Hoofdstuk 8 Afwijkend gedrag en conflict Hoofdstuk 8

Hoofdstuk 8: Afwijkend gedrag en conflict

Hoofdstuk 8: Afwijkend gedrag en conflict Begrippen hoofdstuk 8: ØAfwijkend gedrag / Deviantie ØEtikettering ØBlaming the victim ØCriminogene marktstructuur ØVentielzeden ØConflicten

Afwijkend gedrag • Afwijkend gedrag: normen worden overtreden • Verduurzaamd: Deviantie

Deviant gedrag • Deviantie versus crimineel gedrag Deviantie niet per definitie crimineel gedrag Benaderingswijze deviantie: • Deviantie als gedrag (daad) of • Deviantie als sociaal proces

Deviantie als gedrag: Gedrag staat centraal - Reactie samenleving op afwijkend gedrag: negatief of positief? - Waarom?

2 functies van afwijkend gedrag • Versterking eendracht • Overtuiging juistheid en belangrijkheid normen

Verklaringen afwijkend gedrag (als individueel gedrag) • Psychologen en pedagogen: - Opvoeding en persoonlijkheidskenmerken (uitgangspunt: consensus) • Sociologen - Sociale verhoudingen binnen de samenleving (‘abnormaal’) kunnen leiden tot afwijkend gedrag

Sociale controle kan leiden tot deviantie (als gedrag) • Te strenge sociale controle • Sterke nadruk op bepaalde waarden (kan leiden tot anomie - Merton)

Typologie Merton Houding t. a. v. de: Na te streven w/d Conformisten + + Vernieuwers + - Ritualisten - + Rebellen - - Retraitisten/Onttrekkers o o aanvaardbare middelen

Deviantie als sociaal proces Centraal: - Afwijkend gedrag: relatief - Reactie samenleving Dus: - Deviant gedrag: niet gezien als een eigenschap van een individu/groepering, maar resultaat van wisselwerking (= interactie, vandaar als sociaal proces) tussen mensen

Typologie van Becker Soms: verschil tussen feitelijk (daadwerkelijk) overtreden van een norm en als overtreder gezien worden Zie schema

Typologie van Becker Gedrag Feitelijk afwijkend gedrag (norm wordt overtreden) Wordt gezien en behandeld als afwijkend a. Deviant vb. rijden zonder rijbewijs en ‘gepakt’ door de politie Wordt niet gezien en behandeld als afwijkend c. In het geniep vb. frauderen en niemand merkt het op Feitelijk nietafwijkend gedrag (wordt niet overtreden) b. Vals beschuldigd vb. iemand doet iets en een ander krijgt onterecht de schuld d. Conformist vb. iemand die altijd volgens de regels leeft

Reactie samenleving (1): - Pluralistic ignorance: velen denken dat er consensus is over een bepaalde waarde en voelen zich schuldig over de eigen overtreding die zij als uitzondering beschouwen

Reactie samenleving (2): Etikettering: onterecht etiket opplakken

Reactie samenleving (3): - Blaming the victim: gebruik van etiketten om ongelijke machtsverhoudingen te rechtvaardigen door de schuld te geven aan de slachtoffers van die ongelijke verhoudingen.

Situationele interpretaties afwijkend gedrag • Onwetendheid • Belangrijkheid (voor anderen) en consequenties eigen gedrag. Evt gevolg: secundaire deviantie • De formele sociale controle door de rechtspraak • Tekortschieten formele sociale controle • Criminogene marktstructuur

Conclusies Deviantie als sociaal proces • Deviantie: niet van de een op de andere dag. Hele ontwikkeling tot deviant. • Deviant gedrag zowel het gevolg van individuele eigenschappen van de overtreder (verklaring pedagogen, psychologen), als van de wijze waarop de samenleving reageert op de deviant (sociologische verklaring). • Bepaalde vormen van deviant gedrag hangen vaak samen met andere vormen. Vb: inbraak en eigen rechter spelen

• Hoe meer consensus hoe gemakkelijker deviant gedrag vast te stellen. • Deviantie: enkelingen van wie anderen zeggen dat zij bepaalde normen hebben overtreden. Gaat voornamelijk om verhouding tussen enkelingen en een groepering

Specifieke functie deviant gedrag Deviantie als ventielzede: § Afwijkend gedrag officieel verboden, maar wordt niet met geweld de kop ingedrukt, zodat de spanningen in de samenleving niet te hoog oplopen. In wezen niet-aanvaardbare gedrag wordt zodanig gekanaliseerd dat de sociale orde niet al te zeer in gevaar komt.

Deviantie als ventielzede § Een geïnstitutionaliseerde vorm van normovertreding als mogelijkheid om op gezette tijden spanningen op een sociaal aanvaarde wijze af te reageren.

Deviantie vs conflicten Deviantie: enkeling vs samenleving Conflicten: grote groeperingen t. o. elkaar Waardenconflict: eigen waarden en normen proberen op te leggen Belangenconflict: concurrentiestrijd om schaarse middelen

Vragen 1. Hoe ziet de verklaring voor deviantie eruit voor iemand die uitgaat van consensus in de maatschappij? 2. En voor iemand die uitgaat van dissensus? 3. Wat draagt volgens jou bij tot ‘verheimelijken’ van gedrag en daarmee tot ‘pluralistic ignorance’?