HTYA BELRLEME DEERLENDRME TEKNKLER 11252020 1 htiya deerlendirmesinde

• İHTİYAÇ BELİRLEME DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİ 11/25/2020 1

• İhtiyaç değerlendirmesinde kullanılan başlıca teknikler şunlardır: • • 1. Delphi ( Anket ) Tekniği 2. Progel / Dacum Tekniği 3. Gözlem Tekniği 4. Meslek İş Analizi 5. Ölçme Araçları-Testler 6. Görüşme-Grup Toplantıları 7. Kaynak Tarama 11/25/2020 2

• 1. Delphi Tekniği ( Anket Tekniği ) : • Konu ile ilgili seçilmiş uzmanların ( en az 100 ) görüşlerinin alınması ve ortak görüş sağlanmasıdır. • Konu ile ilgili uzman kişilere mektup veya e-mail gönderilir ve görüşleri alınır. • Alınan cevaplarda bir gruplama yapılır. • Daha çok geleceğe yönelik tahminlerde bulunma için yapılır 11/25/2020 3

2. Progel - Dacum Tekniği: Bir işin yapılabilmesi için bireylerin hangi özelliklere sahip olması gerektiğini ortaya çıkaran bir tekniktir. Uzmanları tarafından işin gerekleri çıkarılır. Daha kısa zamanda sonuçları alınır. 11/25/2020 4

11/25/2020 5

3. Gözlem: Kişileri gözleyerek bilgi toplama yoludur. Okul merkezlidir. Gözlem yaparken doğal gözlem tercih edilmelidir. Özellikle psikomotor becerilerin belirlenmesinde kullanılır. Gözlemler gözlem formuna işlenir. 11/25/2020 6

• 4. Meslek ( İş ) Analizi: • Söz konusu mesleğe ait iş ve işlem basamaklarını belirlemek için yapılır. • İş alt basamaklara ayrılır. • Alt basamaklar bilişsel, duyuşsal ve devinişsel basamaklardan oluşur. 11/25/2020 7

5. Testler / Ölçme Araçları Eğitimde test, bireyde aranan özelliklerin ne miktarda var olduğunu belirlemek üzere yapılan işlemlerdir. Programın girişinde ya da sonunda öğrenciye uygulanan (Başarı Testi) veya program sürecinde uygulanan (İzleme Testleri) sayesinde öğrenme ihtiyaçlarını belirlemek mümkündür. 11/25/2020 8

6. Görüşme / Grup Toplantıları Görüşme yoluyla öğrenenlerin ve programla ilgili olabilecek tüm katılımcıların program hakkındaki görüş ve tepkileri belirlenir. Görüşme, yüze olabileceği gibi anket formları, tele konferans ya da internet aracılığı ile de olabilir. 11/25/2020 9

7. Kaynak / Literatür Tarama Son yıllarda yurt içi ve yurt dışındaki eğilimler, bilimsel çalışmalar, mevcut programa ilişkin verilen raporlar değerlendirilerek mevcut program incelenmektedir. 11/25/2020 10

Raporların değerlendirilmesi • İhtiyaç değerlendirme çalışmalarında en etkin yollardan biriside denetçilerin hazırladıkları raporların değerlendirilmesidir. • Sağlıklı bir değerlendirme gerçek ihtiyaçların ortaya çıkmasını sağlayabilir. 11/25/2020 11

11/25/2020 12

11/25/2020 13

11/25/2020 14

11/25/2020 15

11/25/2020 16

11/25/2020 17

11/25/2020 18

HEDEFLERİN BELİRLENMESİ - YAZIMI 11/25/2020 19

Bir program tasarısı ; Ölçme- Öğelerinden oluşur 11/25/2020 20

• Hedef “ Niçin ? “ • İçerik “ Ne ? ” • Eğitim Durumları “ Nasıl ? “ • Ölçme- değerlendirme “ Ne kadar ? “ Sorularına cevap arar 11/25/2020 21

11/25/2020 22

• HEDEF / DAVRANIŞ / KAZANIM • Hedefler, öğrenciye kazandırılmak üzere seçilen istendik özelliklerdir. • Hedef, programın temel öğesi, temel belirleyicisidir. • Hedef, diğer öğelere yön verir Not: Hedef/ Davranış ikilisinin yerine yeni programda KAZANIM ifadesi kullanılmaktadır 11/25/2020 23

• Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları 1973 tarihli 1739 sayılı Temel Eğitim Kanunu’nda belirtilmiştir. • Eğitimde hedefler • dikey hedefler ve • yatay hedefler olarak ikiye ayrılır. 11/25/2020 24

11/25/2020 25

1. Dikey Hedefler ; • a. Uzak Hedefler: Ülkenin politik felsefesini yansıtır. Örnek: Türkiye’nin Avrupa birliğine girmesi çalışmaları, ülkenin çağdaş uygarlık düzeyine ulaşması uzak hedeflerdir. • b. Genel Hedefler: Öğretim kademelerinin ve okulların hedefleridir. Okulun iş görüsünü yansıtır. Uzak hedeflerin yorumudur. Örnek: İlköğretimin hedefleri, ortaöğretimin hedefleri. • c. Özel Hedefler: Öğrenciye kazandırılması uygun görülen özellikler ya da bir çalışma alanı için hazırlanmış olan hedeflerdir. Örnek: Matematik dersinin hedefleri, ünite hedefleri, konunun hedefleri. 11/25/2020 26

11/25/2020 27

Amaçların Hiyerarşik Sınıflaması 11/25/2020 Uzak Amaçlar Milli Eğitimin Amaçları Genel Amaçlar Okulun Amaçları Özel Amaçlar Dersin Amaçları Davranışsal Amaçlar Konunun Amaçları 28

2. YATAY HEDEFLER ( AMAÇLAR ) Hedeflerin aşamalı sınıflandırılmasıdır. Bloom taksonomisine göre yapılır. Amaçlar 3’ ayrılır: Duyuşsal Amaçlar Bilişsel Amaçlar Psiko-motor Amaçlar (Devinişsel ) 11/25/2020 29

BİLİŞSEL HEDEFLER ( Bloom ) K K I Ş A A M M R A KA BAS DEĞERLENT S Ü DİRME SENTEZ ( Birleştirme – ) ANALİZYaratma ( Çözümleme ) K A AM İT S S BA T BA AL UYGULAMA KAVRAMA ( Anlama ) BİLGİ ( hatırlama ) 11/25/2020 30

Bloom Düzenlenmiş Bloom • Değerlendirme • Yaratmak • Sentez • Değerlendirmek • Analiz etmek • Uygulamak • Kavrama • Anlamak • Bilgi • Hatırlamak 11/25/2020 31

DUYUŞSAL HEDEFLER 11/25/2020 32

DUYUŞSAL HEDEFLER ŞIK A M R A K KİŞİLİK HALİNE GETİRME ÖRGÜTLEME T İ S BA DEĞER VERME TEPKİDE BULUNMA ALMA 11/25/2020 33

PSİKO-MOTOR ( DEVİNİŞSEL) HEDEFLER ŞIK A M R A K YARATMA DURUMA UYDURMA BECERİ HALİNE GETİRME MEKANİKLEŞME T İ S BA KLAVUZ DENETİMİNDE YAPMA KURULMA ALGILAMA ( UYARILMA ) 11/25/2020 34

• HEDEFLERİN NİTELİKLERİ • 1. Hedefler öğrenci davranışlarına yönelik olmalıdır. • 2. Hedefler öğrenenin kazanması gereken özelliği açık seçik belirtmelidir. • 3. Hedefler öğretmenin değil, öğrencinin yapacaklarını ifade etmelidir. • 4. Hedefler öğrenme sürecine değil, öğrenme ürününe dönük olmalıdır. 11/25/2020 35

HEDEFLERİN NİTELİKLERİ • 5. Hedefler, öğrenme ürününü gösterecek nitelikte olmalıdır. • 6. Davranışa dönüştürülebilecek nitelikte olmalıdır. • 7. Kendi içinde tutarlı olmalıdır. • 8. Hedefler, tek tip öğrenme ürününü ifade etmelidir. • 9. Hedef, öğrencilerin kazanacağı davranışları gösteren bir eylemi ifade etmelidir. 11/25/2020 36

Bir Hedefte Bulunması Gereken Özellikler 1) Hedef cümlelerinin sonunda ne kazanılacağını ifade eden kelime kullanılmalıdır: Bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği, alışkanlığı vs. veya “bilme” ekiyle biten bir bileşik sözcük. Örnek: - Matematik dersinde dört işlemden yararlanarak problem çözebilme (çözme yeteneği) - Bilgisayar Programlama dersinde, verilen bir problem durumunun çözümüne en uygun programı hazırlayabilme 11/25/2020 37

• 2) Hedefler, bir konu alanı ile ilişkili (kenetli) olmalıdır. (Kenetlilik) • Örnek: - Felsefede geçen temel kavramların bilgisi - Bilgisayarda donanım parçalarını tanıyabilme - Bilimsel yöntemi kullanabilme (Yanlış). Doğrusu: - Fen Bilgisi dersinde verilen doğal problemlerin çözümünde bilimsel yöntemi kullanabilme) 11/25/2020 38

3) Açık-Seçiklik: Hedeflerin hangi konu ile ilgili olduğu belirtilmelidir. Yani hedeflerde ders veya konular açıkça belirtilmelidir. Örnek: - Biyoloji Dersinde sürüngenlerin sindirim sistemi bilgisi -Problem Çözme ilgili süreçler bilgisi (Yanlış). Doğrusu: - Mat. Der. de tam sayılarla ilgili problemlerin çözümünde süreçler bilgisi - Bilgisayarda komutları kullanabilme (Yanlış). Doğrusu: Bilgisayarda işletim sistemlerine ilişkin komut işlemlerini yapabilme 11/25/2020 39

4) Öğrenciye Davranışına Dönüklük: Örnek: - Türkçe Der. de noktalama işaretlerini kullanma becerisinin öğretilmesi (Yanlış). Doğrusu: Türkçe Der. de noktalama işaretlerini kullanabilme - Öğrencilere disket ile ilgili işlemleri yapma becerisi kazandırmak (Yanlış). Doğrusu: - Bilgisayar Dersinde disket ile ilgili işlemleri yapabilme 11/25/2020 40

Genellik ve Sınırlılık Örneğin: -Türkçe Dersinde Günümüz Türkçesiyle yazılmış düzeyine uygun bir metni anlayabilme 11/25/2020 41

Sınırlılık ilkesi: Hedef cümlesi öğrenciye kazandırılacak tek bir özelliği içermelidir. Örnek: - Türkçe Dersinde duygu ve düşüncelerini yazılı ve sözlü olarak anlatabilme (Yanlış) Türkçe Dersinde duygu ve düşüncelerini yazılı olarak anlatabilme (Doğru) 11/25/2020 42

11/25/2020 43

11/25/2020 44

İlköğretim 4. Sınıf Ders : Matematik Konu : Kümeler Hedef: Kümeler arasındaki eşitlik-denklik ilişkilerini kavrayabilme. Hedef Davranışları: 1 -İki kümenin eşit olup olmadığını sebebi ile söyleme 2 -İki kümenin eşit olup olmadığını sebebi ile yazma. 3 -İki kümenin eşit olup olmadığını sembol kullanarak yazma. 11/25/2020 45

n n EĞİTİM PROGRAMLARININ İÇERİK BOYUTU Programın içerik boyutunda belirlenen amaçlara ulaşmak için “ne öğretelim? ” sorusuna yanıt aranmaktadır. İçeriğin düzenlenmesinde temel ilkeler arasında; somuttan soyuta, kolaydan zora, bütünden parçaya ya da parçadan bütüne, günümüzden geçmişe, olaylardan genellemelere, yakın çevreden uzağa doğru yapılan bir sıralama vardır. Bu ilkelere her ders için geçerli olabilir. Ayrıca içerik, çağdaş ve bilimsel bilgiye ters düşmemelidir. Her şeyden önemlisi ise içeriğin hedeflerle tutarlı ve öğrenciler için anlamlı olmasıdır. Ayrıca içerikte yer alacak bilgilerin dayanıklı ve güvenilir olması da önemlidir. 25. 11. 2020 46

Seçilen içerik; n 1. Hedef davranışlarla tutarlı olmalı n 2. Öğrenci için anlamlı olmalıdır. n 3. Öğrencilerin gelişim düzeyine uygun olmalı. n 4. Güncel olmalı. n 5. Bilimsel açıdan doğru olmalı. n 6. Öğrencilerin ön bilgilerine ve geçmiş yaşantılarına uygun olmalı. n 25. 11. 2020 47

7. Uygulanabilir olmalı. n 8. Kendi içinde tutarlı olmalı. n 9. Kullanılabilir ve yararlı olmalı. n 10. Ekonomik olmalı. n 11. Öğrenilebilir ve gerçek yaşamla ilişkili olmalı. n 12. Anlamlı olmalı. n 13. Sistematik olmalı. n 14. Öğrenciyi düşünmeye yöneltmeli. n n 25. 11. 2020 48

n İçerik düzenlenirken uyulması gereken bazı kurallar vardır. Bunlar; Somuttan soyuta, n Basitten karmaşığa, n Kolaydan zora, n Yakından uzağa olarak sıralanabilir. n İçerik aşamalı ve birinin ön koşulu olacak şekilde sıralanmalı. n n 25. 11. 2020 49

25. 11. 2020 50

İÇERİK DÜZENLEME YAKLAŞIMLARI 25. 11. 2020 51

• 1. Doğrusal Programlama Yaklaşımı: • Tyler tarafından geliştirilmiştir. Birbiri ile ardışık sıralı, yakın ilişkili, zorunlu ve önkoşul öğrenmelerin ağırlıklı olduğu konuların düzenlenmesinde kullanılır. Matematik, Tarih, Fen bilgisi gibi aşamalılık özelliği taşıyan dersler için kullanılır. 11/25/2020 52

• 2. Sarmal Programlama Yaklaşımı: • Bruner tarafından önerilmiştir. İçerik, doğrusal bir sıra izlemez. Daha önce öğrenilmiş konular gerektikçe tekrar edilebilir. Bu programla hazırlanmış içerikler daha esnektir. Her konunun kendi içindeki konuları arasında bir ardışıklık söz konusu olabilir. Öğrenme süresi ve öğrenilecek konular kontrollüdür. Özellikle yabancı dil öğretiminde kullanılır. 11/25/2020 53

• 3. Modüler Programlama Yaklaşımı: • Vygotsky tarafından geliştirilmiştir. Konular modüller halinde düzenlenir. Modüllerin birbirleriyle ilişkili olması beklenmez. Önemli olan modüllerin anlamlı bir bütün oluşturmasıdır. Konuların hangi sırayla öğretileceği açısından esnektir. Öğretim sonunda alınacak sonuçlar bellidir. Her modül kendi içinde doğrusal, sarmal gibi yaklaşımlarla düzenlenebilir. Meslek ve beceri eğitimi gerektiren derslerde kullanılır. Vatandaşlık, fen bilgisi gibi derslerde kullanılır. 11/25/2020 54

Soru : İçerik düzenlenirken konuların öbekler hâlinde düzenlendiği, bu öbeklerin birbirleriyle ilişkili olmasının beklenmediği, ancak her birinin anlamlı bir bütün oluşturması gerektiğini vurgulayan programlama yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2007) A) Modüler B) Proje merkezli D) Doğrusal E) Sarmal C) Piramitsel A 11/25/2020 55

11/25/2020 56

• 4. Piramitsel Programlama Yaklaşımı: • İlk yıllarda geniş tabanlı konuların yer aldığı ileriki yıllarda konuların gittikçe daraldığı ve uzmanlaşmanın olduğu bir yaklaşımdır. Program esnek değildir. Öğrencinin programın sonunda durumu bellidir. Alanın uzmanı olur. 11/25/2020 57

11/25/2020 58

5. ÇEKİRDEK PROGLAMA YAKLAŞIMI 11/25/2020 59

ÇEKİRDEK PROGLAMA YAKLAŞIMI 11/25/2020 60

A B • 6. Konu Ağı-Proje Merkezli Program Yaklaşımı: • J. Dewey tarafından önerilmiştir. Öğrencilere konuların ağı bir harita gibi çıkarılır. Belirli zamanlarda nerelerde olmaları gerektiği söylenir. Konular küçük projeler olarak da belirlenebilir. Konuların içeriğine öğrenciler grup ya da bireysel olarak kendileri karar verir. • A B A 1 A 2 11/25/2020 B 1 B 2 61

• 7. Sorgulama Merkezli Programlama Yaklaşımı: • J. Dewey tarafından önerilmiştir. İçerik öğrencilerin sorularına göre düzenlenir. Öğrencilerin soruları ve gereksinimleri ön planda tutulur. 11/25/2020 62

11/25/2020 63

• 8. Disiplinlerarası Programlama Yaklaşımı: • Merkeze alınan bir derste işlenen konu diğer derslerde de benzer olarak veya aynısı işlenir. Dersler arasında ilişki kurulur. Örnek: mihver ders olan Hayat Bilgisi dersinde 23 Nisan Bayramı işlendiğinde diğer derslerde de aynı konu işlenir. 11/25/2020 64

11/25/2020 65

• SORU : 2005’te uygulamaya konulan ilköğretim programında, disiplinler arası yaklaşım izlendiği belirtilerek “ara disiplin” kavramı ve uygulaması benimsenmiştir. Belirlenen sekiz ara disiplin kazanımları on iki dersin içine yerleştirilmiştir. • Programda yer alan “ara disiplin” kazanımlarına ulaşılma konusunda öğretmenler, öncelikle aşağıda belirtilen durumların hangisiyle karşılaşabilirler? KPSS 2008 • A) İçeriğin yoğunluğu nedeniyle ara disiplinlere yeterli zaman ayıramama • B) Ara disiplinler öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyine uygun olmadığı için zorlanma • C) Ara disiplinler öğrencilerin gereksinimlerine uygun olmadığı için ilgi toplayamama • D) Öğretmen eğitimi programlarında ara disiplin konularında eğitim almadıkları için yetersiz olma • E) Millî Eğitim Bakanlığı ara disiplin konularında öğretim planı üretmediği için zorlanma • • CEVAP : D • 11/25/2020 66

• SORU : • I. İçeriğin alt konuları arasında ardışık sıralanmaların olduğunu ve yeri geldiğinde önceki öğrenilenlerin daha kapsamlı olarak yeniden öğretilmesi gerektiğini savunan bir içerik düzenleme yaklaşımıdır. • II. Aşamalılık özelliği taşıyan konuların düzenlenmesinde kullanılan, ardışık, sıralı, yakın ilişkili ve zorunlu konulara uyan bir içerik düzenleme yaklaşımıdır. • III. Öğrenme ünitelerinin öbeklere ayrıldığı, konuların öğretim sırası esnek, her dilimin bir bütün oluşturduğu içerik düzenleme yaklaşımıdır. • Yukarıda özellikleri belirtilen içerik düzenleme yaklaşımları aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir? KPSS 2009 • I III • A) Piramitsel Doğrusal Modüler • B) Sarmal Doğrusal Piramitsel • C) Çekirdek Piramitsel Modüler • D) Sarmal Doğrusal Modüler • E) Sarmal Çekirdek Piramitsel • 11/25/2020 67 • CEVAP : D

• Soru : Sosyal bilgiler dersinde, teknolojik ürünlerin hayatımızda yaptığı değişikliklerle ilgili içerik düzenlemesinde, sorgulama merkezli programlama yaklaşımı kullanılacaktır. • Aşağıdakilerden hangisi bu yaklaşıma uygun içerik düzenleme aşamasında sorulabilecek bir soru değildir? ( KPSS 2010) • A) Alana ilişkin bilimsel dokümanlara ne kadar sıklıkla yönlendirmektedir? • B) Konunun yaşamsal önemi nedir? • C) Ele alınacak konular evrensel nitelikte midir? • D) Okul dışında öğrenilmesi zor olan bilgiler nelerdir? • E) Birden fazla uzmanlık alanı seçeneği sunmakta mıdır? • • CEVAP : E 11/25/2020 68

• SORU : Bir eğitim programında, amaçlara ulaşmayı sağlayacak konu içeriği genellikle çok geniş olduğu için, içerik belirlenirken belli ölçütler kullanmak gerekmektedir. • Aşağıdakilerden hangisi bu ölçütlerden biri değildir? ( KPSS 2010 ) • A) Toplumsal fayda • B) Bireysel fayda • C) Gelişim özellikleri • D) Konular arası ilişkilendirme • E) İçeriğin sunulma biçimi • • CEVAP : E 11/25/2020 69

n n EĞİTİM DURUMLARININ DÜZENLENMESİ Eğitim durumları program geliştirme çalışmalarının süreç boyutunu oluşturmaktadır. Öğrenciye istenilen davranışların kazandırılmasını sağlayan öğrenme yaşantılarının düzenlenmesi bu aşamada ele alınmaktadır. Öğrencilerde istenilen davranışların geliştirilebilmesi için yaşantıların etkili biçimde düzenlenmesi gerekmektedir. Bunun içinse öğrenme- öğretme süreçlerinin nasıl gerçekleştirilmesi gerektiğinin; temel öğretme-öğrenme strateji yöntem, ve tekniklerinin bilinmesi ve uygulanması gerekmektedir. Program içerisinde ayrı dersler olarak göreceksiniz 25. 11. 2020 70

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN EĞİTİMDEKİ YERİ VE ÖNEMİ 25. 11. 2020 71

Ölçme ve değerlendirme süreci olmadan planlı bir eğitim süreci söz konusu olamaz. 25. 11. 2020 72

Planlı eğitim sürecinde cevap verilmesi gereken bazı sorular Cevap aranan soru Ortaya çıkan eğitim boyutu 1. Niçin eğiteceğiz? 1. Eğitimin amacı 2. Ne öğreteceğiz? 2. Eğitimin içeriği 3. Nasıl kazandıracağız? 3. Eğitimin yöntemi 4. Nerede eğiteceğiz? 4. Eğitimin ortamı ? 5. Ne kadar öğrenildi? 5. Ölçme ve değerlendirme 25. 11. 2020 73

Eğitim süreci içerisinde ölçme ve değerlendirme sonuçları ile; Ø öğrencilerin kazanacağı davranışları açıkça gösteren yeterliğe dayalı amaçlara ne ölçüde ulaşıldığını, Ø öğretme-öğrenme sürecinde karşılan güçlükleri belirleyebiliriz. Ø Toplanan bilgilerle, yeterliğe dayalı amaçlarda, öğretim stratejilerinde, kullanılan öğretim materyallerinde vb. unsurlarda düzenlemeler yapabiliriz. 25. 11. 2020 74