I CNG V TT TH GIC CHNG I

ĐẠI CƯƠNG VỀ TẬT THỊ GIÁC

CHƯƠNG I: CƠ QUAN THỊ GIÁC VÀ HoẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN THỊ GIÁC. BÀI 1: CẤU TẠO CƠ BẢN CỦA MẮT.

BAØI 1: CAÁU TAÏO CÔ BAÛN CUÛA MAÉT Laùt caêt ngang veõ caáu taïo caùc phaàn cuûa con maét. (1) Maøng cöùng; (2) Maøng traïch; (3) Neáp mi; (4) Giaùc maïc—lôùp "kính" naèm tröôùc nhaõn caàu; (5) Moáng maét; (6) Phoøng tröôùc, chöùa thuûy dòch; (7) Thuûy tinh theå; ñoàng töû laø caùi naèm giöõa 6 vaø 7(8) Dòch thuûy tinh, chöõa ñaày trong nhaõn caàu; (9) Voõng maïc; (10) Daây thaàn kinh thò giaùc.

I. HEÄ QUANG HOÏC CUÛA MAÉT: Giác mạc được nhìn thẳng Giác mạc được nhìn nghiêng Hình soá 4

Hình soá 5: Aùnh saùng ñi ngang qua thuûy tinh theå Hình soá 6: Quaù trình ñieàu tieát

II. HEÄ THAÀN KINH CUÛA MAÉT: Hình soá 7: Teá baøo hình que (beân traùi). Teá baøo hình noùn (beân phaûi).

Noùn S - nhaïy caûm vôùi soùng ngaén. Noùn S nhaïy caûm vôùi maøu xanh döông, chieám tæ leä 16% soá löôïng teá baøo hình noùn. ; Noùn M – nhaïy caûm vôùi soùng trung bình. Noùn M nhaïy caûm vôùi maøu xanh laù caây. Teá baøo noùn nhaän ra maøu xanh laù chieám 10%; Hình soá 8: Phaân boå ñoä nhaïy caûm töông ñoái cuûa caùc teá baøo hình noùn. Noùn L – nhaïy caûm vôùi soùng daøi. Noùn L nhaïy caûm vôùi maøu ñoû. Teá baøo nhaän ra maøu ñoû chieám 74%. Hình soá 8: Phaân boå ñoä nhaïy caûm töông ñoái cuûa caùc teá baøo hình noùn.

Hình soá 12 : Caùc ñöôøng thò giaùc töø maét tôùi naõo

III. HEÄ CHUYEÅN ÑOÄNG CUÛA MAÉT: Laùt caét ôû maét beân phaûi: (1) Mí maét treân; (2) Mí maét döôùi; (3) Cô naâng mí maét (4) Cô thaúng treân; (5) Cô thaúng döôùi; (6) Cô cheùo döôùi; (7) Xöông traùn; (8) Xöông haøm treân; (9) Môõ; (10) Daây thaàn kinh thò giaùc; (11) Thuûy tinh theå; (12) Dòch thuûy tinh.

Baøi 2: I. HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CÔ QUAN THÒ GIAÙC: Baøi 3 : KHAÙI NIEÄM TOÅN THÖÔNG THÒ GIAÙC I. KHAÙI NIEÄM VEÀ TOÅN THÖÔNG THÒ GIAÙC: Thuaät ngöõ toån thöông thò giaùc coù theå chæ moïi loaïi tình traïng maø ôû ñoù khoâng theå ñieàu chænh thò löïc veà möùc ñöôïc goïi laø “bình thöôøng”.

Khaùi nieäm “nhöôïc thò” vaø “khieám thò” trong y khoa: “Nhöôïc thò” thöôøng ñöôïc caùc baùc só hieåu nhö sau: nhöôïc thò laø hieän töôïng maét keùm moät hoaëc hai beân do caùc nguyeân nhaân nhö laùc, taät khuùc xaï hay moät soá beänh lyù khaùc. Nhöôïc thò coù theå chöõa khoûi neáu ñöôïc phaùt hieän sôùm vaø ñieàu trò ñuùng höôùng. Khieám thò laø tình traïng khieám khuyeát veà chöùc naêng cuûa cô quan thò giaùc do beänh maét baåm sinh, di truyeàn hay maéc phaûi, hoaëc do chaán thöông maét; khoâng theå ñieàu trò khoûi baèng caùc phöông phaùp ñieàu trò khuùc xaï, baèng thuoác hay phaãu thuaät.

Muø vaø nhìn keùm: Ngöôøi khieám thò ñöôïc chia thaønh hai loaïi: muø vaø nhìn keùm. Muø coù nghóa laø ngöôøi ñoù khoâng theå nhìn vaø nhaän bieát baát cöù caùi gì. Nhìn keùm laø moät daïng toån thöông thò giaùc aûnh höôûng tôùi khaû naêng thöïc hieän coâng vieäc haøng ngaøy (khoâng tính ñeán söï trôï giuùp cuûa kính maét, kính aùp troøng, thuoác hay phaãu thuaät) (ñònh nghóa cuûa Hoïc Vieän Maét Quoác Gia Hoa Kyø).

Toån thöông thò giaùc thöôøng ôû caùc daïng sau: - Caùc toån thöông thò giaùc do Heä Quang Hoïc; - Khuyeát taät lieân quan tôùi thaàn kinh; - Taät lieân quan ñeán heä cô.

II. NGUYE N NHA N GA Y TOÅN THÖÔNG THÒ GIAÙC: Coù ba lyù do toån thöông thò giaùc: Ñaàu tieân, coù theå coù toån thöông ôû moät hoaëc nhieàu boä phaän quan troïng cuûa nhaõn caàu; Thöù hai, nhaõn caàu coù theå coù tyû leä khoâng; thöù ba, phaàn naõo boä xöû lyù thoâng tin hình aûnh khoâng laøm vieäc ñuùng.

III. CHAÅN ÑOAÙN TOÅN THÖÔNG THÒ GIAÙC: 1. Caùc phöông phaùp ñaùnh giaù toån thöông thò giaùc: - Ño thò löïc: “Baûng chöõ E”. Teân chính thöùc cuûa noù laø “Baûng Snellen” Cuïm töø “Thò löïc 20/20” laø soá ño khaû naêng moät ngöôøi coù theå ñoïc moät baûng bao goàm caùc chöõ caùi vaø/hoaëc caùc chöõ soá toát nhö theá naøo.

Khoaûng caùch thöôøng ñöôïc duøng laø caùch baûng 20 feet. Ngöôøi coù thò löïc bình thöôøng coù theå ñoïc roõ raøng chöõ caùi hoaëc chöõ soá côõ 3/8 inch (töông ñöông vôùi 9, 5 mm) ôû khoaûng caùch 20 feet. Hoï ñöôïc goïi laø coù thò löïc 20/20 vì ôû khoaûng caùch 20 feet hoï nhìn thaáy caùi maø ngöôøi coù thò löïc bình thöôøng nhìn ñöôïc ôû khoaûng caùch 20 feet. Thò löïc 20/80 nhìn ôû khoaûng caùch 20 feet nhöõng gì maø moät ngöôøi coù thò löïc bình thöôøng nhìn ôû khoaûng caùch 80 feet.

- Ñeám ngoùn tay (hay CF) ôû khoaûng caùch ____ feet (hoaëc inch) Baùc só seõ giô ngoùn tay leân vaø baûo treû ñeám (vôùi nhöõng treû quaù nhoû, baûo chuùng chæ vaøo hoaëc chaïm vaøo nhöõng ngoùn tay) vaø ghi cheùp laïi khoaûng caùch maø treû coù theå laøm ñöôïc. - Di chuyeån tay (hay HM) ôû khoaûng caùch ____ feet (hoaëc inch) Soá ño naøy cho ta khoaûng caùch maø ôû ñoù treû coù theå nhaän bieát söï di chuyeån cuûa baøn tay tröôùc maët treû. - Chieáu saùng: Thuaät ngöõ naøy chæ khaû naêng coù theå nhaän bieát nguoàn saùng cuûa treû, vaø coù theå thöïc hieän baèng caùch baûo treû chæ aùnh saùng ñeán töø cuûa soå hay cöûa ra vaøo. - Nhaän bieát aùnh saùng: Thuaät ngöõ naøy moâ taû khaû naêng nhaän bieát söï coù maët cuûa aùnh saùng cuûa treû (ñeøn ñang taét hay ñang baät) maø khoâng caàn noùi aùnh saùng ñeán töø ñaâu. - Ño thò tröôøng:

2. Caùc phöông phaùp ñaùnh giaù möùc ñoä toån thöông thò giaùc: - Ñaùnh giaù thò löïc chöùc naêng: Thò löïc chöùc naêng cuûa treû laø khaû naêng söû duïng thò löïc trong sinh hoaït haøng ngaøy.

Ñaùnh giaù thò löïc chöùc naêng cuûa treû theo caùc tieâu chí sau: - Khaû naêng duøng maét queùt xung quanh ñeå tìm moät ñoà vaät hoaëc moät ai ñoù cuûa treû toát tôùi möùc naøo. - AÙnh saùng naøo laø toát nhaát cho treû? Treû coù deã daøng ñi töø moät phoøng coù aùnh saùng sang moät phoøng khoâng coù aùnh saùng (hay ngöôïc laïi) maø khoâng gaëp khoù khaên veà thò giaùc khoâng? Maëc duø ngöôøi ta thöôøng nghó treû coù thò löïc suy giaûm seõ caàn nhieàu aùnh saùng hay aùnh saùng hôn, nhöng ñieàu naøy khoâng hoaøn toaøn ñuùng. Treû bò baïch taïng, chaúng haïn, thöôøng khoâng thoaûi maùi vôùi aùnh saùng. - Kích thöôùc cuûa ñoà vaät treû coù theå nhaän bieát vaø ôû khoaûng caùch naøo? - Treû coù deã bò meät moûi khi coâ gaéng laøm nhöõng vieäc caàn thò giaùc nhö ñoïc, vieát, toâ maøu, hay nhìn tranh hay khoâng? - Treû thöôøng coù haønh ñoäng gì khi gaëp khoù khaên, khi laøm moät vieäc naøo ñoù? Treû coù laùc maét, ñöa ñoà vaät laïi gaàn, hay nghieâng ñaàu hay khoâng? - Tö theá vaø vò trí naøo phuø hôïp nhaát vôùi treû? Treû coù caàn phaûi coù ñoà chôi, ñoà aên, … ñaët ôû beân traùi khoâng? hay ôû beân phaûi khoâng? - Treû thích nhìn vaøo caùi gì? AÙnh saùng? Ñoà chôi nhieàu maøu saéc? Ñoà vaät hoa vaên traéng ñen - Treû duøng thò löïc cuûa mình ñeå di chuyeån nhö theá naøo? Treû coù traùnh ñöôïc nhöõng ñoà

- Ñaùnh giaù thò löïc dao ñoäng; - Ñaùnh giaù “Thò löïc coøn laïi”: Thò löïc coøn laïi ñaëc tröng bôûi: - Thò giaùc coù caùc chöùc naêng: nhìn ñöôïc aùnh saùng – maøu saéc. Ñöôøng neùt – hình khoái. Tính khoâng caân baèng trong töông taùc cuûa caùc chöùc naêng thò giaùc khaùc nhau vaø söï khoâng töông öùng cuûa caùc chöùc naêng ñoù; - Tính khoâng beàn vöõng cuûa caùc khaû naêng thò giaùc, söï suy giaûm toác ñoä vaø chaát löôïng truyeàn thoâng tin; - Söï xuaát hieän meät moûi nhanh do suy giaûm chöùc naêng cuûa thò giaùc.

CHÖÔNG II: Beänh vaø taät thò giaùc