Historia wspinania sportowego Trudno jednoznacznie okreli dat narodzin

Historia wspinania sportowego

Trudno jednoznacznie określić datę narodzin wspinaczki sportowej , jednym z wyznaczników może być fakt wytyczania i pokonywania trudnych technicznie dróg w skałach. W połowie XIX wieku w Szwajcarii Saksońskiej , wspinanie na skałki zaczęto traktować jako oddzielną dyscyplinę, a nie jak do tej pory przygotowanie przed górami. W roku 1911 Oliver Perry Smith , Rudolf Fehrmann , Walter Hunig zdobyli Teufelsturm, droga którą pokonali sięgała trudności VI (skala UIAA). Jak na ówczesne czasy był to nie lada wyczyn , rok później powstała droga „Schrammtorwachter” o trudności VII , i można zauważyć , że to trudności drogi są ważnym wyznacznikiem w tej dziedzinie wspinania.

Wspinanie skałkowe również w Polsce rozwijało się w sposób naturalny , pierwsze wspinaczki to oczywiście zdobywanie skałek w na Jurze Krakowsko –Częstochowskiej. Lecz przede wszystkim areną działań wspinaczkowych były Tatry. Porównując trudności pokonywanych wówczas dróg do przejść obecnie dokonywanych można zauważyć , że nie są to wybitnie trudne wspinaczki. Jednak wówczas były to przełomowe wydarzenia w nowej dziedzinie sportu. Należy również dodać , że zarówno sprzęt jak i asekuracja dopiero powstawały.

Wykaz ważniejszych przejść do czasów Drugiej Wojny Światowej Trudność Data Autor Nazwa Lokalizacja V- 1926 Karol Wallisch Rysa Wallischa Abazy (Bolechowice) V+ (VI) 1930 Adam Sokołowski Rysa Sokołowskiego Bodzio (Kobylany) V- 1933 Paully/Górka Łaziki Turnia Łazików (Bolechowice) V+ 1938 Gasławski/Paszucha Komin Gosławskiego Szeroka Turnia (Kobylany) V+ 1938 Górka/ Łapiński Kant Lotników Drugi Filarek, Lotniki (Kobylany)

Przełom , a zarazem rozwój i powstanie idee wspinania w skałkach jako poszukiwania coraz wyższych trudności to lata 70 -te , wówczas prym wiodła tzw. Grupa „Kaskaderów”( Ryszard Malczyk "Riko". , Witold Sas. Nowosielski, Wojtek Kurtyka, Wojtek Myszkowski, Jerzy Zając, Tomek Opozda, Jacek Jasiński, Jerzy Farat i Wojtek Szymandera). Malczyk znacząco podnosi poziom wspinania i przechodzi drogi „Środek Sępiej” (VI. 1), „Taniec Św. Wita” (VI. 2), „ Prawego Banana” (VI. 2+). I pojawiły się drogi VI. 4„Meningitis” „Sinusoida „ „Abazy”

Wojtek w kluczowym miejscu na Kurtykówce Te przejścia dopiero później zostają wycenione w skali trudności, która rozwinął Wojciech Kurtyka i która obowiązuje do dnia dzisiejszego w Polsce, i tak zgodnie z tradycyjną skalą tatrzańską I do VI (stopień skrajnie trudno – VI. ) dodaje podstopnie VI. 1, VI. 2 itd. (skrajnie trudno. 1; skrajnie trudno. 2; itd. ).

Dzięki temu nastąpił dość istotny postęp we wspinaniu, powstały drogi o bardzo sportowym charakterze – „Środek Szerokiej” VI. 3 w Kobylanach, w 1976 powstaje „Filar Abazego „w Bolechowicach, ” Święta Inkwizycja” w Tyńcu , „Sinusoida „w Bolechowicach wszystkie oceniane na VI. 4. Drogi o stopniu VI. 4 w latach 1978 -1979 są już standardem i jest już ich około dwudziestu , kolejnym krokiem jest przejścia bez asekuracji (solo) drogi Panikę Tucznika” VI. 3+ przez Wojciech Kurtykę w 1978 roku.

Lata 80 -te to szczególnie ważny okres , a działalność Andrzeja Marcisza i Piotra Korczak jest do dnia dzisiejszego widoczna i niekwestionowana jako przełom. Pokonanie drogi powyżej mitycznego stopnia VI. 5 stało się nie lada wydarzeniem. Powstanie w roku 1987 drogi „Chomeini” VI. 6+ ( Jaskinia Mamutowa) było przejściem na skalę nie tylko Polski lecz także na międzynarodowej arenie wspinaczkowej, droga ze względu na trudności traktowana jest jako wyprzedzenie epoki (jedna z najtrudniejszych dróg wtedy na świecie).

Piotr Korczak poprawiał kolejne rekordy trudności, przejścia z roku 1992 stanowią wciąż wyzwanie dla wielu , gdyż drogi „Deklaracja nieśmiertelności „ VI. 6+/7 i „ Nieznośna lekkość bytu „ VI. 7/7+ (Jaskinia Mamutowa) praktycznie zamykają skalę wspinaczkową i do dnia dzisiejszego stanowią nie lada wyzwanie , o czym świadczy bardzo mała liczba przejść Piotr Korczak Szalony na Nieznośnej Lekkości Bytu VI. 7? (fot. Darek Król)

Dla porównania przedstawię najnowsze drogi z Jaskini Mamutowej, i tak w roku 2000 powstaje „Salman Rushdie” autorstwa Tomasz Ręgwelskiego , w 2001 „Las Vegas Parano „ VI. 6+ (autor Maciej Oczko) i „Capoeira „ VI. 7+ (M. Oczko i Grzegorz Grochal) Capoeira VI. 7+ , Maciej Oczko

Do kolejnych ekstremalnie trudnych dróg zaliczamy drogę „ Stal Mielec” VI. 7+ z 2005 roku (autor Bogdan Rokosz), „ Szaleństwo Ludzi Zdrowych” VI. 7+ również z 2005 roku ( autor Konrad Ociepka). W najnowszej Historii Polskiego wspinania sportowego na czele zapisują się przejścia takich dróg jak „Tysiąc Kotletów” autorstwa Tomasz Oleksego (2000 rok Rożnów), „Pandemonium” VI. 8 Rafała Moucki na skale Gołębnik z 2001 roku Łukasz Dudek na drodze” Szaleństwo Ludzi Zdrowych” VI. 7+

Powstanie drogi „Sprawa Honoru „ VI. 8 ( choć uważa się ze jest to VI. 9) jest kolejnym krokiem w historii polskiego wspinania, drogę tę wytyczył i pokonał w 2008 roku Bogdan Rokosz. „Sprawa Honoru „ VI. 8 , wspina się Bogdan Rokosz

Pierwszym Polakiem który pokonał drogę o trudności 8 a , był Andrzej Marcisz. Zrobił on „Elektrische sturm in der Hulle” (9+) na Frankenjurze. Lecz pierwszą francuską 8 a było przejście prze Marcisz „Blocage du violente” w Buoux w 1987 roku. A w 1989 roku poprowadził „Choucas” –pierwsze Polskie 8 b , również w Buoux. Andrzej Marcisz

Pierwsze Polskie 8 c to droga „Et on tuera tout les affreaux (La cadre) w Ceuse. Pokonał tą linie w 1995 roku Sebastian „Zieja” Zasadzki. Oprócz tego zrobił „Dolce Vita” 8 b+ i kilka dróg 7 c+ OS. Sebastian „Zieja” Zasadzki

Dopiero rok 2003 przyniósł kolejne sukcesy we wspinaczce sportowej. Adam Pustelnik poprowadził „Infinity” pierwsze polskie 8 c+. Warto dodać , że Adam ma na swojej liście przejść 4 x 8 c+, 13 x 8 c i pierwsze 8 b OS, czyli drogę” Le Spectre de l'ottokar „ w Tarnie , którą zrobił również w 2003 roku.

Adam Pustelnik na „Shan gri la” 8 c+, Frankenjura

Łuksz Dudek na „Martin krpan” 9 a Osp

Obecnie przejście drogi „Martin krpan „ przez Łukasz Dudka jest jednym z najlepszym osiągnięć Polaków w skałach na zachodzie. „Duders” dorzucił jeszcze na swoje konto „ Underground” 9 a w Arco Duders na „Underground” 9 a

Drugi Polak na 9 a. Mateusz Haładaj pokonał „Erfolg„ 11 (9 a) w Adlitzgraben. Mateusz na "Erfolg"

Kobiece wspinanie w Polsce na pewno kojarzone jest z Iwoną Gronkiewicz-Marcisz ta wielokrotna Mistrzyni Polski już w 1997 roku pokonała drogę wycenianą na VI. 6+, oczywiście chodzi o drogę „ Ekspozyturę Szatana” VI. 6+na Pochylcu. Wiele wartościowych przejść na swoim wspinaczkowym koncie zapisała Kinga Ociepka , jest pierwszą Polka która pokonała trudności 8 c , dokonała tego w 2006 roku przechodząc drogę „Geminis” 8 c w Rodellar(Hiszpania)

Kinga Ociepka na "Geminis" 8 c

Kolejną Polka która pokonała tak trudną drogę jest Aleksandra Taistra , jej przejście z 2007 roku drogi „Die hard” 8 c w Ferenttilo(Włochy) jest istotnym wkładem w historii Polskiego wspinania , należy również dodać że Taistra stała się pierwsza polką której udało się przejść drogę VI. 7 , a było to przejście drogi „Powerplay „ VI. 7 na Pochylcu. Ola na "Die Hard" 8 c RP

Oddzielnym rozdziałem we wspinaniu sportowym są zawody wspinaczkowe Mistrzostwa Polski 1988. . . (fot. Michał Bulik) Jenny Lavarda Puchar Świata w Imst

Pierwsze Mistrzostwa świata zostały rozegrane we Frankfurcie w 1991 roku. W konkurencji na trudność zwyciężyli: legendarny Francois Legrand i Susi Good, (Iwona Gronkiewicz-Marcisz -13 miejsce) Na czas wygrał Hans Florine, Andrzej Marcisz był 4 -ty, wśród kobiet najlepiej pobiegła Isabelle Dorismond (Iwona Gronkiewicz-Marcisz -8 miejsce)

Do najlepszych Polskich osiągnię zaliczmy: w konkurencji „Na czas” Andrzej Marcisz zajął I miejsce w nieoficjalnych Mistrzostwach Świata na Krymie w 1986 roku , następnie I miejsce w edycji Pucharu Świata w La Ribie (Hiszpania) w 1989 roku, III miejsce w klasyfikacji generalnej w Pucharze Świata w 1989 roku Również II miejsce w zawodach Rock Masters w Arco w 1990 roku i IV miejsce w Pierwszych Oficjalnych Mistrzostwach Świata w 1991 roku we Frankfurcie są jednymi z lepszych osiągnięć w tej dziedzinie osiągniętymi przez Polaków.

W konkurencji „na trudność” na Mistrzostwach Świata Juniorów w 2001 roku w Austriackim Imst złoto dla Polski zdobyli Marcin Wszołek i Kinga Ociepka.

„ Na czas „ Polacy zawsze osiągali wysokie rezultaty , do grona ścisłej czołówki świata zalicza się Tomasz Oleksy , a jego najważniejsze osiągnięcia to Mistrzostwo Europy z 1998 roku z Norymbergi , zdobycie Pucharu Świata w latach 1999 i 2003 , II miejsce na Mistrzostwach Świata w 2003 w Chamonix i II miejsce na Mistrzostwach Świata w 2003 roku w Chamonix lecz w konkurencji „Bouldering”. Bardzo utytułowaną zawodniczką w konkurencji „Na czas „ jest Edyta Ropek, która zajęła 3 miejsce podczas Mistrzostw Świata w Monachium w 2005 roku , 2 miejsce Mistrzostwach Świata w Aviles w 2007 roku, i wygrała klasyfikacja generalną Pucharu Świata 2008.

Tomasz Oleksy

Bardzo utytułowaną zawodniczką w konkurencji „Na czas „ jest Edyta Ropek, która zajęła 3 miejsce podczas Mistrzostw Świata w Monachium w 2005 roku , 2 miejsce Mistrzostwach Świata w Aviles w 2007 roku, i wygrała klasyfikacja generalną Pucharu Świata 2008 i 2009 roku

Obecnie Mistrzami świata „ na trudność „ są bask Patxi Usobiaga i Austriaczka Johanna Ernst.

Na mistrzostwa świata w Szanghaju w Boulderingu zwyciężyli Rubtsov Alexei i Yulia Abramchuk. Na czas zwyciężyli zawodnicy z Chin , wśród mężczyzn He Cuilian i Zhong Qixin wśród kobiet

Opisując historię wspinaczki należy również przedstawić historię światowego wspinania skałkowego. W 1979 roku Amerykanin Tony Yaniro przechodzi klasycznie nieprawdopodobną drogę ”Grand Illusion” i dopiero po paru latach zostaje ustalona wycena jej która opiewa na 8 a+ (skala francuska).

Następnym krokiem był stopień 8 b i w roku 1986 braci Le Menestrel pokonali drogi „Choucas” 8 b i „ La Rose et Le Vampire” 8 b w Buoux (Francja). Pokonanie drogi 8 c stało się kolejnym krokiem w historii wspinania , Anglik Ben Moon dokonał tego w 1988 roku , przechodząc drogę „Agincourt” również w Buouxie.

Rok póżniej podnosi poziom i wytycza trudności 8 c+ jego droga „Hubble” 8 c+ w Raven Tor w Wielkiej Brytanii staje się jednocześnie najtrudniejszą drogą na świecie i na wyspach. Ben Moon - Hubble 8 c+, Ravens Tor, Peak District

Lecz długo nie trzeba czekać na powstanie kolejnej ekstremy i tak w 1991 roku Niemiec Wolfgang Gullich zostaje legendą wspinania wytyczając mityczną drogę „Action Direct” o Trudnościach stopnia 9 a (skala francuska) droga znajdująca się na Frankenjurze (Niemcy ) do dnia dzisiejszego ma niewiele powtórzeń i jest wyznacznikiem stopnia 9 a

Obecnie istnieje kilka dróg których trudności oscylują około stopnia 9 b, zaliczyć do nich można „Jumbo love” „Golpe de Estado”Chrisa Sharmy, „Chilama Balam” (9 b+? ) Bernabé Fernandez Chris Ssharma na „Golpe de Estado” 9 b , Siurana

Obecnie najlepszy OS należy do Patxi Usobiagi , który pokonał „Bizi Euskaraz” i „Home sweet home” 8 c+ Patxi Usobiaga na „Bizi Euskaraz” 8 c+ os

Historia kobiecego wspinania sportowego z pewnością rozpoczyna się przez dokonania Christine Gambert która pokonała w roku 1987 drogi „Reve d'un Papillon” w Buoux , oraz w roku 1992 Amerykanka Linn Hill przechodzi drogę” Masse Critique „ 8 b+ w Cimai (Francja).

Najcenniejsze kobiece osiągnięcia należą do Josune Bereciartu , Baskijka w 1999 roku przechodzi pierwsze kobiece 8 c czyli drogę „ Honky Tonky” i w 2000 pierwsze 8 c+ „ Honky Mix”. Hiszpanka jest rekordzistką jeśli chodzi o pokonane trudności skalne na świecie i udowodniła to kolejno w roku 2002 przechodząc „Bain de Sang” 9 a w St Loup( Szwajcaria), a także drogę „ Bimbaluna” 9 a /a + w St Loup ( Szwajcaria).

Josune na „E la Nave va” 8 c (trawers) Josune na. Powerade 8 c+ Vadiello

Dziękuję za uwagę