Hoofdstuk 5 de leerkracht Wat leer je in

Hoofdstuk 5: de leerkracht

Wat leer je in hoofdstuk 5? 1 2 3 4 5 6 7 Welke principes voor talentontwikkeling hebben betrekking op de leerkracht? Wat is een talentexpert en hoe kan een leerkracht dat worden? Wat houdt casusgestuurd leren in? Wat houdt de visie op talentontwikkeling in? Hoe kan een leerkracht talentmomenten creëren en een positieve talentspiraal opbouwen? Hoe kan een leerkracht een talentmoment opbouwen met behulp van de empirische cyclus? Wat is scaffolding en hoe kan een leerkracht het toepassen?

1 Welke principes voor talentontwikkeling hebben betrekking op de leerkracht?

Principe 1: Iedereen is talentvol en de ontwikkeling van een persoon kan alleen tot stand komen door deze als talentvol te benaderen Het geldt voor iedereen die bij het onderwijsproces betrokken is: • Leerlingen, maar ook leerkrachten, ouders, pedagogisch medewerkers, pabodocenten en onderzoekers • Want: ook een school is een dynamisch systeem Als talentvol benaderen is op te vatten als ‘een optimale uitdaging vanuit de context om zo goed mogelijke prestaties te laten zien’; daarmee wordt het potentieel van iedereen optimale manier aangesproken

Principe 3: Het zien, plaatsen in ontwikkelingsperspectief en daarnaar handelen De leerkracht is een motor achter de verdere ontwikkeling van talent bij leerlingen door: • Het zien van talentvol gedrag van leerlingen • Dit gedrag kunnen plaatsen in een ontwikkelingsperspectief • Daarnaar handelen

Principe 4: Het opbouwen van talentexpertise Het is belangrijk dat de leerkracht zich ontwikkelt tot talentexpert • De leerkracht ziet talentvol gedrag van leerlingen • De leerkracht kan dit gedrag plaatsen in een ontwikkelingsperspectief • De leerkracht handelt daarnaar Het hebben van expertise betekent: • Het hebben van een hoog prestatieniveau • Op een bepaald inhoudelijk gebied • Meestal verkregen via praktische ervaring • In staat zijn in complexe informatie betekenisvolle patronen te zien • Waargenomen patronen te gebruiken bij het anticiperen en voorspellen van het verloop van het erop volgende handelingsproces

Principe 5: Leren door te kijken naar casussen Casusgebaseerd leren is de beste manier om als leerkracht oog te krijgen voor talentvol gedrag van leerlingen en van zichzelf • Bedoeld om de kwaliteit van de instructie in de les te verhogen • Bevat reflectiemomenten: de leerkracht leert om feedback te geven op het eigen handelen • Geen algemene feedback, maar feedback op feitelijk, ‘realtime’ handelen • Gericht op het effect van het eigen handelen op het gedrag en de emoties van de leerlingen in de klas

4 Wat houdt de visie op talentontwikkeling in?

Visie op talentontwikkeling • Visie is je ‘kijk’, je ‘mening’ • De principes van talentontwikkeling tezamen vormen een visie op talentontwikkeling • Gedeelde visie op school maakt een team effectief • Een visie is niet definitief en statisch, maar is bedoeld als een aanzet die zich steeds verder ontwikkelt op basis van ervaringen die er in de praktijk mee worden opgedaan • Een visie is een goede basis voor het handelen in de klas • Daartoe moet de visie vertaald worden in concreet handelen

5 Hoe kan een leerkracht talentmomenten creëren en een positieve talentspiraal opbouwen?

Talentmoment (1) Een talentmoment is een spontaan leermoment binnen de les: • Waarbij ruimte is om een onderwerp te bespreken • Waarbij de leerling enthousiast is, exploreert of verbanden legt (dat wil zeggen: talentvol gedrag laat zien) • Waarbij de leerkracht dit ziet en/of ontlokt • Dat plaatsvindt binnen het kader van de gebruikte methode • Dat onderdeel is van het curriculum, bijvoorbeeld een kringgesprek • Dat niet is voorbehouden aan specifieke wetenschap- & technieklessen, maar daar wel veel voorkomt

Talentmoment (2) Belangrijke aspecten: • Interactie • Ruimte geven • Structuur geven • Flexibel kunnen ondersteunen

6 Hoe kan een leerkracht een talentmoment opbouwen met behulp van de empirische cyclus? 7 Wat is scaffolding en hoe kan een leerkracht het toepassen?

Drie pedagogisch-didactische strategieën • Het stellen van vragen De leerkracht geeft ruimte aan de leerlingen en de mogelijkheid om na te denken en te reageren • Het werken met de empirische cyclus De leerkracht geeft structuur aan het denken van de leerlingen • Het werken met scaffolding De leerkracht ondersteunt de leerlingen op momenten waarop ze niet meer zelfstandig op een hoger niveau kunnen redeneren

Vragen stellen Welke soorten vragen zorgen voor verdieping? • Open versus gesloten vragen • Leerlinggericht versus leerkrachtgericht Aandachtspunten: • Hoe geeft de leerkracht nog meer ruimte? • Het belang van doorvragen • Cognitief conflict

De empirische cyclus De vijf stappen van de empirische cyclus zijn: 1 Kennis vergaren en de onderzoeksvraag opstellen 2 Opstellen van hypotheses 3 Bedenken van de onderzoeksopstelling 4 Observeren, voelen, luisteren, constateren 5 Trekken van conclusies

De empirische cyclus in beeld

Scaffolding • Het geven van hulp door de leerkracht, letterlijk ‘het bieden van een steiger’ • Het helpt leerlingen om een probleem op te lossen of een taak uit te voeren die ze niet zonder hulp van de leerkracht zouden kunnen doen • Scaffolding kan worden afgebouwd als de leerling het probleem zelfstandig kan oplossen • Hierbij helpt de leerkracht de leerling bij de gedeeltes van de taak die de leerling nog niet volledig beheerst • Het doel is de leerling op een hoger denk- of werkniveau te laten functioneren

Scaffolding in beeld

Hoe kan scaffolding eruitzien? • Opdeling in taken: complexe taken opdelen in kleinere en meer overzichtelijke taken • Herformulering