Hyrje n Makroekonomia 2 Fakulteti i Biznesit Universiteti

Hyrje në Makroekonomia 2 Fakulteti i Biznesit Universiteti “Haxhi Zeka” MSc. Fisnik Morina Chapter One 1

MAKROEKONOMIA II • Lënda: Makroekonomia II • Viti III-të, Semestri V, Departamenti: Administrim Biznesi • Statusi i lëndes: Obligative • Javët mësimore: 15 (2 orë ligjerata, 2 orë ushtrime) • Mësimdhënes: -- • Asistent: MSc. Fisnik Morina • Orari i Ligjeratave: E Premte (G 1 – ora 13. 20 -14. 40 h, Salla C 2) • Orari i ushtrimeve: E Merkure (G 1 – ora 08. 00 – 09. 20 h, Salla A 6) (G 2 – ora 09. 20 – 10. 40 h, Salla A 1). Emaili: fisnik. morina@unhz. eu 2

MAKROEKONOMIA II • Lënda Makroekonomia II - trajtim i avancuar është strukturuar 15 javë me ligjerata dhe ushtrime, 30 orë. • Në cdo javë do të kemi konsulltime. • Sipas orarit do të mbahen ligj. , ushtrimet dhe konsulltimet; • Konsulltimet jashtë orarit jane të paraparë vetëm nëpërmjet emailit: fisnik. morina@unhz. eu • Tekstet: Macroeconomics II, Mankiw, Balnchard and Dornbusch. 3

OBJEKTIVAT MESIMORE Objektivi i kësaj lënde është studimi makroekonomise trajtim i ndermjetem. Nga kjo lëndë do të përfitoni njohuri të mjaftueshme, mjete dhe teknika analitike që të bëheni më të sostifikuar në hulumtimet ekonomike dhe financiare krahasuar me të tjerët.

REZULTATET E STUDIMIT Njohuritë dhe të kuptuarit e: ◦ Te ardhurat dhe shpenzimet trajtim i avancuar ◦ IS-LM modeli trajtim i mesem; ◦ Politika monetare dhe fiskale; ◦ Modelet agregate makroekonomike

REZULTATET E STUDIMIT • Njohuritë dhe të kuptuarit e: - Rritja ekonomike afatgjate - Modeli neoklasik i rritjes ekonomike - Inflacioni, papunsia, deficitet e buxhetit dhe pershtatja nderkombtare-trajtim i mesem

REZULTATET E STUDIMIT • Përdorimi i njohurive në: – Aplikimin e kerkeses dhe ofertes dhe ekulibrin trajtim I mesem; – Aplikimin dhe kalkulimin e modeleve te politikes monetare dhe fiskale ne IS-LM modelin; – Aplikimin i modeleve makroekonomike; – Aplikimin dhe kalkulimin e burimeve te rritjes ekonomike dhe Regulles se Arte dhe Modelet e rritjes ekonomike; – Debatet mbi modelet makroekonomike.

REZULTATET E STUDIMIT • Vlersimi: – Aftësia të lexoj dhe te interpretoj hulumtimet ekonomike duke shiquar në punime të ndryshme empirike; • Shkathësia komunikuese: – Në gjendje të pregatit dhe te komentojë informata të modeleve makroekonomike; – Në gjendje të prezentojë modele makroekonomike; – Në gjendje të debatojë mbi modelet makroekonomike;

Prezentimi i temave të cilat do të ligjerohen Java 1: Prezentimi i syllabusit- hyrje në shkencen e makroekonomisë Java 2: Hyrje në ekonomi: lidhjet ndërmjet variablave makroekonomike, modele dhe faktet Java 3: Kontabiliteti i të ardhurave kombëtare Java 4 dhe 5: Të ardhurat dhe shpenzimet Java 6 dhe 7: Paraja, Interesi dhe të ardhurat

Prezentimi i temave të cilat do të ligjerohen Java 8: Kollokviumi I Java 9 dhe 10: Politika monetare dhe fiskale Java 11 dhe 12: Kërkesa dhe oferta agregate Java 13 dhe 14: Inflacioni, papunësia, deficitet e buxhetit dhe përshtatja ndërkombetare Java 15: Përseritje dhe ushtrime

Mirë se vini në Makroekonomi! • Çdokush ka një arsye të mendojë në mënyrë kritike në ekonomiks është e domosdoshme që ne të kuptojmë pse disa vende rriten me shpejt se vende të tjera. • Situata makroekonomike ndikon cilindo në mënyra të ndryshme (sidomos së fundmi). • Luan nje rol të rëndësishëm në sferën politike duke ndikuar gjithashtu politikat publike dhe mirëqënien sociale në nivel kombëtar dhe global Makroekonomistët përdorin variabla për të matur performancën e një ekonomie si psh PBB reale, normën e inflacionit, normën e papunësisë, etj. Chapter One 11

Presidenti Barack Obama dhe gjendja e ekonomisë Kur presidenti Obama filloi punen në Shtëpinë e Bardhë në 2009 ekonomia ishte në krize. Rënia e vlerës së aseteve dhe rënia në çmimet e shtëpive ishin problemet kryesore. Kriza ndikoi në sektore të tjerë të ekonomisë duke krijuar një recension të dytë. Disa e lidhin këtë situatë me Depresionin e Madh të viteve 1930. Chapter One 12

Ekonomistët përdorin modele variablat endogjene ato te cilet kerkon të shpjegojë modeli dhe variablat ekzogjenë ato të cilat merren si të dhena. Çmimi Oferta Modeli më i famshëm P* Kërkesa Chapter One Q* Sasia 13

Pastrimi i tregut është një proces i cili krijohet nga një bashkeveprim midis kërkesës dhe ofertës Kurba e kërkesës ka pjerrësi negative Kurba e ofertës ka pjerrësi pozitive P D D´ Pika qëndrore është pika A ku tregu arrin ekuilibrin. Mendoni sikur ka rritje të menjëhershme të kërkesës Kërkesa rritet nga D në D´. S B P´ P* A Kjo rritje sjell presion të çmimit drejt B meqënëse pika A nuk pastron më tregun u ek d n He Chapter One Q* Q´ Q 14

S Zhvendosjet e kërkesës: Supozoni se ju P rriten të ardhurat. Kërkesa juaj për një produkt të dhënë do të rritet gjithashtu psh pica. Kjo nënkupton zhvendosje të kurbës së kërkesës nga D to D'. Rezultati: D' Çmimi dhe sasia janë më ta larta. D Q P Zhvendojset e ofertës: Një rënie e çmimit të materialeve rrit çmimin e ofertën e picave; për çdo çmim të dhënë, piceritë shohin se shitja e picave bëhët më fitimprurëse, dhe oferta e picave rritet. Kjo do të thotë zhvendosje e ofertës nga S to S'. Rezultati: çmimet bien, sasia rritet. Chapter One S S' D Q 15

Ekonomistët supozojnë se tregjet shkojnë në ekuilibër. Supozim jo-real Tregjet tregojne se çmimet lëvizin ngadale Shumë çmime janë shumë më të ngurta për shkak të faktoreve të ndryshëm Gjithsesi arritja në ekulibër i tregjeve përshkruan më së miri tendencat e gravitetit. Chapter One 16

Mikroekomia është studimi i vendimmarrjes së familjeve dhe firmave dhe se si këto vendime nvdërveprojnë në treg. Në mikroekonmi, një individ zgjedh të maksimizojë dobinë e tij/saj që është subjekt i kufizimeve të buxhetit të tij/saj. Ngjarjet makroekonomike lindin ngga ndërveprimi i shumë Individëve që pëpriqen të maksimizojnë pasurinë e tyre. Sepse variablat agregate janë shume e variablave që përshkruajnë vendimet individuale, studimi i makroekonomisë mbështetet në themele mikroekonomike Chapter One 17

Debate dhe pikepamje te ndryshme. Pse Shkence e re Kufizime ne metoda Chapter One 18

Produkti i Brendshëm Bruto(PBB-ja) përbën vlerën në euro të të gjithë të mirave dhe produkteve të prodhuara në një ekonomi në një periudhë të caktuar. Indeksi i çmimeve të Konsumatorit (IÇK) mat nivelin e çmimeve. Norma e papunësisë na tregon pjesën e punonjësve që janë papunë. Chapter Tëo 19

Produkti i Brendshëm Bruto është matësi më i mirë sesi po ecën ekonomia. Shumica e shteteve e llogarisin PBB-në me të dhëna administrative, që janë produkte të nismave qeveritare si mbledhja taksave, programet e edukimit, mbrojtja, dhe rregullatoret, dhe të dhënat statistikore, që burojnë nga vëzhgimet qeveritare për shembull, firmat e shitjes me pakicë dhe aktiviteti bujqësor. Chapter Tëo 20

Të ardhurat, Shpenzimet, dhe fluksi qarkullues Dy mënyra për ta parë PBB-në Të ardhurat totale të gjithësecilit në ekonomi Shpenzimet totale të të mirave dhe shërbimeve në ekonomi Të ardhurat Puna Familjet Firmat Të mirat Shpenzimet Për ekonominë në tërësi, të ardhurat duhet të barazojnë shpenzimet. Chapter Tëo PBB-ja mat lëvizjet e parave në ekonomi. 21

Macroekonomia PBB-ja reale Inflacioni dhe deflacioni Papunësia Recesioni Depresioni Modelet Variablat endogjenë Pastrimi i tregut Çmimet fleksibël edhe fiks Mikroekonomia Chapter One 22