Hoofdstuk 8 Het regionaal en sociaal beleid Economische

Hoofdstuk 8 Het regionaal en sociaal beleid

Economische convergentie l l = voorwaarde en doelstelling van EU Cijfers: l l 10 % bevolking uit rijkste regio’s goed voor 19 % bbp EU 27 Armste 10 % goed voor 1, 5 % Rijkste regio’s tov van 100 = EU-gemiddelde bbp/capita: l Inner London 278 l Brussel 238 l Luxemburg 234 Armste regio’s: <25

Convergentie vs divergentie? l l HOS: tendens tot egalisatie van de factorprijzen via handel en/of factormobiliteit EU: l l l beperkte factormobiliteit fysieke kapitaalmobiliteit redelijk In deze visie: eerder convergentie

Convergentie vs divergentie? l l Integratie hogere welvaart Maar!: centrum profiteert, periferie gaat achteruit

Synthese : Krugman l l Regionale loonverschillen leiden tot convergentie wegens delokalisatie Rijkere regio’s trekken ondernemingen aan (betere afzetmarkt en arbeidsmarkt, externe effecten) l l regionale clustering Proces van cumulatieve causatie dat leidt tot divergentie

Empirie l Centrum-periferie: l l Met als kern Londen-Frankfurt-Turijn Periferie: zuiden en nieuwe lidstaten Globale convergentie: lidstaten groeien naar mekaar toe Lokale divergentie: l l macroregio‘s: convergentie administratieve regio’s: onduidelijk

Regional Disparities in EU 27 GDP per head in % in PPP (2002) <50 50 - 75 75 - 90 90 - 100 - 125 Index, EUR-27 = 100

Uitleg begrip ‘regio’ l NUTS 1: l l l NUTS 2: l l l 89 ‘macroregio’s’ in EU (sinds 1/1/08: 97) België: 3 gewesten 254 in EU (sinds 1/1/08: 271) België: provincies NUTS 3 l l 1214 in EU (sinds 1/1/08: 1303) België: arrondissementen

Regional GDP Growth 1995 -2002 Average growth rate in % < 1. 48 – 2. 18 – 2. 75 – 3. 62 >= 3. 62 no data HU = 1995 -2001 EUR-27 = 2. 25

Lissabonstrategie l l l Cf hoofdstuk eenheidsmarkt Omvat enorm veel beleidsdomeinen (ook een aantal die niet tot de bevoegdheid van EU behoren, daarom OCM) Een soort koepel

Waarom regionaal beleid? l Gelijkheid en billijkheid Extra inkomen en productie Lagere inflatie en duurzame groei Minder stedelijke problemen l Tegenover baten staan kosten: l l Directe kosten, opportuniteitskosten, efficiëntiekosten

Waarom EU regionaal beleid? l l Alle lidstaten hebben al eigen regionaal beleid Toch: l l l Armere lidstaten kunnen niet zelf regionale problemen oplossen Vested interest Coördinatie Effecten andere beleidsmaatregelen Verdere integratie

Regionaal beleid l l l opgestart eind jaren zestig art. 87 lid 3 pijlers regionaal beleid l l l coördinatie regionale impact in acht nemen EFRO, ESF, Oriëntatie, . . .

Regionaal beleid l l Tot 1973: geen echt regionaal beleid 1975 : oprichting EFRO Jaren tachtig: uitbreiding met Griekenland, Spanje, Portugal 1989 hervorming na Verdrag van Maastricht

De fondsen l l l EFRO ESF Cohesiefonds JASPER, JEREMIE, JESSICA EIB

Drie pijlers l l l Prioritaire doelstellingen Strategische planning Partnerschap

Prioritaire doelstellingen l l l doelstelling 1 ‘convergentie’ : regio’s met ontwikkelingsachterstand (bbp/capita < 75 % EU gemiddelde) EFRO, ESF, Cohesiefonds doelstelling 2 ‘regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid’ EFRO, ESF doelstelling 3 ‘Europese territoriale samenwerking’ : EFRO

Strategische planning l l Raad + Commissie + Parlement legt strategische richtsnoeren, begroting Structuurfondsen en regels voor 6 jaar vast Lidstaten leggen obv communautaire strategische richtsnoeren de nationale strategische referentiekaders en de operationele programma’s vast Vertaling in concrete acties (projecten) Evaluatie en toezicht

Partnerschap l l partnerschap = gebaseerd op de cofinanciering (ook additionaliteit genoemd) altijd een stuk lokale, regionale of nationale financiering

Evaluatie in het licht van convergentie l l l Er is convergentie In welke mate het gevolg van regionaal beleid? (cf andere factoren zoals invoering eenheidsmarkt) Empirie: l l Convergentie op nationaal niveau Minder op subnationaal niveau

Vervolg empirie l Verschil ts potentiële en actuele groei-impact cohesiebeleid: l l l Actuele impact: groei-elasticiteit 0, 04 Potentiële impact: 0, 18 Verklaringen: l l l Steun die naar rijke regio’s gaat Crowding out nationale regionale steun Keuze voor weinig productieve projecten Cohesiebeleid als koekoekseffect voor alternatieve convergentiemechanismen (cf arbeidsmobiliteit) Belang van goede instellingen

Sociaal Europa? l l economische integratie versus sociale aspecten ervan sociaal beleid : l l l verzorgingsstaat volledige werkgelegenheid gemengde economie OESO-aangelegenheid uitgangspunt : nationale staat

Europa als superwelvaartstaat l argumenten pro l l l tegengewicht voor eenheidsmarkt bestrijding sociale dumping harmonisatie fiscaliteit regionale onevenwichtigheden argumenten contra l subsidiariteit

De jaren zestig l l weinig behoefte aan sociaal beleid ESF l l verbeteren arbeidsmarkt zwaartepunt bij de lidstaten

De jaren zeventig l l l uitbreiding en verdieping economische crisis met werkloosheid! hervorming ESF l l meer slagkracht voor de Commissie meer middelen

Jaren tachtig l nieuw elan voor het sociale l l l socialistische regering in Frankrijk nieuwe Commissie Eenheidsakte eenheidsmarkt daaronder : ESF en EFRO

Jaren negentig l l l sociaal charter --> sociaal actieprogramma --> sociaal protocol : QMV voor l l l arbeidsvoorwaarden veiligheid en gezondheid informatie & consultatie werknemers gelijkbehandeling vrouwen enz.

Hoekstenen sociaal beleid l l Doelstellingen: Sociale Agenda Instrumenten: l l Vooral werkgelegenheidsstrategie Verder ESF, OCM, wetgeving

Sociale Agenda l l Sociale dimensie Lissabonstrategie 2005 -2010: l l l Creëren van banen Bestrijding van armoede & creëren gelijke kansen scoreboard

Witboek l analyse werkloosheid l l groei investeringen concurrentievermogen trans-europese netwerken (TEN) l l l transport energie informatie

Het ‘proces van Luxemburg’ l l Ontwikkelen van een Europese werkgelegenheidsstrategie in het licht van nationale bevoegdheid: OCM richtsnoeren : l l l preventie van passief naar actief levenslang leren … nationale actieplannen evt. werkgelegenheidsindicatoren

Wetgeving realisaties l l l Gestandaardiseerd minimumniveau werknemersbescherming Richtlijnen mbt ouderschapsverlof, parttimewerk, tijdelijke contracten Consultatie werknemers (‘Vredelingrichtlijn’, ‘Renaultrichtlijn’) Minimumeisen gezondheid en veiligheid op het werk Vrij verkeer van werknemers Anti-discriminatierichtlijnen

Evaluatie l EU sociaal beleid: l low profile aanvullend tov nationaal geen race to the bottom