Hoofdstuk 14 Europese aanbestedingsregels Bij aanbesteding moeten de

Hoofdstuk 14 Europese aanbestedingsregels

Bij aanbesteding moeten de lidstaten de fundamentele vrijheden te respecteren, met name: • Het algemeen discriminatieverbod Artikel 18, lid 1, VWEU • De vrij verkeer beginselen. Het is in strijd met artikel 56 VWEU (het vrije dienstenverkeer) wanneer in lidstaat A overheidsopdrachten alleen mogen worden verleend aan een in lidstaat A gevestigd bedrijf.

Drie richtlijnen ter zake van aanbestedingen: • Richtlijn 2004/18: regels bij aanbestedingen door overheidsinstanties van grotere overheidsopdrachten aan particuliere bedrijven • Richtlijn 2004/17: regels bij aanbestedingen door nutsbedrijven van grotere overheidsopdrachten aan particuliere bedrijven • Richtlijn 89/665: regels die garanderen dat ondernemingen gemakkelijk beslissingen inzake aanbestedingen kunnen aanvechten

Omzetting van de richtlijnen 2004/18 en 2004/17 in nationaal recht: • In België: de Wet op de overheidsopdrachten • In Nederland: de Aanbestedingswet Een opdracht van overheidsinstanties aan particuliere bedrijven heet een gunning. Het besluit tot gunning wordt gunningsbesluit genoemd.

Toepassingsgebied van richtlijn 2004/18: De richtlijn is van toepassing wanneer: • een overheidsinstantie (zie dia 6) een particulier bedrijf zoekt om daaraan een grotere opdracht te verlenen. Het betreft drie categorieën overheidsopdrachten op of boven de (door de EUwetgever bepaalde) drempelwaarde (zie dia 7).

Richtlijn 2004/18 – Overheidsinstanties zijn: • De staat • De territoriale lichamen binnen de staat, zoals provincies, gewesten, regio’s, gemeenten • ‘Publiekrechtelijke instellingen’, zoals musea, uitkeringsinstanties, onderwijsinstellingen NB: Het orgaan – binnen een overheidsinstantie – dat de gunning verleent, heet aanbestedende dienst.

Richtlijn 2004/18 is van toepassing op drie categorieën overheidsopdrachten op of boven de drempelwaarde: • Uitvoering van werken (zoals de uitvoering van een bouwproject). Bij uitvoering van werken is steeds sprake van een combinatie van levering van goederen en het verrichten van diensten. • Levering van producten (zoals de levering van kantoorinrichtingen) • Verrichten van diensten (zoals diensten van transportbedrijven)

Richtlijn 2004/18 – Soorten aanbestedingen: Openbare procedure • Hierbij mogen alle belangstellende ondernemers zich inschrijven Niet-openbare procedure • Hierbij mogen alle ondernemers verzoeken deel te nemen, maar alleen de door de aanbestedende dienst aangezochte ondernemers mogen inschrijven Concurrentiegerichte dialoog • Overleg tussen de aanbestedende dienst en geïnteresseerde ondernemers om de technische specificaties van een overheidsopdracht te kunnen definiëren Prijsvraag • Procedure die tot doel heeft de aanbestedende dienst, bijvoorbeeld op het gebied van architectuur, een ontwerp te verschaffen dat op basis van mededinging door een jury wordt geselecteerd

Basisprincipes van richtlijn 2004/18: • Bekendmaking van overheidsopdrachten (dia 10) • Kwaliteitseisen die aan inschrijvers gesteld worden (dia 11) • Objectieve toewijzingscriteria (dia 12)

Bekendmaking van overheidsopdrachten: Alle gegadigden in de lidstaten van de EU moeten alle noodzakelijke informatie krijgen om zich op tijd te kunnen inschrijven. Daarom moet de aanbestedende dienst tijdig de volgende informatie verschaffen: • Duidelijke beschrijving van de opdracht via standaardformulieren • Technische specificaties van de opdracht via standaardnormen

Kwaliteitseisen die aan inschrijvers gesteld worden: • Er mogen alleen kwaliteitseisen worden gesteld die door de richtlijn worden erkend. • De richtlijn bepaalt op welke manieren een inschrijver het bewijs mag leveren, dat hij voldoet aan de - voor een bepaalde opdracht - gestelde kwaliteitseisen.

Objectieve toewijzingscriteria: • De economisch voordeligste inschrijving of • De laagste prijs Wanneer bij aanbesteding voor de economisch voordeligste inschrijving wordt gekozen, moet worden aangegeven welke criteria van belang zijn (zoals prijs, leveringsdatum, technische kwaliteiten, milieukenmerken en service) en hoe zwaar deze wegen.

Rechtsbescherming gegarandeerd door richtlijn 89/665: • Schorsing van besluiten voorafgaand aan gunningsbesluit en verkrijgen van schadevergoeding (dia 14) • Verplichte opschortende termijn na gunningsbesluit (dia 15) • Onderhands gunningsbesluit moet onverbindend worden verklaard (dia 16) • De Commissie moet een actieve rol spelen bij naleving van de regels (dia 17)

Schorsing van besluiten voorafgaand aan gunningsbesluit: • Onderneming X, die is benadeeld door een beslissing (niet alleen de eindbeslissing!) van een aanbestedende dienst, kan in kort geding snel en gemakkelijk eisen dat dit besluit wordt opgeschort. • Daarna kan onderneming X – via een snelle en gemakkelijke procedure – eisen dat het genomen besluit nietig wordt verklaard en dat de geleden schade wordt vergoed.

Verplichte opschortende termijn na gunningsbesluit: • Na bekendmaking van het gunningsbesluit moeten de aanbestedende dienst een opschortende termijn van 10 -15 dagen in acht nemen. • Als binnen deze termijn door een inschrijver een kortgedingprocedure wordt gestart, wordt daarmee automatisch de opschortende termijn verlengd totdat de rechter een uitspraak heeft gedaan. • Gedurende de opschorting mag de aanbestedende dienst de opdracht niet verlenen.

Onderhands gunningsbesluit moet onverbindend worden verklaard: • Van een onderhandse gunning is sprake wanneer de aanbestedende dienst geen enkele bekendheid heeft gegeven aan de aanbesteding. • Onderhandse gunningen van overheidsopdrachten moeten door de nationale rechter onverbindend worden verklaard.

De Commissie moet een actieve rol spelen bij naleving van de regels: • De naleving van de aanbestedingsrichtlijnen mag niet afhankelijk zijn van het feit of benadeelde ondernemingen al dan niet naar de rechter stappen. • De Commissie is daarom verplicht een actieve rol te spelen bij de handhaving van de aanbestedingsregels.

Afwijkende aanbestedingsregels: • De aanbestedingsregels van richtlijn 2004/17 • Voor in bijlage II B van richtlijn 2004/18 vermelde diensten (B-diensten) gelden minder strenge regels • Voor een aanbesteding die niet onder de richtlijnen valt, geldt het algemeen discriminatieverbod van artikel 18, lid 1, VWEU en de vrij verkeer beginselen