Hoofdstuk 1 Historiek van de Europese eenwording Mijlpalen

Hoofdstuk 1 Historiek van de Europese eenwording

Mijlpalen l l l l l naweeën van WO 2 eerste integratiepogingen jaren zestig jaren zeventig jaren tachtig Verdrag van Maastricht verdere uitbreiding Verdragen van Amsterdam & Nice De invoering van de euro de Conventie/Grondwet

De jaren 40 l l Europa in puin na WO 2 nood aan samenwerking l economisch : l l l militair : l l l hulp VS : Marshallplan voorwaarde : OEES Verdrag van Brussel NAVO cultureel : l Raad van Europa

De jaren 50 l l Koude Oorlog 1952 : EGKS 1955 : Rapport Spaak 1957 : l l EEG EURATOM

De jaren 60 en 70 l l l uitwerking gemeenschappelijk landbouwbeleid afwerking douane-unie toetreding nieuwe leden invoering Europese Raad inertie in de jaren 70

De jaren 80 l Eerste aanzet naar politieke unie l l l Genscher-Colombo Spinelli Dooge Europese Eenheidsakte project 1992 Eerste rechtstreekse verkiezing Europees Parlement

De jaren 90 l Verdrag van Maastricht l politieke unie : l l drie pijlers EMU Uitbreidingen Verdragen van Amsterdam & Nice

De jaren 00 l l Verklaring van Laken Invoering euro Uitbreiding 2004 Conventie/Europese grondwet l l l Referenda Frankrijk, Nederland Uitbreiding 2007 Hervormingsverdrag eind 2007

Hoofdstuk 2 Institutionele context

De drie pijlers ‘communautaire methode’ Justice and domestic affairs EMU Security and defense European Union

Oorspronkelijke doelstellingen l l l l l eenheidsmarkt gemeenschappelijk landbouwbeleid gem. transportbeleid mededingingsbeleid bijeenbrengen van econ. beleid tot elkaar brengen van de nationale wetgevingen ESF EIB associatie met ACP-landen

Recentere doelstellingen l l l l EMU milieu O&O volksgezondheid onderwijs, opleiding, cultuur consumentenbescherming subsidiariteit

De instellingen l l l l l de Raad de Europese Raad de Commissie het Parlement het Hof van Justitie de Rekenkamer het Economisch en Sociaal Comité de EIB het Comité van de Regio’s ECB-ESCB

De Raad l l l belangrijkste formeel besluitvormingsorgaan één vertegenwoordiger per lidstaat beslissingen met l l l unanimiteit eenvoudige meerderheid gekwalificeerde meerderheid (QMV) belang van COREPER Europese Raad: belangrijkste politiek besluitvormingsorgaan

De Commissie l l l toezicht op uitvoering van de verdragen initiatie van beleid voorstellen formuleren op de Raad EU vertegenwoordigen beperkte wetgevende bevoegdheden

Europees Parlement l l l 784 leden, rechtstreeks verkozen controle wetgevende rol, vooral medebeslissingsprocedure

Beleidsinstrumenten l l Regels Budget

Soorten besluiten l verordeningen l l richtlijnen l l l bindend qua objectief lidstaten zijn vrij in hoe zij het objectief bereiken beschikkingen l l direct van toepassing bindend algemeen naar specifieke doelgroepen aanbevelingen en opinies

Besluitvormingsprocedure l l afhankelijk van de pijler eerste pijler (communautaire methode) l l l consultatieprocedure budgettaire procedure samenwerkingsprocedure medebeslissingsprocedure fasen l l l indienen door de Commissie rol van de andere instellingen goedkeuring door de Raad

Besluitvorming in de praktijk l l federalisme versus confederalisme (Compromis van Luxemburg) invloed Coreper democratisch deficit afzwakking macht Raad en Commissie l l l Parlement lobby’s complexiteit

1 mei 2004 & 1 januari 2007 : uitbreiding van EU

Niet aangepaste instellingen 1957 : 6 leden 2008 : 27 leden

De Europese Conventie l l l = innovatie in de Europese besluitvorming normaliter ligt besluitvorming bij Raad van ministers hier : eerst breed forum met l l nationale parlementen Europees parlement nationale regeringen Europese Commissie

Ontwerpgrondwet Europese Unie l l l Op 18 juni 2004 goedgekeurd door de Intergouvernementele Conferentie (IGC) Moest nog geratificeerd worden door de parlementen van alle lidstaten In sommige lidstaten referenda: l l l Frankrijk: ‘non’ Nederland: ‘neen’ Exit ‘Grondwet’

Hervormingsverdrag l l l Belangrijkste innovaties van Grondwet werden behouden Nieuwe beginseltekst goedgekeurd in Europese Raad op 21/22 juni 2007 Definitieve tekst: Lissabon 13 december 2007 Ratificatie in de lidstaten moet nog gebeuren Gewenste start: half 2009

Belangrijkste hervormingen l l alles in één verdrag/grondwet: gesneuveld omvang Commissie l l QMV Raad van Ministers (1/11/2009) l l l Na 2014 beperkter (2/3 zal een commissaris hebben) 55% van de Raadsleden Minstens 15 lidstaten 65 % van de bevolking Voorzitter Europese Raad: 2, 5 jaar EU minister buitenlandse zaken

Hoofdstuk 3 Het Europese budget

Begrotingsprincipes l l l Annaliteit Eenheid Specificiteit Universaliteit Openbaarheid

Andere kenmerken l l l Budget moet in evenwicht zijn, kan dus geen stabilisatierol spelen in de Europese economie Verplichte vs niet-verplichte uitgaven Vastleggings- vs betalingskredieten Toewijsbare vs niet-toewijsbare uitgaven Geen echte eigen middelen: financiering gebeurt via afdrachten van de lidstaten Besluitvorming gezamenlijk door Raad en Parlement

Begrotingsprocedure l l april/mei n-1: ontwerpbegroting Commissie eind juli n-1: eerste lezing door Raad l l oktober n-1: eerste lezing Parlement l l l Wijziging mogelijk via QMV Wijzigingen verplichte uitgaven: goedkeuring QMV Raad na tweede lezing daar Wijziging niet-verplichte uitgaven en verplichte uitgaven die geen verhoging veroorzaken: idem maar voor verwerping na tweede lezing daar eind november tweede lezing Parlement uiteindelijk stemming over totaliteit in Parlement cf ook financieel meerjarenkader

Het EU-budget l EU-budget is klein : l l ca. 100 miljard euro Ca 1 % van het EU-BBP

EU-ontvangsten l l plafond : 1, 24 % van EU-bni (= 110 mrd euro in 2006) soorten ontvangsten (‘eigen middelen’): l douanerechten landbouw- en suikerheffingen gedeelte van BTW-ontvangsten vierde bron : % op BNP l vijfde bron in het vooruitzicht? l l l

EU-uitgaven l belangrijkste uitgaven : l l structuurfondsen : 36 % in ‘ 05 landbouw : 43 % in ‘ 05

EU-budgetproblemen l ‘juste retour’ : l l l Duitsland, VK, Frankrijk, Zweden, Nederland, … zijn netto-bijdragers Griekenland, Portugal, Ierland, … zijn nettoontvangers factoren : l l l Belang landbouwuitgaven Rotterdam-Antwerpen-effect structuur van de BNP-bestedingen

l besluitvorming rond budget : l l Fontainebleau : ‘rebate’ Delors II kosten van de uitbreiding l l nieuwe lidstaten dragen weinig bij (relatief arm) en krijgen veel (landbouw & structuurfondsen) plafond op uitgaven blijft evenwel, zodat er een gevoelige herverdeling komt

Financiële perspectieven 20072013 l l Plannen Europese Commissie : 1, 26 % bni Zes (kern)landen: 1% bni Akkoord Europese Raad december 2005: 1, 00 % Interinstitutioneel akkoord mei 2006: 1, 01 %