Hoofdstuk 2 Wetten regels en de werknemer Verplichte

Hoofdstuk 2 Wetten, regels en de werknemer

Verplichte risicobeheersing n n Nederland is verplicht de Europese Richtlijnen te volgen Onze wetgeving gaat zelfs verder Arbowet u bescherming veiligheid en gezondheid u plichten voor werkgevers én werknemers u overheid houdt toezicht op naleving l inspectiediensten Arbeidsinspectie u ook: l milieuwetgeving l arbeidstijdenwetgeving

2. 1 Invloed van Europa n Nederland is lid van de Europese Unie u n onze wetten moeten zo nodig worden aangepast u n n n verplicht de Europese richtlijnen te volgen bijvoorbeeld CE-markering op machines en PBM m. b. t. veiligheid voldoen CE-producten aan de betreffende Europese richtlijn alleen CE-gemarkeerde arbeidsmiddelen mogen op de markt worden gebracht en worden gebruikt

Samenvatting • Arbowet – Veiligheid – Gezondheid • CE-merkteken – Toegelaten in de EU – Voldoet aan eisen – Bijvoorbeeld PBM en gereedschap

2. 2 Nationale wetgeving over veilig en gezond werken n de Arbeidsomstandighedenwet is de belangrijkste wet op het gebied van veiligheid en gezondheid bij werken u n ook wel Arbowet genoemd doel: werknemers bij het werk beschermen u u u het verbeteren van de veiligheid waarborgen van de gezondheid en het welzijn zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden op alle plaatsen waar gewerkt wordt

Arbowet de Arbowet geeft plichten aan werkgevers én werknemers: werkgever u u werkgever van het bedrijf waar je in dienst bent maar ook degene die jou aanwijzingen geeft, toezicht houdt en middelen verstrekt werknemers u u werknemers in vaste/tijdelijke dienst uitzendkrachten stagiairs vrijwilligers

2. 3 Plichten van de werkgever n zorgt dat de werknemer veilig werkt en n geen gezondheidsschade oploopt door het werk (als de werkgever dat niet goed doet, kan hij gestraft worden en zal hij de schade aan de werknemer moeten vergoeden) n moet alle gevaren in kaart brengen risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) u zorgen dat de risico’s worden beheerst (plan van aanpak) u

Samenvatting • Arbowet – Geen ongevallen – Geen gezondheidsschade – Risico inventarisatie en evaluatie – Plan van aanpak – Risicobeheersing • Plichten werkgever – – – – Zorg voor VG werknemer RI&E en plan van aanpak Bronaanpak Werkwijze VG Voorlichting en toezicht PBM Noodvoorziening

OPDRACHT • Werk in tweetallen • Verdeel de punten hiernaast onder het kopje: plichten werknemers en plichten werkgevers • Zorgen dat PBM aanwezig zijn • Zorgen voor het dragen van de PBM • Zorgen voor de veiligheid in een werkplaats • Zorgen dat maximale werktijden niet worden overschreden

Veiligheidssignalering

Veiligheidssignalering • • • Mogelijke gevaren Opgelegde maatregelen Verplicht dragen PBM EHBO- en brandbestrijdingsmiddelen Evacuatieweg

Soort bord Verbodsbord kleur Wit met rode rand Vorm Rond Geeft aan Wat niet mag Voorbeelden Verboden te roken, verboden voor voetgangers, geen drinkwater, geen toegang onbevoegden Voorbeeld

Soort bord Gebodsbord kleur Blauw met wit symbool Vorm Rond Geeft aan Wat moet voorbeelden Verplicht dragen van oogbescherming, gelaatsbescherming, veiligheidspak, gehoorbescherming, adembescherming, veiligheidshelm, handschoenen en valbeveiliging Voorbeeld van een bord

Soort bord Waarschuwingsbord kleur Geel met zwarte rand Vorm Driehoekig Geeft aan Welk gevaar Voorbeelden Giftige stoffen, hangende lasten, hoge temperaturen, laserstraal, milieugevaarlijke stoffen, nietioniserende straling

Soort bord Veiligheidsvoorziening kleur Groen met witte tekst of symbool Vorm Vierkant of rechthoekig Geeft aan Hoe redden voorbeelden Aanduiding van: nooduitgangen, reddingsmiddelen, hulpverleningsmiddelen, evacuatiemiddelen Voorbeeld van een bord

Soort bord Brandbestrijdingsmiddelen kleur Rood met wit symbool Vorm vierkant of rechthoekig Geeft aan Hulp bij brand Voorbeelden Route naar de brandbestrijdingsmiddelen, plek van de brandbestrijdingsmiddelen Voorbeeld van een bord

Samenvatting • Veiligheidssignalering – Gevaren: waarschuwingsborden – Maatregelen: verbodsbord – PBM: gebodsbord – bestrijdingsmiddel: aanduiding – Veiligheidsvoorziening: aan duiding • Kleur en vorm van borden – Geel/zwart, driehoek: waarschuwing – Wit/rood, rond: verbod – Blauw/wit, rond: gebod – Groen/wit, vierhoek: veiligheidsvoorzie ning – Rood/wit, vierhoek: brandbestrijding

Markeringen geven aan dat er een gevaar is: n gevaarlijk gebied aanduiden en/of afschermen u bijvoorbeeld bij hijswerkzaamheden markeringen komen voor in diverse vormen: n geplakt of geschilderd n als linten: wit-rood of geel-zwart n rood-witte hekken worden ook gebruikt

Markeringen n geel-zwarte markeringen u u u n smalle/lage doorgangen gevaar voor stoten (bijv. hijsblok) gebieden met gevaarlijke stoffen bij trappen u u een streep in een afwijkende kleur geven bovenste en/of de onderste trede aan gele of witte streep • struikelgevaar • weinig onderscheid tussen vloer en traptrede

Markeringen gele of witte strepen worden ook gebruikt om aan te geven n welke doorgangen je moet vrijhouden en n binnen welk gebied niet opgeslagen/gestapeld kan worden n NB: voor het aangeven van een explosiegevaarlijke zone, wordt het waarschuwingsbord met de letters EX gebruikt

Arbeidsplaatsen en projectlocaties n n werkgever én werknemer moeten ongevallen voorkomen meest voorkomende ongeval is onderuitgaan bij het lopen door: u u u u uitglijden, struikelen en verstappen niet-egale (niet vlakke) of losse ondergrond onverwachte hoogteverschillen te hoge afstap losliggende tegels gladde vloeren niet geschikt schoeisel rennen in plaats van in normaal tempo lopen

Samenvatting • Markering – Smalle of lage doorgangen – Stootgevaar – Gevaarlijke stoffen • Uitglijden, struikelen en verstappen – – – Niet-egale ondergrond Hoogteverschillen Te hoge/lage afstap Losliggende tegels Gladde vloeren

Voorkom onveilige situaties bronbestrijding n n zorg besteden bij ontwerp en werkvoorbereiding scheiden van mens en gevaar u u u met behulp van een fysieke afscheiding gescheiden rij- en voetpaden passende verlichting

Voorkom onveilige situaties plichten werknemer zelf doen: n good housekeeping: ordelijke en nette werkplek n snel verhelpen van onveilige situaties n goed opletten tijdens het lopen n geen dingen dragen die het gezichtsveld hinderen n de aangegeven, voorziene wegen en paden volgen n gepast schoeisel dragen

Plichten van de werknemer houding en kennis n zorgen voor eigen veiligheid en gezondheid en voor die van anderen n samenwerken met werkgever en preventiedienst n een positieve bijdrage leveren aan het preventiebeleid n geen ongewenst gedrag op het werk n melden van ongevallen, gevaren of bijnaongevallen n opleiding, voorlichting en instructies volgen

Plichten van de werknemer n n veilige werkwijze toepassen op de goede manier gebruiken: u n aangebrachte beveiligingen u u n machines, toestellen, gereedschappen, gevaarlijke stoffen, vervoermiddelen en andere middelen niet veranderen of weghalen op de juiste wijze toepassen persoonlijke beschermingsmiddelen u u op de goede manier gebruiken zorgvuldig onderhouden

Rechten van de werknemer n n een veilige en gezonde werkomgeving informatie over de veiligheid en het werk opleidingen onderbreking van werk bij ernstig gevaar voor mensen

Samenvatting • Voorkomen valgevaar • Werknemer – – – Ontwerp Scheiding wandelen/rijden Verlichting Onveilige situaties opheffen Veilig gedrag – Veilig werken i. s. m. werkgever en arbodeskundigen – Niet pesten, geen geweld of seksuele intimidatie – Gevaren en bijna ongevallen melden – Voorlichting en instructie volgen – Recht van werkonderbreking

2. 5 Deskundige bijstand de werkgever moet: n een interne preventiedienst oprichten n een of meer deskundigen aanstellen u u u veiligheidskundige bedrijfsarts als het bedrijf zelf niet over de nodige deskundigheid beschikt: externe bijstand inschakelen

Bedrijfsgezondheidszorg de bedrijfsarts is belangrijk n gezondheidsbeoordeling n gezondheidsbescherming de werkgever is verantwoordelijk n werknemers in de gelegenheid stellen om periodiek, onderzoek te ondergaan om gezondheidsrisico’s te signaleren u gezondheidsrisico’s te voorkomen en te beperken u

2. 6 Toezicht op V+G wetgeving inspectiediensten waaronder de Arbeidsinspectie hebben de volgende taken en rechten: n controleren naleven van de wetgeving n eisen naleving van de wet n ongevallen onderzoeken n stilleggen werk bij ernstig gevaar n proces-verbaal schrijven bij strafbaar feit n vragen geldige legitimatie werknemers n bezoeken van alle werkplekken

2. 7 Milieuwetgeving doel: n n n mens en omgeving beschermen tegen de schadelijke gevolgen van activiteiten uitstoot milieubelastende stoffen en afvalstromen beperken zorgen voor doelmatige en correcte verwijdering van afvalstoffen

2. 8 Arbeidstijdenwet doel: n voorkomen dat de veiligheid en de gezondheid van werknemers in gevaar komen aangeven maximale arbeidstijden u aangeven minimale rusttijden u n bevorderen dat werken en zorgtaken/gezin gecombineerd kunnen worden

Samenvatting • Arbeidsinspectie – Controle naleving wetgeving – Eisen stellen – Ongevallenonderzoek – Werk stilleggen – Proces-verbaal – Legitimatie opvragen • Wetten VGM – Arbowet: VG werknemers – Milieuwetten: bescher men natuur en milieu – Arbeidstijdenwet: behe ersen werk- en rusttijden

Preventieve maatregelen • maatregelen richten op oorzaken ongevallen: 80% onveilige handelingen! 20% onveilige situaties • gericht op situatie ‘na het ongeval’ (letsel/schade beperkende maatregelen) – middelen – organisatie (bhv) – alarmering (ken alarmnummer!)

Definities • ongeval is een ongewild gebeuren (veroorzaakt door een onveilige handeling en/of onveilige situatie) met schade en/of letsel tot gevolg • bij een bijna-ongeval is er (net) geen schade of letsel als gevolg

Achtergrond • • huiselijke-/privé-omstandigheden persoonlijke gewoonten/karakter vroegere werkkring en opleiding omstandigheden binnen bedrijf: – werksfeer/teamgeest/collegialiteit – orde en netheid – stijl van leidinggeven

Menselijk falen veroorzaakt door – risico's niet onderkennen – niet werken overeenkomstig veiligheidsvoorschrift – gebrek aan kennis/vakbekwaamheid

Onveilige situaties • • onbeveiligd, niet afgeschermd ondeugdelijk (onveilig ontwerp, onveilige staat) gebrek orde/netheid omstandigheden (donker, herrie, ongeventileerd) onveilige kleding/persoonlijke beschermingsmiddelen ongelijke bestrating (struikelgevaar) te grote afstap, losliggende deksels installatie in slechte staat

Onveilige handelingen • • • werken zonder bevoegdheid of opdracht werken met onveilige snelheid beveiligingen buiten gebruik stellen onveilig gereedschap e. d. gebruiken onveilige werkuitvoering onveilige plaats of houding werken aan bewegende/gevaarlijke apparatuur afleiden, stoeien, laten schrikken geen of verkeerd gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen

Risico is de mate van waarschijnlijkheid dat een bepaald ongewenst effect zal plaatsvinden risico = kans x effect veiligheid is het bewust nemen van aanvaardbare risico’s

Veiligheid veiligheid is het bewust nemen van aanvaardbare risico’s

Risico’s risicofactoren/gevarenbronnen: • kennis/vakbekwaamheid • mentaliteit • welzijn • werkplek • soort werk • middelen

Veiligheid bevorderen onveilige situatie ü ü wegnemen afschermen waarschuwen anderen inschakelen (controleren) onveilige handelingen ü ü ü stoppen onderzoeken instructie geven trainen corrigeren