Historia oraz ewolucja polityki regionalnej i spjnoci UE

Historia oraz ewolucja polityki regionalnej i spójności UE DG ds. Polityki Regionalnej Komisja Europejska 1

Polityka spójności: wielki sukces UE • To polityka solidarności – mechanizm udzielania pomocy regionalnej • Za pośrednictwem tej polityki UE stara się zagwarantować, aby: – korzyści z integracji były jak najpowszechniejsze – rozwój był jak najbardziej równomierny z geograficznego punktu widzenia 2

Początki polityki spójności UE • Reprezentujący pierwszych sześć państw członkowskich ojcowie założyciele UE mieli już wizję, którą zapisano w Traktacie: „Wspólnota zmierza do zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów” • Wyznaczyło to kierunek późniejszej polityki… 3

Potrzebę skoordynowanego działania Wspólnoty na rzecz osiągnięcia równowagi regionalnej podkreślano również w raportach Komisji: 1965 r. : Pierwszy komunikat w sprawie polityki regionalnej: wnioski trzech grup ekspertów • W latach 60. XX w. Zgromadzenie (dziś PE) wyraziło w swoich uchwałach poparcie dla tej polityki 4

Lata 70. : koncepcja pomocy strukturalnej dla potrzebujących regionów zaczyna nabierać kształtów • 1968 r. : powstanie Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej Jean Rey (1968): „Polityka regionalna we Wspólnocie powinna być tym, czym serce w ludzkim ciele [. . . ], a jej celem winno być przywrócenie życia regionom, którym go odmówiono” • 1971 r. : uchwały Rady – zachęty do rozwoju regionalnego w ramach WPR i koordynacja pomocy finansowej 5

Początek realnych działań wspartych realnymi zasobami • 1973 r. : „Raport Thompsona” – [. . . ] chociaż osiągnięto cel ciągłej ekspansji […], nie ma ona charakteru zrównoważonego ani harmonijnego [. . . ] • 1975 r. : ustanowienie na trzyletni okres próbny Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Celem było skorygowanie nierównowagi regionalnej spowodowanej: – przewagą rolnictwa – przemianami w przemyśle – bezrobociem strukturalnym 6

Początki EFRR: działania kwalifikujące się do wsparcia 1) inwestycje w małe przedsiębiorstwa tworzące co najmniej 10 nowych miejsc pracy; 2) inwestycje w infrastrukturę związaną z punktem 1; 3) inwestycje infrastrukturalne w obszarach górskich, które musiały również kwalifikować się do wsparcia z funduszu orientacji rolnej. 7

Początki EFRR: pierwsze działania • Działania miały charakter wyłącznie krajowy – finansowania wcześniej wybranych projektów w państwach członkowskich przy niewielkim wpływie Europy • Państwa członkowskie musiały wnioskować o pomoc EFRR na szczeblu projektu • Działał system corocznego wyboru i finansowania istniejących projektów 8

Polityka regionalna w latach 80. • Najważniejsze wydarzenia – bodziec do sformułowania prawdziwie „europejskiej” polityki spójności: - Jednolity Akt Europejski - przystąpienie Grecji, Hiszpanii i Portugalii - przyjęcie programu jednolitego rynku • Przystąpienie nowych krajów pogłębiło dysproporcje regionalne – finansowanie stało się podstawowym sposobem podniesienia ich zamożności do poziomu średniej UE • Stworzono podstawy prawdziwej polityki spójności, mającej na celu zrównoważenie ciężarów związanych z jednolitym rynkiem dla regionów Wspólnoty o niekorzystnych warunkach gospodarowania 9

Polityka regionalna w latach 80. – usprawnienie działań Wspólnoty 1988 r. : Ø Rada Europejska przeznaczyła na fundusze strukturalne 64 mld ECU w okresie pięcioletnim Ø Rada przyjęła pierwsze rozporządzenie integrujące fundusze strukturalne • Wprowadzono 4 podstawowe zasady: - KONCENTRACJI: skupienia się na regionach najuboższych - PARTNERSTWA: udziału partnerów regionalnych i lokalnych - PROGRAMOWANIA: formułowania wieloletnich programów - DODATKOWOŚCI: wydatki UE nie mogą zastępować krajowych 10

Reforma w 1988 r. : od projektów do programów • Zmiana jakościowa w porównaniu z corocznym wyborem projektów przez państwa członkowskie • Przejście w stronę programowania wieloletniego o bardziej strategicznym charakterze • …opartego na szerokim partnerstwie między regionami, państwami członkowskimi i KE 11

Podsumowanie: 1989– 1993 Integracja funduszy strukturalnych 5 priorytetowych celów Standardowe reguły Zdecentralizowane zarządzanie Zwiększenie budżetu funduszy strukturalnych z 6, 4 mld ECU rocznie w 1988 r. do 20, 5 mld ECU rocznie w 1993 r. (w ujęciu względnym był to skok z 16% do niemal 31% budżetu UE) 12

Reforma w 1994 r. : podwojenie wysiłków • 168 mld ECU w okresie pięcioletnim na fundusze strukturalne i spójności • Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW), Programy Operacyjne (PO), Jednolite Dokumenty Programowe (JDP) • 9% na 13 inicjatyw wspólnotowych: KONVER, RETEX, PYMES, URBAN… po raz pierwszy 1% na działania innowacyjne 13

Podsumowanie: 1994– 1999 Wprowadzenie celu 4 Uproszczenie procedur Nowe instrumenty związane z funduszem spójności i rybołówstwem Wzrost budżetu funduszy strukturalnych do 32 mld ECU rocznie (ok. 30% budżetu UE) 14

2000– 2006: droga do sukcesu rozszerzenia • Dwa podstawowe tematy: i) Efektywność: uproszczenie struktur i procedur ii) Przygotowanie do rozszerzenia • „Agenda 2000” otworzyła drogę do największego w historii rozszerzenia UE – przystąpienia 10 nowych państw członkowskich w maju 2004 r. • To historyczne rozszerzenie zwiększyło liczbę ludności UE o 20%, lecz PKB wzrósł tylko o 5% 15

2000– 2006: droga do sukcesu rozszerzenia • 195 mld euro w 7 lat dla 3 funduszy strukturalnych • 18 mld euro w 7 lat dla funduszu spójności • Inne instrumenty przedakcesyjne - Phare: 10, 9 mld euro (budowanie zdolności) - SAPARD: 3, 6 mld euro (rozwój obszarów wiejskich) - ISPA: 7, 3 mld euro (środowisko + transport) 16

Podsumowanie: 2000– 2006 Stopniowe wycofywanie środków z niektórych regionów celu 1, 2 i 5 b 3 wspólne cele Uruchomienie instrumentów przedakcesyjnych dla kandydatów (ISPA) Wzrost budżetu funduszy strukturalnych do 38 mld euro rocznie (ok. 33% budżetu UE) 17

Polityka spójności dziś: nacisk na wzrost i miejsca pracy 3 cele Wzrost znaczenia inicjatyw wspólnotowych Objęcie wsparciem wszystkich regionów Wzrost do 50 mld euro rocznie (ok. 36% budżetu UE) Środki na rozwój obszarów wiejskich i rybołówstwo poza obrębem polityki spójności 18