Hukukun Kollar Kamu Hukuku Anayasa Hukuku dare Hukuku

Hukukun Kolları • Kamu Hukuku Anayasa Hukuku İdare Hukuku Ceza Hukuku Uluslar arası Hukuk Vergi Hukuku

Özel Hukuk Medeni Hukuk Borçlar Hukuku Ticaret Hukuku Devletler Özel Hukuku Medeni Usul Hukuku İcra ve İflas Hukuku

Karma Nitelikli Hukuk Dalları Fikir Hukuku İş Hukuku Tarım Hukuku Hava Hukuku Bankacılık Hukuku Çevre Hukuku

Uluslararası Hukuk • Bir devletin diğer bir devlet veya devletlerle veyahut uluslararası kuruluşlarla ilişkilerini düzenleyen kamu hukuku dalıdır. • Uluslararası antlaşma nedir? Nasıl yapılır? Sonuçları nelerdir? • Uluslararası kuruluşlar nelerdir? Nasıl çalışırlar?

Anayasa Hukuku • Devletin temel organlarının kuruluşunu ve işleyişini ve keza bireylerin devlet karşısındaki temel hak ve hürriyetlerini düzenleyen kamu hukuku dalıdır. • Şu an Türkiye’de devletin temel kuruluşu 7 Kasım 1982 tarihli anayasa ile belirlenmiştir. • Anayasamız önce 1 ila 11 inci maddelerinde devletin tabi olduğu temel ilkeleri veya diğer bir ifadeyle «genel esasları» düzenlemiştir. • m 1)Türkiye devleti bir cumhuriyettir. • m 2)Türkiye cumhuriyeti, «insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir. » • m 3) Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı "İstiklal Marşı"dır. Başkenti Ankara'dır. • m 4)Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.

• 12 ila 74üncü maddeleri arasında vatandaşların temel hak ve hürriyetleri düzenlenmiştir. • 75 ila 100üncü maddeler arasında yasama organı • 101 ila 137 inci maddeler arasında yürütme organı • 138 ila 160ıncı maddeleri arasında yargı organı düzenlenmiştir.

• M 7 Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez. • M 8 Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. • M 9 Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır

İdare Hukuku • «idare» nin kuruluş ve işleyişini düzenleyen kamu hukuku dalıdır. • «idare» Cumhurbaşkanı, yardımcıları ve bakanlar dışında kalan • Merkezi idare ve yerinden yönetim kuruluşları • Merkezi idare: başkent teşkilatı ve taşra teşkilatı • Yerinden yönetim: yer yönünden (yerel yönetimler) ve hizmet yönünden • Yerel yönetimler: il özel idaresi, belediye ve köyler • Hizmet yönünden: üniversiteler, TRT, TÜBİTAK, KİT, SGK

Vergi Hukuku • Devletin vatandaşlarla olan vergi ilişkisini düzenler.

Ceza Hukuku • Suç oluşturan fiil ve davranışların nelerden ibaret bulunduğunu, bu fiil ve davranışlarda bulunanlara ne gibi müeyyideler, yani cezalar, uygulanacağını gösteren hukuk kurallarından oluşmuş kamu hukuku dalıdır. • Temel kanun 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu

Medeni Hukuk • Kişilerin toplum içinde yaşaması bakımından bir hüküm ve değer ifade eden bütün eylen ve davranışlarını, işlem ve ilişkilerini düzenleyen hukuk kurallarının bütünüdür. • 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu

a) Kişiler Hukuku • Hukukta hak ve borç altına girebilen varlıklara kişi denir. • Gerçek kişiler: insanlar • Tüzel kişiler: belli bir gayeyi gerçekleştirmek için bazı insanların bir araya gelip faaliyetlerini ve bir kısım mallarını bu gayeye tahsis etmeleriyle ortaya çıkan ve kendisini meydana getiren kişilerden ayrı ve bağımsız oldukları kabul edilen varlıklar. Dernekler, vakıflar • Kişilerin türlerini, ehliyetlerini, kişisel hallerini, yakınlarıyla olan ilişkilerini, belli bir yer ile olan ilgilerini, kişiliğin başlangıcı ve korunmasını düzenleyen medeni hukuk dalıdır.

b)Aile hukuku • Aile hukuku kişinin içinde bulunduğu ve ile denen topluluğun üyeleri ile olan ilişkilerini düzenleyen medeni hukuk dalıdır. • Evlenme, boşanma, evlat edinme, velayet, vs.

c)Miras Hukuku • Bir gerçek kişinin ölümünden sonra, para ile ölçülebilen bütün hak ve borçlarının kimlere ve nasıl geçeceğini düzenleyen hukuk kurallarıdır.

d)Eşya Hukuku • Kişilerin bir eşya üzerindeki hakimiyet ve tasarruflarının nitelik ve türlerini, onların bu hakimiyet dolayısıyla diğer şahıslarla olan ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır. • Ayni haklar • Taşınmaz mülkiyeti, rehin, ipotek hakkı, vs.

Borçlar Hukuku • 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu • Kişiler arasındaki borç ilişkilerini düzenleyen bölümdür.

Ticaret Hukuku • Kişilerin ticari nitelikteki ilişkilerini düzenleyen hukuk kurallarının bütünüdür. • Ticari nitelikteki borç ilişkileri • 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu

Devletler Özel Hukuku • Yabancı unsur taşıyan hukuki ilişki ve ihtilafların çözümünde uygulanacak kurallardan oluşmuş hukuk dalıdır. • Türk vatandaşı ile Alman vatandaşının Fransa’da evlenmesi durumunda bu evlendirmeye hangi devletin ya da devletlerin hukuklarının uygulanacağı sorusuna cevap veriri.

Medeni Usul Hukuku • Adliye mahkemelerinin özel hukuk alanındaki bütün yargısal faaliyetlerini inceler. • Özel hukuk alanında ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümlenmesinde mahkemelerin izleyecekleri usulleri belirler. • 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu

İcra ve İflas Hukuku • İcra Hukuku, özel hukuk alanında ortaya çıkan anlaşmazlıkları çözmekle görevli hukuk mahkemelerinin vermiş oldukları hükümlerin gerektiğinde devlet organları eliyle zorla yerine getirilmesi yöntemlerini ve bu konuda hangi organların yetkili olduğunu gösteren hukuk kurallarından oluşur. • İflas hukuku, iflas usulünü düzenleyen hukuk dalıdır.

HUKUKUN KAYNAKLARI • 1)ESAS KAYNAKLAR • 2)YARDIMCI KAYNAKLAR

Esas Kaynaklar • 1)Yazılı Kaynaklar «Resmi gazete» de yazılı olarak yayınlanırlar.

• A)Anayasa 1982 tarih 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Anayasalar bir kez yapıldıktan sonra kendi belirledikleri usule göre değiştirilebilirler. Meclis üye tam sayısının beşte üç veya üçte iki çoğunluğuyla kabul edilmesi gerekir. Beşte üç çoğunlukla kabul edilmiş ise zorunlu olarak referanduma da sunulur. Üçte iki çoğunlukla kabul edilmişse Cumhurbaşkanı tarafından onaylanabilir ya da referanduma sunulabilir.

• B) Kanun Yasama organı tarafından yapılan genel soyut kurallar içeren hukuki metinlerdir. Kanun yapma yetkisi TBMM’ye ait

c)Uluslararası Antlaşma • İki veya daha fazla devlet tarafından akdedilmiş olan ve Türkiye’de Cumhurbaşkanının onayıyla Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe konulan ve Türk normal hiyerarşisinde kural olarak kanun değerinde bulunan bağlayıcı hukuk kurallarıdır.

d)Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri • 21 Ocak 2017 tarih ve 6771 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunu ile getirilmiştir. • Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Düzenlenmesi öngörülen maddeler: 1 -Üst kademe kamu yöneticilerinin atanmalarına ilişkin usul ve esaslar 2 - Bakanlıkların kurulması kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması 3 - Devlet Denetleme Kurulunun işleyişi, üyelerinin görev süresi ve diğer özlük işleri 4 - «Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği teşkilatı ve görevleri

e)Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri • Cumhurbaşkanının olağanüstü hallerde, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, Anayasanın 119’uncu maddesinin altıncı fıkrasından aldığı yetkiyle çıkardığı, normlar hiyerarşisinde kanun seviyesinde yer alan hukuk kurallarıdırç

f)Yönetmelikler • Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkardıkları yazılı hukuk kurallarıdır.

21 Ocak 2017 tarih ve 6771 sayılı Kanun ile kaldırılan kaynaklar • A) Kanun Hükmünde Kararnameler Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan kanun düzeyinde yer alan hukuk kuralları B) Tüzükler Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan kanunun uygulamasını göstermek için

2)Yazısız Kaynaklar • Örf ve Adet Hukuku -Çok eski zamanlardan beri sürekli tekrarlanıyor olması -Davranışa uyulmasının zorunlu olduğu yolunda toplumda genel bir inanç -Hukuk düzeni tarafından tanınmış, desteklenmiş olması Türk Medeni Kanununun 1. nci maddesine göre «kanunda uygulanabilir hüküm yoksa, hakim örf ve adet hukukuna göre karar verir. »

Yardımcı Kaynaklar 1) Doktrin Hukuk bilim adamlarının ileri sürmüş oldukları görüş, düşünce kanaatlerdir. 2) İçtihatlar Mahkemeler tarafından verilen kararlardan çıkan hukuk kurallarıdır.

Hak kavramı

• Hak, esasen, hukuk düzeni tarafından kişilere tanınmış olan yetkileri ifade eder. • Bir başka tanımla da hak, “hukuk tarafından tanınan, yararlanılması hak sahibinin iradesine bırakılan ve korunmasını isteme hususunda bireyin yetkili sayıldığı menfaatlerdir.

• Haklar doğdukları hukuk kuralının niteliğine göre kamu hakları ve özel haklar olmak üzere iki alt gruba ayrılır. • Özel haklar, kişiler ile kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen özel hukuk kurallarından doğan haklardır. Bunlar “medeni haklar” olarak da nitelendirilmektedir. • Kamu hakları ise kamu hukukundan doğan, vatandaşların Devlet’e karşı sahip olduğu hakları ifade eder. Diğer ifadesiyle kamu hakları, kişiler ile Devlet arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarından doğan haklardır.

Kamu Hakları • Kamu kuruluşları ile hukuken bir ilişkiye girilmeksizin, genel olarak kişilere verilen bu hukuki yetkiler üç kategoride toplanmaktadır: • Bunlar, kişisel kamu hakları, sosyal ve ekonomik kamu hakları ve siyasal kamu haklarıdır.

Kişisel Kamu Hakları • Kişisel kamu haklarına “koruyucu kamu hakları (negatif statü hakları)” da denilir. Bunlar, kişinin maddi ve manevi tüm varlığı ile ilgili bulunan ve bu varlığın serbestçe geliştirilmesi amacına yönelik olan; kişinin Devlet tarafından aşılamayacak ve dokunulamayacak özel alanının sınırlarını çizen hak ve hürriyetlerdir. Bu haklar Devlet’e negatif bir tutum, kişiye karşı karışmama ödevi yüklerler. Söz konusu haklar, kişiyi topluma ve özellikle de Devlet’e karşı korumak için öngörülmüşlerdir. • Kişisel kamu hakları Anayasa’nın ikinci kısmının ikinci bölümünde, “Kişinin Hakları ve Ödevleri” başlığını taşıyan 17 -40. maddeleri arasında düzenlenmiştir. • Bu hak ve hürriyetlere örnek olarak, “kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı” (m. 17), “kişi hürriyeti ve güvenliği” (m. 19), “özel hayatın gizliliği” (m. 20), “konut dokunulmazlığı” (m. 21), “haberleşme hürriyeti” (m. 22), “yerleşme ve seyahat hürriyeti” (m. 23), “din ve vicdan hürriyeti” (m. 24), “düşünce ve kanaat hürriyeti” (m. 25), “düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti” (m. 26), “bilim ve sanat hürriyeti” (m. 27),

Sosyal ve Ekonomik Kamu Hakları • Kişinin toplum hayatı içindeki sosyal ve ekonomik faaliyetleri ile ilgili olan; bireylere Devlet’ten olumlu bir davranış, bir hizmet, bir yardım isteme imkânını tanıyan haklardır. Bu haklara “isteme hakları (pozitif statü hakları)” da denir. • Bu haklar Anayasa’nın ikinci kısmının üçüncü bölümünde 41 - 65. maddeler arasında düzenlenmiştir. • Bu haklara örnek olarak “ailenin korunması ve çocuk hakları” (m. 41), “eğitim ve öğretim hakkı” (m. 42), “çalışma ve sözleşme hürriyeti” (m. 48), “çalışma hakkı” (m. 49), “çalışma şartları ve dinlenme hakkı” (m. 50), “sendika kurma hakkı” (m. 51),

Siyasal Kamu Hakları • Siyasal kamu hakları, kişinin genelde seçim yolu ile yahut diğer herhangi bir biçimde Devlet yönetimine ve siyasal kuruluşlara katılmasını sağlayan haklardır. Bu nedenle bu haklara “katılma hakları (aktif statü hakları)” da denilmektedir. • Siyasal kamu hakları, Anayasa’nın ikinci kısmının dördüncü bölümünde 66 -74. maddeler arasında düzenlenmiştir. • Bu haklara “seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları ile halk oylamasına katılma hakkı” (m. 67), “siyasal parti kurma hakkı” (m. 68), “kamu hizmetlerine girme hakkı” (m. 70),

Özel Haklar • Özel hukukun kapsamında eşit durumda olan kişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarının bahşettiği haklar özel haklardır. Diğer bir ifadeyle özel haklar, özel hukuk tarafından kişiye tanınan hukuki yetkilerdir.

Mahiyetlerine (Niteliklerine) Göre Özel Haklar • Özel haklar ileri sürülebileceği çevre açısından mahiyetlerine (niteliklerine) göre mutlak haklar ve nisbî haklar olarak ikiye ayrılır. • Mutlak haklar, sahibine şahıslar (kişiler) ile maddi ve gayrımaddi (maddi olmayan) bütün mallar üzerinde en geniş yetkileri veren ve hak sahibi tarafından herkese karşı ileri sürülebilen haklardır. Mutlak hakların konusu mallar veya kişiler olabilir. Mülkiyet hakkı, Telif hakkı, velayet hakkı, • Nisbî Haklar, yalnız hukuki işleme veya ilişkiye taraf olan kişilere karşı ileri sürülebilen haklardır. Nisbî haklar, mutlak hakların aksine herkese karşı değil, ancak belli bir kişiye veya belirli kişilere karşı ileri sürülebilen haklardır. Örn. alacak hakkı, dernekte üyelik hakları

Konularına Göre Özel Haklar • A- Malvarlığı Hakları: Para ile ölçülebilen bir değeri bulunan haklardır Taşınır ve taşınmaz eşyalar üzerindeki haklar (örneğin mülkiyet hakkı, sınırlı aynî haklar), fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar (örneğin telif hakkı), nisbî haklar (örneğin maddi alacak hakkı), maddi değeri olan yenilik doğuran haklar malvarlığı hakları arasındadır B- Şahıs Varlığı Hakları: Değerleri para ile ölçülemeyen, kişinin manevî dünyasını yakından ilgilendiren haklardır Kişilik hakları, velayet hakkı, (manevî yönleri ile) fikrî haklar.

Kullanılmalarına Göre Özel Haklar • 1)Devredilebilen Haklar • Devredilebilen haklar, sağlararası bir hukuki işlemle başkalarına devredilebilen, miras yolu ile de intikal eden haklardır. Özel hakların büyük bir kısmı devredilen haklar kategorisindedir (mülkiyet hakkı, telif hakkı, kira hakkı, alacak hakkı gibi). • 2)Devredilemeyen Haklar • Devredilemeyen haklar, sağlararası bir hukuki işlemle başkalarına devredilemeyen, miras yolu ile de intikal etmeyen haklardır. • Kişiye bağlı haklar, kişi ile hak arasındaki sıkı ilişki nedeniyle sadece hak sahibi kişi tarafından kullanılabilen haklardır. • Bu haklar başkalarına devredilemedikleri gibi, miras yoluyla da intikal etmezler. Malvarlığı haklarının bir bölümü de kişiye bağlı haklardandır (örneğin, aynî haklardan oturma hakkı, TMK m. 823; yararlanma hakkı, TMK m. 806).

Amaçlarına Göre Özel Haklar • 1)Yenilik Doğuran Haklar Hak sahibine, tek taraflı irade beyanında bulunarak, yeni bir hukukî ilişki kurma veya mevcut bir hukukî ilişkiyi /değiştirme ya da sona erdirme yetkisi veren haklardır.

• Bir sözleşme kurulurken taraflardan birinin yapmış olduğu öneriyi (icabı) karşı tarafın kabul etmesi (kabul beyanı), yenilik doğuran haklardandır. • boşanma davası açmaya hakkı olan eşe tanınan boşanma veya dilerse ayrılık davası açabilme hakkı (TMK m. 167), seçimlik borçlarda borçlu tarafından seçim hakkının kullanılması (TBK m. 87), satılanın ayıplı çıkması hâlinde satış bedelinden (semenden) indirim yapılmasını isteme hakkı (TBK m. 227). • Boşanma/ayrılık talep etmek (TMK m. 167); önceki vasiyetname ortadan kaldırılmaksızın yeni bir vasiyetname yapılmak suretiyle önceki (tamamlanmamış) vasiyetnamenin iptali (TMK m. 544);

• 2) Alelâde Haklar hak sahibinin hakkını kullanmasıyla herhangi bir yeni hukuki ilişki doğurmayan haklardır. çocuğun mallarını yönetmek, onu temsil etmek haklarının da girdiği sadece anne ve babalara tanınmış olan velâyet hakkı, bu tür hakların örneğini oluşturur.