I CAU TRUC KHUYET TAT CUA TRE KHi

I. CAÁU TRUÙC KHUYEÁT TAÄT CUÛA TREÛ KHi. EÁM THÒ: 1. TOÅN THÖÔNG KHÔÛI PHAÙT: 2. CAÙC ROÁI LOAÏN THÖÙ PHAÙT: a. ROÁI LOAÏN THÖÙ PHAÙT BAÄC 1 – ROÁI LOAÏN VAÄN ÑOÄNG: b. ROÁI LOAÏN THÖÙ PHAÙT BAÄC 2 - ROÁI LOAÏN NHAÄN THÖÙC:

II. ÑAËC ÑIEÅM PHAÙT TRIEÅN NHAÄN THÖÙC: a. ÑAËC ÑIEÅM CAÛM GIAÙC: - Caûm giaùc xuùc giaùc laø toång hôïp cuûa nhieàu caûm giaùc: caûm giaùc aùp löïc, caûm giaùc nhieät, caûm giaùc ñau… Coù hai loaïi: caûm giaùc xuùc giaùc tuyeät ñoái vaø caûm giaùc xuùc giaùc phaân bieät. Caûm giaùc xuùc giaùc tuyeät ñoái laø khaû naêng nhaän roõ moät ñieåm cuûa moät vaät taùc ñoäng vaøo beà maët da (ñôn vò ño laø mi li meùt vuoâng). Ngöôõng caûm giaùc phaân bieät laø khaû naêng nhaän bieát hai ñieåm gaàn nhau ñang kích thích leân da (ñôn vò ño laø mi li meùt- 1, 2 mm ).

- Caûm giaùc thính giaùc (Muoán coù ñoä nhaïy caûm thính giaùc caàn phaûi reøn luyeän thöôøng xuyeân); - Caûm giaùc cô khôùp vaän ñoäng laø caûm giaùc nhaän bieát töø cô quan vaän ñoäng cuûa cô theå; - Caûm giaùc rung laø caûm giaùc söï giao ñoäng trong khoâng khí; -Caûm giaùc khöùu giaùc vaø vò giaùc phaûn aùnh tính - Caûm giaùc chaát hoùa hoïc cuûa vaät chaát; thaêng baèng giuùp moïi ngöôøi caûm giaùc ñöôïc vò trí cô theå trong khoâng gian.

b. ÑAËC ÑIEÅM NHAÄN THÖÙC CAÁP CAO: *Nhaän ñònh chung: - Quaù trình tri giaùc cuûa ngöôøi muø khoâng coù söï tham gia cuûa thò giaùc neân xuùc giaùc vaø thính giaùc keát hôïp vôùi caùc giaùc quan khaùc nhau giöõ vai troø buø ñaép. - Ngöôøi khieám thò gaép khoù khaén trong nhaän thöùc maøu saéc vaø aùnh saùng. - Do haïn cheá trong tri giaùc thò giaùc maø bieåu töôïng – hình aûnh taâm lyù (ñöôïc löu döõ trong trí nhôù) ôû treû khieám thò bò leäch laïc, ngheøo naøn, ñöùt ñoaïn, khaùi quaùt thaáp. - Treân cô sôû bieåu töôïng khoâng troïn veïn vaø thieáu khaùi quaùt, töôûng töôïng cuûa treû khieám thò cuõng haïn cheá: leäch laïc vaø cöôøng ñieäu hoùa, ngheo naøn.

- Tö duy phaùt trieån moät maët phuï thuoäc vaøo bieåu töôïng moät maët phuï thuoäc vaøo ngoân ngöõ. Ngoân ngöõ cuûa treû khieám thò ít bò roái loaïn do ñoù tö duy cuûa chuùng cuõng vaãn coù theå phaùt trieån ñöôïc, nhöng dieãn ra theo moät con ñöôøng cam go hôn: quaù trình phaân tích toång hôïp phuï thuoäc vaøo keát quaû cuûa nhaän thöùc caûm tính. Nhaän thöùc caûm tính cuûa treû khieám thò thieáu maøu saéc vaø aùnh saùng neân bieåu töôïng khoâng troïn veïn. Ñeán löôït mình töôûng töôïng taùi taïo aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán keát quaû tö duy. Treû muø thöôøng döïa vaøo daáu hieäu ñôn leû, maø khoâng döïa vaøo daáu hieäu baûn chaát, neân quaù trình so saùnh ñoái chieáu, khaùi quaùt hoùa vaø phaân loaïi khoâng chính xaùc. Treû muø thöôøng xeáp caùnh cöûa, caùnh buoàm, con chim vaøo moät nhoùm vì coù töø “coù caùnh”…

Caùc quaù trình nhaän thöùc keå treân caàn ñöôïc phaùt trieån ôû möùc chöùc naêng taâm lyù caáp cao ñeå giuùp treû khieám thò hình thaønh trí tueä vaø nhaân caùch troïn veïn.

2. ÑAËC ÑIEÅM PHAÙT TRIEÅN TRI GIAÙC: A. TRI GIAÙC NHÌN: * Coù nhöõng toån thöông tri giaùc tranh sau: keùo daøi thôøi gian nhìn, tính khoâng chính xaùc – boû soùt caùc chi tieát taïo hình, do ñoù ôû treû khieám thò xuaát hieän nhöõng yù nieäm sai laàm ñoái vôùi caùi ñöôïc theå hieän trong tranh, gaây trôû ngaïi cho vieäc thaáu hieåu noäi dung böùc tranh. -Tính chaäm chaïp, tính ñöùt ñoaïn, tính thieáu chính xaùc, meùo moù cuûa tri giaùc luoân coù ôû treû nhìn keùm khi ñoïc vaø vieát. Roái loaïn tri giaùc nhìn roõ neùt nhaát laø ôû treû coù thò löïc 0, 2 vis – nhoû hôn 0, 2 vis. Nhöng tri giaùc nhìn vaãn ñoùng vai troø chuû ñaïo trong vieäc hình thaønh hình aûnh thò giaùc.

* TRI GIAÙC HÌNH GIAÏNG ÑOÀ VAÄT: Söï tieát cheá trong cô cheá sinh lyù tri giaùc laø öùc cheá mang tính quy naïp caùc kích thích yeáu vaøo vôùi kích thích maïnh. Hình danïg laø loaïi kích thích maïnh. (Caùc hình hoïc ñöôïc tri giaùc theo caùc tieâu chí caïnh (ñöôøng vieàn), beà maët vaø caùc goùc, ñöôøng vieàn thaúng vaø gaáp khuùc hay cong ñeàu… Khoù khaên trong tri giaùc nhìn cuûa treû nhìn keùm laø treû khoâng nhìn roõ caùc yeáu toá treân. Khaû naêng naém baét caùc yeáu toá hình daïng ôû treû khieám thò phuï thuoäc vaøo tính nhaïy caûm maøu saéc vaø ñöôøng neùt cuûa caùc cô quan thò giaùc) (Cô quan thò giaùc caàn phaûi coù naêng löïc khoâng chæ phaân bieät ranh giôùi giöõa ñoái töôïng tri giaùc vaø phoâng neàn, maø coøn phaûi doõi theo ranh giôi ñoù (ñöôøng vieàn cuûa ñoái töôïng)(phuï thuoäc Kích thöôùc, khoaûng caùch cuûa ñoái töôïng tôùi maét, ñoä chieáu saùng vaø tính töông phaûn maøu saéc cuûa ñoái töôïng vaø phoâng neàn ))

* TRI GIAÙC KÍCH THÖÔÙC: Khaû naêng nhìn bao quaùt ñoái töôïng trong moät thôøi ñieåm laø ñieàu kieän quan troïng nhaát ñeå tri giaùc ñöôïc kích thöôùc. Khaû naêng thaâu toùm toaøn boä ñoái töôïng trong moät thôøi ñieåm phuï thuoäc vaøo thò tröôøng cuûa ñöùa treû, kích thöôùc cuûa ñoái töôïng, khoaûng caùch giöõa ñoái töôïng vaø maét.

* TRI GIAÙC MAØU SAÉC VAØ ÑOÄ TÖÔNG PHAÛN: Ôû nhieàu treû nhìn keùm suy giaûm khaû naêng tri giaùc maøu ñoû, maøu xanh döông.

* TRI GIAÙC VAÄN ÑOÄNG: Tri giaùc vaän ñoäng laø phaûn aùnh söï thay ñoåi tö theá maø ñoái töôïng coù ñöôïc trong khoâng gian. Khi thaâu toùm ñöôïc ñoái töôïng ôû vuøng ngoaïi bieân thò tröôøng seõ coù söï ñaûo maét ñeå ñöa hình aûnh thò giaùc cuûa ñoái töôïng vaøo trung taâm thò tröôøng nhaèm phaân bieät vaø nhaän bieát caùc ñoái töôïng. Thi giaùc vaø caûm giaùc cô xöông - vaän ñoäng ñoùng vai troø quan trong vieäc tri giaùc vaän ñoäng. (Coù hai caùch ñeå treû nhaän bieát söï di chuyeån trong khoâng gian cuûa caùc ñoái töôïng: 1. tri giaùc tröïc tieáp caùc ñoäng taùc di chuyeån; 2. suy dieãn veà söï chuyeån ñoäng)

B. TRI GIAÙC NGHE: Tai nghe ñoùng vai troø quan troïng ñoái vôùi treû khieám thò trong ñònh höôùng trong khoâng gian.

Döôùi thuaät ngöõ tri giaùc sôø ñöôïc hieåu nhö laø khaû naêng phaûn aùnh nhöõng thuoäc tính khoâng gian vaø vaät lyù cuûa caùc ñoái töôïng cuûa caùc cô quan thuï caûm da vaø vaän ñoäng. Trong tri giaùc sôø coù söï tham gia vaøo caùc caûm nhaän khaùc nhau: nhaän bieát baèng caûm giaùc ngöùa – nhoät, caûm giaùc cô xöông, caûm giaùc nhieät ñoä vaø ñau. Caàn phaân bieät tri giaùc baèng moät tay vaø baèng hai tay. CAÙC DAÏNG TRI GIAÙC SÔØ: tri giaùc thuï ñoäng, tri giaùc tích cöïc vaø tri giaùc giaùn tieáp