Hormonale regulatie Hormonale stelsel endocriene stelsel endocrien naar

Hormonale regulatie

Hormonale stelsel • = endocriene stelsel (endocrien = naar binnen afgeven) • ± 50 hormonen • Hormoonklieren produceren hormoon • Hormoon = chemische boodschapper • Receptoren in doelwitweefsel Herkennen hormoon

Vraag • Wat is de functie van een endocriene klier? • Produceren van hormonen • Wat is doelwitorgaan van een hormoon? • Orgaan dat gevoelig is voor hormoon • Waarin is mate van reactie van doelwitorgaan afhankelijk? • Concentratie hormoon

Hormoonspiegel • Transport via bloed • Concentratie hormoon schommelt: – Lever breekt af Continue proces – Hormoonklieren maken aan gereguleerd door regelkring • Doelwitorgaan

Hormoonproducerende klieren

Zenuwstelsel - hormoonstelsel Zenuwstelsel Hormoonstelsel Regeling vindt plaats d. m. v. impulsen Hormonen Snelheid = snel langzaam Duur = kortdurend Langdurend Regeling bereikt plaats van werking Via uitlopers van zenuwcellen Via bloed

Hypofyse • = hormoonklier • Stimuleert werking van hormoonklieren • Hypofyse gestimuleerd of geremd door hypothalamus

Hypofyse • Produceert hormonen o. a. : – Oxytocine melkproductie, weeen – Groeihormoon groei, ontwikkeling – ADH urineproductie in nieren – TSH stimuleert schildklier

Hypofyse produceert Oxytocine • Veroorzaakt samentrekking glad spierweefsel: • 1. baarmoederwand – progesteron remt oxytocineaanmaak • 2. melkklieren – Zuigen aan tepel oxytocine

Regelkring • • Sensor registreert waarde CZS beoordeelt (interne norm) ↑↓ door (motorische) zenuwcellen Hormoonklier productie ↑↓

Regelkring Negatieve feedback • > hormoon < hormoonproductie

Hypofyse produceert ADH (anti-diuretisch hormoon) • Osmoreceptoren in hypothalamus registreren > osmotische bloedwaarde – Te veel zout – Te weinig water • Zenuwstelsel stimuleert ADH afgifte • Nieren (doelwitorgaan) minder wateruitscheiding – 1. Lagere osmotische waarde – 2. hogere bloeddruk

Schildklier • Bekijk de film over hormonen

Schildklier • Jodium nodig voor Thyroxineproductie (schildklierhormoon) • Thyroxine stimuleert verbranding in lichaamscellen: • Celstofwisseling • Groei • Veel schildklierwerking mager, rusteloos • Weinig schildklierwerking klein, koud, traag • Vroeger: gebrek aan Jodium • Nu: bakkerszout

Opdracht Teken een regelkring van de Schildklier Hint?

Schildklier Regelkring (Negatieve feedback) ↓ Thyroxine productie TSH ↑ (Schildklierstimulerend hormoon) Schildklier actiever Thyroxine ↑ Remming hypofyse Productie TSH ↓

Eilandjes van Langerhans • In alvleesklier • Sensor in Eilandjes van Langerhans • Hormoon: – Insuline – Glucagon (antagonist) • Film

Eilandjes van Langerhans Insuline bloedsuikerspiegel ↓ 1. Glucose Glycogeen (lever / skeletspieren) 2. Glucoseopname in cel ↑ Glucagon bloedsuikerspiegel ↑

Bijnieren • Ligging: op nier • 2 delen (2 aparte hormoonklieren): – Bijniermerg • Adrenaline • Nor-adrenaline – Bijnierschors • Aldosteron • Cortisol

Adrenaline / Nor-adrenaline • • • Glycogeen glucose Hartactiviteit ↑ Pupillen verwijden (schrikogen) Bloedvatverwijding in skeletspieren, Spierspanning ↑ (trillen op benen) Elders bloedvatvernauwing (bleek zien)