Humanizam i renesansa Italija u poznom srednjem veku

Humanizam i renesansa

Italija u poznom srednjem veku • Humanizam i renesansa, kao novi kulturni i umetnički pravci se najpre razvijaju u Italiji • Pojava humanizma i renesanse povezana je sa usponom gradova i gradjanske klase • Na Apeninskom poluostrvu su bili najvidljiviji ostaci antičkog razdoblja • Na kulturni preporod uticao je i dolazak učenih Vizantinaca u Italiju, nakon pada Carigrada, koji su na zapad doneli dela učenih grčkih pisaca i filozofa

• Italija je krajem 15. veka bila podeljena na 5 velikih država: • Veneciju • Firencu • Milansko vojvodstvo • Papsku državu i • Napuljsku kraljevinu

• Karta Italije u 15. veku

Humanizam • Svoje korene pronalazi u antičkoj grčkoj filozofiji, koja je kao svoj ideal isticala “slobodnog čoveka” • Tokom srednjeg veka Crkva je potisnula ovo shvatanje tvrdeći da je Bog merilo svih vrednosti • Humanizam vraća čoveka u centar interesovanja

• Humanisti su se zalagali za: • Individualizam (shvatanje da je pojedinac najveća vrednost društva) • Empirizam (učenje po kojem je iskustvo jedini izvor saznanja) • Racionalizam (učenje po kojem je razum izvor saznanja, nadredjen iskustvu) • Humanisti su se zalagali za svestrano obrazovanog čoveka, koji ne prihvata dogmatsko tumačenje sveta

• Pretečama humanizma smatraju se italijanski pisci 14. veka: • Frančesko Petrarka (ljubavni soneti posvećeni Lauri) • Dante Aligijeri (Božanstvena komedija) • Djovani Bokačo (Dekameron) • Dante i Bokačo su u svojim delima kritikovali Crkvu i njen poredak

• U periodu humanizma podstiče se razmišljanje o državi i politici • Nikolo Makijaveli napisao je delo “Vladalac” • Da bi stvorio moćnu državu vladalac mora da bude “jak kao lav i lukav kao lisica” • On je prvi uočio da politika ne podleže etičkim principima, hrišćanski moral i politika nemaju dodirnih tačaka • Makijaveli je i začetnik ideje o nacionalnoj državi i prvi teoretičar ujedinjenja Italije

• Nikolo Makijaveli (1469 -1527)

• Humanizam se iz Italije širio po čitavoj Evropi • Najznačajniji predstavnici humanizma u severnoj Evropi bili su • Erazmo Roterdamski (u Nemačkoj) • Tomas Mor (u Engleskoj) • Tomas Mor je napisao delo “Utopija”, u kojem je izneo ideju idealne države, bez privatne svojine i sa verskom tolerancijom

Renesansa • Naziv je francuskog porekla i u prevodu znači preporod • Renesansa predstavlja novi umetnički pravac, nastao u Italiji • Renesansni autori inspiraciju nalaze u delima antičke umetnosti

• Najznačajnije gradjevine renesansnog perioda su: • Katedrala Duomo u Firenci, koju je projektovao Filipo Bruneleski • Palata Piti u Firenci • Crkva Sv. Petra u Rimu (u njenom projektovanju učestvovao je Mikelandjelo Buonaroti)

Duomo

Crkva Sv. Petra u Rimu

• Po ugledu na antiku, u vajarstvu dominiraju predstave ljudskog tela • Najpoznatiji vajar renesanse bio je Mikelandjelo Buonaroti • Njegove najznačajnije statue su “David” i “Mojsije” • Mikelandjelo je bio i vrhunski slikar, oslikao je Sikstinsku kapelu u Vatikanu

• David

• U slikarstvu dominiraju teme: nagog tela, motiva iz Biblije i antičke mitologije • Renesansni slikari su prvi počeli da primenjuju linearnu perspektivu • U slikarstvu razlikujemo ranu renesansu (15. vek) i poznu renesansu (prva polovina 16. veka)

• Najveći renesansni slikari u Italiji bili su: • Leonardo da Vinči (Tajna večera i Mona Liza) • Mikelandjelo • Ticijan • Rafaelo Santi

Tajna večera

• Najpoznatiji renesansni slikari u Nemačkoj bili su: • Albreht Direr i Hans Holbajn Mladji • Najpoznatiji renesansni slikari u Nizozemskoj bili su: • Peter Brojgel Stariji i Hijeronimus Boš

• U 16. veku stvarala su i dva velika evropska književnika: • Vilijem Šekspir • Tragedije: Hamlet, Kralj Lir, Magbet, Otelo, Romeo i Julija • Komedije: San letnje noći, Mletački trgovac, Ukroćena goropad • Migel Servantes: Don Kihot

• Vilijem Šekspir (15641616)