Hukuk Balangc afak PARLAK BR H KMN HUKUK
Hukuk Başlangıcı Şafak PARLAK BÖRÜ
H KİMİN HUKUK YARATMASI VE TAKDİR YETKİSİ I. H KİMİN HUKUK YARATMASI A. Hâkimin Hukuk Yaratması Konusundaki Görüşler B. Türk Medenî Kanununun Sistemi C. Hukuk Yaratma Yetkisinin Gerekliliği D. Hukuk Yaratmanın Şartı: Kanun Boşluğu E. Kanun Boşluğu Çeşitleri F. Hâkimin Hukuk Yaratırken Gözeteceği İlkeler G. Hâkimin Koyduğu Kuralın Niteliği H. Ceza Hukukunda Hâkim Hukuk Yaratamaz II. H KİMİN TAKDİR YETKİSİ A. Çeşitleri B. Hâkime Takdir Yetkisi Verilip Verilmediği Nasıl Anlaşılır? C. Takdir Yetkisinin Kullanılmasının Şartları
H KİMİN HUKUK YARATMASI KONUSUNDAKİ GÖRÜŞLER 1. Şerhçi Okul (19. yy. Fransa): Kanunda boşluk yoktur. 2. Kavramlar İçtihadı Okulu: (19. yy. Almanya): hâkim hukuk yaratamaz, yasamaya başvurmalıdır. 3. Serbest Hukuk Okulu: hâkim serbestçe kural koyabilir.
H KİMİN HUKUK YARATMASI TÜRK MEDENÎ KANUNUNUN SİSTEMİ «Kanun, sözüyle ve özüyle değindiği bütün konularda uygulanır. Kanunda uygulanabilir bir hüküm yoksa, hâkim, örf ve âdet hukukuna göre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir. »
H KİMİN HUKUK YARATMASI HUKUK YARATMA YETKİSİNİN GEREKLİLİĞİ �Kaçınılmazdır. �Bütün olaylar ve ilişkiler kanunda öngörülemez. �Hâkim, önüne gelen davaya bakmak ve bir karar vermek zorundadır. Aksi halde HMK m. 46/(e) hükmüne göre tazminat davası kendisine rücu edilebilir. �Bu sebeple hukuk yaratmasına izin verilmiştir.
H KİMİN HUKUK YARATMASI HUKUK YARATMANIN ŞARTI: KANUN BOŞLUĞU 1. Kural İçi Boşluk: Kanun koyucu tarafından özellikle bırakılmış boşluklardır. Bunların doldurulmasında takdir yetkisi kullanılır. 2. Kural Dışı Boşluk: Kanun koyucu tarafından düzenlenmesi gereken durumun, düzenlenmediği ihmal edildiği hallerde ortaya çıkan boşluklardır. Gerçek boşluk b) Gerçek olmayan boşluk a)
H KİMİN HUKUK YARATMASI H KİMİN HUKUK YARATIRKEN GÖZETECEĞİ İLKELER �Hâkim, somut durumu çözmeye yönelmemeli, somut durumu soyutlaştırmalı, genelleştirmeli ve çözümlenmemiş genel durumu düzenleyecek bir kural getirmelidir. Soyut ve genel olan bu kurala göre somut durumu çözüme bağlamalıdır. �Mevcut yazılı hukuk kurallarını göz önünde tutmalıdır. �Beklenen bir revizyon varsa buradaki kuralları da dikkate almalıdır.
H KİMİN HUKUK YARATMASI H KİMİN KOYDUĞU KURALIN NİTELİĞİ �Kanun niteliği taşımaz. �Kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırı değildir. �Kural olarak bağlayıcı değildir. �Üst yargı denetimine tabi değildir. CEZA HUKUKUNDA H KİM HUKUK YARATAMAZ «Kanunsuz suç ve ceza olmaz. » �Ceza hukukunda boşluk yoktur.
H KİMİN TAKDİR YETKİSİ Kanundaki genel soyut kurallar ile, somut durumlara daha uygun çözümler bulunması için hâkime takdir yetkisi tanınmıştır. ÇEŞİTLERİ 1. Şartlarda Takdir Yetkisi: Bir hükmün uygulanabilmesi için gerekli şartların oluşup oluşmadığının takdir edilmesidir. 2. Hükümde Takdir Yetkisi: Hükmün niteliği ve kapsamı konusundaki takdir yetkisidir.
H KİMİN TAKDİR YETKİSİ H KİME TAKDİR YETKİSİ VERİLİP VERİLMEDİĞİ NASIL ANLAŞILIR? 1. Açıkça Verilmesi: TMK m. 284/(1): Hâkim maddî olguları re'sen araştırır ve kanıtları serbestçe takdir eder. ( TMK m. 50/I, 52/II, 757/II; TBK m. 182/III) 2. Kuralın İfadesinden: TMK m. 236/II: Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma hâlinde hâkim, kusurlu eşin artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir. ( TMK m. 174, 175, 369/I, 413/II, 746/III, 758/II; TBK m. 64/III, 166/II) 3. Kuralın Yazılış Biçiminden: TMK m. 124/II: Ancak, hâkim olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir. (TMK m. 12, 32, 176, 180, 384/I)
H KİMİN TAKDİR YETKİSİNİN KULLANILMASININ ŞARTLARI 1. Kanunda takdir yetkisi tanınmış olmalıdır. 2. Kanunun çizdiği sınır içerisinde kalmalıdır. Takdir yetkisinin olay için mi, olayın unsurları için mi, hukukî sonuçlar için mi verildiği tespit edilmelidir. 3. Hukuka ve hakkaniyete uygun olarak kullanılmalıdır. Hâkimlerin keyfiliğine yol açılmamalıdır.
H KİMİN HUKUK YARATMASI KURAL DIŞI BOŞLUK H KİMİN TAKDİR YETKİSİ KURAL İÇİ BOŞLUK
- Slides: 12