Hoogsensitiviteit volgens de Wetenschap Prof dr Anna M

Hoogsensitiviteit volgens de Wetenschap Prof. dr. Anna M. T. Bosman Radboud Universiteit Nijmegen www. annabosman. eu VHN Voorjaarscongres 23 April 2011 This Star Teaches Bending, Paul Klee, 1940

Carl Jung (1875 -1961) Arts en psychoanalyticus Sensitiviteit is een aangeboren eigenschap (niet veroorzaakt door trauma) en kan leiden tot een neurose Introvert-intuïtief: naar binnen gerichte psychische energie

John Bowlby (1907 -1990) Arts en psychoanalyticus Grondlegger van de hechtingstheorie; baseerde zich op de ethologie (Lorenz en Tinbergen) Sensitief oudergedrag is noodzakelijk voor goede ontwikkeling Dus de ontwikkeling van het kind wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ouders

Hechtingstijlen • Veilig gehecht (60 - 65%) • Onveilig gehecht (35 - 40%) – Onveilig vermijdend (20%) – Onveilig ambivalent (10 - 15%) – Onveilig-ongeorganiseerd

Jerome Kagan (1929 -nu) Psycholoog Veronderstelt dat een belangrijk deel van ons gedrag biologisch bepaald is Temperamentdeskundige: Verlegen (shy, inhibited) Assertief (outgoing)

Elaine N. Aron (? - nu) Psycholoog/Psychotherapeut Introduceerde het concept: Sensorische verwerkingssensitiviteit Werd bekend onder de term Hoogsensitiviteit / Hooggevoelig

Aron & Aron (1997) Bij 20% van de mensen (en dieren) is de prikkelgevoeligheid van het zenuwstelsel verhoogd, waardoor deze mensen (en dieren) meer details waarnemen en sneller overprikkeld zijn Dit kan (hoeft zeker niet) leiden tot sterker empathisch en invoelend gedrag en tot snellere uitputting en burn-out

Onderzoeksbevindingen Verlegen, introvert, neurotisch ≠ Hoogsensitiviteit (Aron & Aron, 1997) Moelijke jeugd en Hoogsensitiviteit (Aron & Aron, 1997) Moeilijk temperament en beïnvloeding (Pluess & Belsky, 2009) Hoogsensitiviteit en filosofisch-spirituele of kunstzinnig inslag; intelligentie en leren (Umans, 2010) Hoogsensitiviteit en geslacht: – – Volwassenen (Aron & Aron, 1997) Basisschooljongeren (Bosman & Bakker, 2010)

Hoogsensitiviteit Regulier Onderwijs Speciaal Onderwijs Verschil Kinderen 2. 92 2. 68 Regulier > Speciaal Ouders 2. 95 3. 28 Speciaal > Regulier Leerkrachten 3. 05 2. 98 Regulier = Speciaal Gemiddelde min. = 1; max. = 5 9

Overeenstemming Correlatiecoëfficient (r) Ouders Leerkrachten . 31. 19 . 26 . 19. 24 Regulier onderwijs Kinderen Ouders Speciaal onderwijs Kinderen Ouders 0 is geen samenhang; 1 is perfecte samenhang 10

Fysionomische waarneming (Werner, 1948) Boos Verdrietig Blij 11

Wassily Kandinsky (1866 -1944) To this very day I can still see the colors coming out of the tubes. One press with my fingers and jubilantly, festively, or grave and dreamy, or turned thoughtfully within themselves, the colors came forth. Or wild with sportiveness, with a deep sigh of liberation, with the deep tone of sorrow, with splendid strength and fortitude. . . . Kandinsky, W. (1913). 1901 -1913. Berlin: Der Sturm. 12

Vitality affects Dynamische en bewegingskenmerken van gedrag (niet de statische vorm- of emotionele aspecten) Vb: golvend, staccato, glijdend, ploffend, uitvloeiend, explosief, duwend, etc. Lopen, pakken, praten, bewegen, denken, etc. is bij elk individu gekarakteriseerd door een persoonlijk vitality effect. 13

Met dank aan • • Joep Bakker, Ph. D. Marijke Rutten-Saris, Ph. D. Carine Heijligers, MA Sietske Walda, MSc. Lotte Vloedgraven, MSc. Gabriëlle Gortemaker, MSc. Els Umans, BA En mijn collega-onderzoekers