, tương phản – đối lập. + Dùng ngôn ngữ đời thường mà hàm chứa ý nghĩa sâu sắc.

Làm trai cho đáng nên trai Ăn cơm với vợ lại nài vét niêu

Làm trai cho đáng nên trai Một trăm đám cỗ chẳng sai đám nào

- Niềm cảmbài thông, cam Qua những ca daođồng vừa tìm cộng em khổrút ra được những bài hiểu, - Lạchọc quan, yêubản đời, thân? đề cao tình gì cho nghĩa hơn vật chất. -Nỗ lực phấn đấu, không lười biếng, ỷ lại. ….

Mở rộng 1. Từ việc tìm hiểu hai bài ca dao số 3 và 4, sưu tầm thêm những bài ca dao cùng chủ đề. 2. Chuẩn bị bài Lời tiễn dặn