HKAYE ANLATMA TENKLER VE NEM HKAYE Bir ya
HİKAYE ANLATMA TENİKLERİ VE ÖNEMİ
HİKAYE Bir ya da birkaç kişinin başından geçen kısa hayat olaylarını anlatan bir edebiyat türüdür. Hikayeler gerçek ya da gerçeğe yakın olan konuları ele alır. Olay belli bir zaman ve yerde geçer. Hikayeler hayatın bütününden kopmuş yaşam parçalarıdır (Oğuzkan, 1997)
HİKAYE v. Zengin bir hayal gücüne sahip olan çocuk, hikayeler yolu ile düşünmede esneklik kazanmaktadır. vÇocuklar hikaye dinleyerek bildikleri sözcüklere yenilerini de katarak kelime dağarcıklarını ve yaratıcılıklarını geliştirirler. Bu yüzden öğretmen farklı teknikler kullanarak çocukların yaratıcılıklarını desteklemelidir.
HİKAYE Okul öncesi dönemde çocuklar yaşamlarından alınmış olayları hareketli bir anlatımla verildiği hikayeleri zevkle dinlerler. Çoğu zaman olaya yabancı değillerdir. Belki de yaşadığı bir olay hikayede tekrar edilmektedir.
Okul öncesi çocuğa yönelik hikayelerin özellikleri: ØÇocukların ilgilerine, yaşam deneyimlerine ve kavrayış güçlerine uygun olmalı ØÇocuğun düşüncesine aykırı olmayan sade ve gerçekçi plan, ØMantıklı sonuçlarla biten hareketli plan, ØSomut, doğru ilgiyi dağıtmayan,
Ø Özellikleri iyi anlatan, gerçekliğe uygunluğu bakımından hiç kuşkuya yer vermeyen kişiler(kahramanlar) Ø Kısa ve paragraflar ile kısa bol ve canlı konuşmalara dayalı sürükleyici bir anlatım, Ø Çocuk seviyesine uygun basit ruh çözümlemeleri, Ø Kabalığa kaçmamak ve yerinde olmak şartıyla güldürücü konuşmalar,
Ø Küçük şeylere (ayrıntılara) karşı sürekli bir ilginin uyandırılmış olması, Ø Her durumda heyecanlı yanlarının daima belirtilmesi, Ø Metinle ilgili güzel ve anlamlı resimler(oğuzkan, 1987: 101 -102).
v v Parmak oyunu, bilmece, tekerleme, sohbet, şiir etkinlikleri ile çocuklar hikâye dinlemeye hazırlanırlar. Öğretmen çocuklara her gün bir öykü anlatır. Çocuklar istediğinde öykü sayısı artırılabilir.
• Çocuklara anlatılacak öykülerin konusu, anlatım tekniği, anlatım sırasında kullanılan jest ve mimikler, öykü anlatımının şekli öğretmen tarafından çocukların gelişim seviyelerine ve yaşlarına uygun şekilde belirlenir. •
Hikayelerin kısa, bir ya da iki kahramanlı, canlı ve ilgi çekici bir konunun ele alındığı hikayeler okul öncesi için uygundur. Kendisi ve yakın çevresi ile ilgili, hayvanların özelliklerini, yaşam biçimlerini doğa olaylarını, pek çok olayın nedenlerini ele alan hikayeleri zevkle dinlerler. Çocuklar hikayeler aracılığıyla yaşamdaki pek çok sorunun cevabını bulabilirler.
Hikâyelerde eğlence unsurunun bulunması çocukların hikâye dinlemekten daha fazla zevk almasını sağlayacağından çocukların kitaplara ve okumaya ilgilerini artırır.
Öğretmen, öyküyü anlatmadan önce ön hazırlık yapmalıdır. Öyküyü önce kendisi birkaç kez okumalı, çocuklar için uygun olup olmadığına karar vermelidir.
Hikâyelerin yaşamın içinden konuları ele alması, çocuğun içinde yaşadığı toplumun kültürel özelliklerini daha iyi tanımasına yardımcı olur. Öykü yeterince işlenmemiş ise çeşitli olaylar ekleyerek genişletilir. Eğer çok uzun ise gerekli kısaltmalar yapılarak çocuklara uygun hale getirilir. •
Öyküde bilinmeyen kelimeler varsa bunun yerine çocukların bildiği kelimeler kullanılır. Bu çalışmadan sonra öyküdeki karakterler ve onların davranışları incelenir. •
Hikâye anlatırken resimleri gösterilerek hikâye kesilmez, hikâye ilgili sorular sorarak bölünmez. Hikâye anlatımı bittikten sonra sorular sorulabilir.
Öğretmen öyküyü inceledikten sonra birkaç kez anlatma denemesini yaparak nerede vurgu yapacağını, nerede sakin bir ifade kullanacağını yani ses tonunu nasıl kullanacağını belirler. • Ayrıca jest ve mimiklerini nerede ve nasıl kullanacağına da karar verir. •
Öykünün anlatım süresi tespit edilir (bu süre çocukların dikkat sürelerini geçmemelidir). • Hikâyenin hangi teknikle anlatılacağına karar vermelidir. •
ÖYKÜ TEKNİKLERİ Yazarın üç şeye gereksinimi vardır: • DENEYİM-GÖZLEM-HAYAL GÜCÜ. • Bunlardan ikisi varsa bile edebiyatta belli bir düzeye gelmesi mümkündür. Bu üç özelliği harekete geçirecek ise okunarak edinilmiş BİRİKİM’dir. •
Yazarın malzemesi SÖZCÜKLER. Herkesin kullandığı sözcükleri herkesten farklı kullanmak gibi güç bir iş bekliyor yazarı.
ÖYKÜDE TEKNİK KONULAR: Mekan, zaman, karakterler yaratmak, olay örgüsü, öykü dili, anlatım dili, kurgu, ilk ve son cümlenin önemi
HİKAYE ANLATMA TEKNİKLERİ Çocuklar için hikaye anlatmak ya da dinlemek eğlenceli bir etkinliktir. Evde ya da okul öncesi eğitim kurumlarında kitaptan anlatmanın yanı sıra farklı teknikler kullanılarak etkinlik daha canlı hale ve istenir hale getirilir.
Hikaye Anlatma Teknikleri Düz anlatma (Araç kullanmadan), Kitaptan anlatma, Etkileşimli Kitap okuma (EKOP) • Pazen tahta ile anlatma, • Şimşek kart ile anlatma, • Kuklalar ile anlatma, • Hikâye kartları ile anlatma, • Televizyon şeridi ile anlatma, • Projeksiyon ile anlatma, .
Hikaye Anlatma Teknikleri Slâyt, tepegöz, TV, CD ile anlatma Storyline yöntemi ile anlatma • Masal kutusu ile anlatma • Hikaye Evi ile anlatma • Mutfak Önlüğü ile anlatma • Papatya tekniği ile anlatma • Tırtıl Tekniği ile anlatma • Albüm Tekniği ile anlatma • Origami Tekniği ile anlatma
HİKAYE ANLATMA TEKNİKLERİ Tren vagonu ile anlatım Yelpaze ile anlatım İpe asma ile anlatım Şemsiye ile anlatım Hazırlanan bir fonda hikaye anlatma Puzzle ile hikaye anlatma
KAYNAKLAR 1 - Gökşen EN (1985). Örnekleriyle Çocuk Edebiyatımız. İstanbul: Evrim Matbaacılık. 2 -Tür G, Turla A. (1999). Okul Öncesinde Çocuk, Edebiyat ve Kitap. İstanbul: YA-PA Yayın Pazarlama 3 - Güleç HÇ. Geçgel H. (2005). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık 4 - Çılgın AS. (2007). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Morpa Yayın Pazarlama
5 -Oğuzkan AF. (2001). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Anı Yayıncılık. 6 - Güleryüz H. (2003). Yaratıcı Çocuk Edebiyatı. Ankara: Pegem Yayıncılık 7 -Unutkan P. Ö (2007). Etkinliklerle Hikayeler. İstanbul: Morpa yayıncılık 8 - Gönen M. (2013). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Eğiten Yayıncılık
- Slides: 26