HISTORIA APARATW ORTODONTYCZNYCH Rozwj lecznictwa l 2 l

HISTORIA APARATÓW ORTODONTYCZNYCH

Rozwój lecznictwa l 2 l l I-wszy okres (do XIX w. ) l l I podokres(do 1728) II podokres(17281839) III podokres(18391875) IV podokres(do końca XIX w. ) okresy l II-gi okres l l I podokres(początek XX w. ) II podokres

Okres 1 I podokres -brak jakiejkolwiek aparatury leczniczej w ortodoncji -działalność lecznicza : wywieraniu ucisku na zęby (Cornelius Celsus 25 r. p. n. e. ) piłowanie celem skracania (Gaius Secundus 23 r. n. e. ) l

Okres 1 Podokres II

Pierre Fauchard (1690 -1762) l l Usuwanie zębów nieprawidłowo ustawionych Rozchwianie ich – dźwignia, kleszczyki

Pierre Fauchard (1690 -1762) l l Wiązanie zębów nieprawidłowo ustawionych – NITKA JEDWABNA, DRUT Od strony przedsionkowej – PASKI METALOWE, ZŁOTE, SREBRNE

E. Bourdet (1722 -1789) l Aparat Bourdeta – ulepszona forma aparatu Faucharda

John Hunter l Płaszczyzna ukośna – pierwszy raz w użyciu l Mocowanie na zębach dolnych l Cel: leczenie wysuniętej żuchwy

J. Fox (1776) Podobieństwo do aparatu Faucharda i Bourdeta l Przedłużenie paska (metal, złoto, srebro) od strony wargowej do zębów trzonowych l Bloczki z kości słoniowej l l Podnoszenie zgryzu l Wysuwanie zębów górnych

Catalan (1808) l Udoskonalenie aparatu do leczenia przodozgryzów l Płaszczyzny ukośne – przylutowane płytki metalowe w łuku dolnym

Delabarre (1819) l Druty metalowe dogięte na powierzchniach żujących cel: podwyższenie zgryzu l Pierścienie z uchwytem na sprężynkę cel: obracanie zębów

Maury (1829) l Haczyki metalowe na zęby cel: zapobieganie ześlizgiwaniu się ligatury jedwabnej (obracającej ząb)

Kneisel (1836) l Pierścień na zębach dolnych z dolutowaną płytką ukośną cel: wychylenie zębów ustawionych podniebiennie Prototyp obecnie stosowanej równi pochyłej l Opaska na bródkę z czepcem na głowę stosowana w nocy – wspomaga leczenie l

I okres, II podokres -PODSUMOWANIEZwracanie uwagi na przedni odcinek łuku zębowego l Bardzo proste aparaty ortodontyczne l Jako podstawa-usuwanie zębów l

Okres 1 Podokres III

Lefoulon (1839) Przeciwnik usuwania zębów do regulacji zgryzu l Aparaty wewnętrzne: językowy i podniebienny l Aparaty zewnętrzne: przedsionkowe l Cel: zwężenie, rozszerzenie łuków zębowych l

Brewster (1840) l Pierwszy aparat ortodontyczny z kauczuku

Rozwój aparatów w III podokresie l Pierwsze aparaty stałe zakotwiczone na zębach trzonowych w formie dokładnie dopasowanych l drutów (Schange) l Pierścieni lub koron (Désirabode, J. D. White) l Udoskonalenie opaski elastycznej bródkowo-czaszkowej w leczeniu przodozgryzów (Gunnel – 1841)

Rozwój aparatów w III podokresie c. d. l Pierwsze śruby ortodontyczne l l l Cel: wysuwanie zębów l l l Pojedyncze (Lintott – 1841) Podwójne (Angell – 1860) Kliny kauczukowe (Maynard – 1843) Kołki z drewna pęczniejące pod wpływem śliny (Evans – 1854) Cementowanie pierścieni po raz pierwszy w aparatach ortodontycznych (Magill – 1871)

podokres IV Farrar – ojciec nowoczesnej ortodoncji: Aparaty ortodontyczne – zakotwiczone Zastosowanie śrub – przerywane siły l Coffin l l Płytka podniebienna przecięta wzdłuż szwu podniebiennego Sprężyna Coffina w kształcie litery M Jackowski pierwsza publikacja w Polsce

Okres 2 Podokres I

Angle(1889) l Aparaty stałe (stop Cu, Zn, Ag – zastąpione stopem Au–Pt (1911), 1925 – stal nierdzewna): l Łuk E l Łuk rurkowo-ćwiekowy (zewnętrzny sztyftoworurkowy) l Łuk wstęgowy l Łuk krawężnobrzeżny-czworokatny l Tzw. ”edgewise” stosowany do chwili obecnej

Angle c. d. Odrzucenie koncepcji Kingsley(płytka podniebienna ze skośnym wałem) l Siły zewnątrzustne nie są konieczne do uzyskania prawidłowej okluzji

Łuk E (E – arch) l l l l l Przełom XVIII i XIX wieku Zęby dowiązywane do sztywnego drutu (szkielet) Poszerzanie łuku do kształtu aparatu Pierścienie tylko na pierwszych zębach trzonowych Gruby łuk wargowy wzdłuż zębów Koniec łuku wsunięty do rurki zamka Mała nakrętka zakładana na gwintowaną część łuku pozwala na wydłużanie długości łuku Nachylanie zębów do ich nowej pozycji Duże przerywane siły

Aparat rurkowo – ćwiekowy (pin and tube; bone growing appliance) Pierścienie na wszystkich zębach l Pionowe rurki, w które wchodziły przylutowane zaczepy z cieńszego drutu l Przemieszczanie zębów przez przestawienie zaczepów na każdej wizycie l

Łuk wstęgowy (ribbon arch) l l Zmodyfikowane rurki na każdym zębie: wprowadzenie pionowo ustawionych prostokątnych kanałów z tyłu za rurkami Łuk z drutu złotego 0, 01 x 0, 02 cala wkładany do kanałów i utrzymywany przez zaczepy Zalety: dość sprężysty i skuteczny w ustawianiu nieprawidłowo stojących zębów Wady: mała możliwość kontroli położenia korzeni zębów

Aparat Edgewise l l l Eliminacja niedoskonałości łuku wstęgowego Zmiana ustawienia kanałów z pionowego na poziome Łuk prostokątny pod kątem 90° w stosunku do orientacji łuku wkładanego w kanały aparatu wstęgowego Wymiary kanału zmienione na 0, 022 x 0, 028 cala Zastosowano druty o wymiarach 0, 022 x 0, 028 cala z metali szlachetnych Zalety: bardzo dobra kontrola położenia koron i korzeni w odniesieniu do trzech płaszczyzn przestrzennych

Mershon(1908) l l l Stosowanie łuków wewnętrznych-lingwalnych Wykonane z drutu, dogięte do zębów bocznych na poziomie szyjek zębowych; łuk jest połączony z pierścieniami na zębach filarowych tj. na II trzonowych mlecznych lub I trzonowych stałych za pomocą zamków Aparaty ortodontyczne nie powinny hamować fizjologicznych ruchów zębów do przodu i na zewnątrz, które istnieją podczas wzrostu szczęk

Modyfikacja aparatów Mershona wg Zeńczaka(1926 -1948) l Aparaty stałe, oparte na zębach trzonowych, na których tłoczone były korony z krążków blachy złotej, do których dolutowane były rurki poziome od strony policzkowej górnych pierwszych trzonowców i haczyki umocowane na dolnych zębach szóstych

INNE WCZESNE SYSTEMY APARATÓW l Aparat wargowo – językowy l Konkurent aparatu Angle’a w połowie XX w. l Pierścienie na pierwszych trzonowcach l Kombinacja grubych łuków – wargowego i językowego l Przylutowane sprężyny do przemieszczania pojedynczych zębów l Możliwość tylko przechylania zębów, chyba że wykonywano specjalne i nietypowe modyfikacje

INNE WCZESNE SYSTEMY APARATÓW l Aparat typu twin – wire l Pierścienie na siekaczach i trzonowcach l Łuk skręcony z dwóch drutów stalowych o średnicy 0, 01 cala l Delikatne druty były chronione przez długie rurki biegnące od trzonowców do okolicy kłów l Możliwość tylko przechylania zębów, chyba że wykonywano specjalne i nietypowe modyfikacje

Aparat Begga l 3 zmiany: 1. zamiana łuku wstęgowego z metali szlachetnych na 0, 016 -calowy drut ze stali nierdzewnej 2. obrócenie o 180° zamków łuku wstęgowego (szczelina skierowana dodziąsłowo, nie okluzyjnie) 3. dodatkowe sprężyny w celu kontroli położenia korzeni

Współczesny system edgewise: aparaty nowoczesne Automatyczna kontrola rotacji l Zmiana wymiarów kanału (szczeliny) zamka l Cechy zamków straight–wire (Andrews 1972) l • Odmienne grubości zamków (wyrównanie zmieniających się grubości koron pojedynczych zębów) – dogięcia I rzędu • Angulacja kanałów zamków – dogięcia II rzędu • Tork wbudowany w kanały zamków – dogięcia III rzędu

Współczesny system edgewise: aparaty nowoczesne l Zamki samoligaturujące (zatrzaskowe – self-ligating bracket)

Współczesny system edgewise: aparaty nowoczesne l Aparaty językowe

Współczesny system edgewise: aparaty nowoczesne l Aparaty językowe

Współczesny system edgewise: aparaty nowoczesne l Aparaty kolorowe , przezroczyste lub w kolorze zębów

Mikrośruby

Mikrośruby –mikroimplanty ortodontyczne l l l Miniaturowych rozmiarów śruby, które umieszcza się podobnie jak konwencjonalne implanty w kościach szczęk. Niewidoczne dla otoczenia Przeciwdziałanie siłom stosowanym przez ortodontę do różnorodnych przesunięć zębów Skraca czas leczenia Umożliwienie drobnych korekt bez zakładania aparatu stałego na wszystkie zęby

Stosowanie aparatów stałych wg prof. Hasund W pełnym uzębieniu stałym w przypadkach : -usuniętych zębów /zęba/, celem przesuwania sąsiednich w miejsce brakującego -u młodzieży w przypadkach zupełnego lub bardzo małego potencjału wzrostowego np. żuchwy -w uzębieniu stałym w zgryzach otwartych -u dorosłych po ekstrakcjach zębów , gdy zachodzi konieczność przesuwania w całości zębów, ich przechylania, obrotów -u osób dorosłych u których występują różne nieprawidłowości w układzie stomatognatycznym l

Pierścienie l Wczesne lata XX wieku – pierścienie zaciskane dookoła trzonowców za pomocą specjalnej śruby l Lata 60. XX wieku początek wstępnie kształtowanych stalowych pierścieni

I aparaty zdejmowane Kneisel (1836) Brewster (1840) Płytki podniebienne regulacyjne z kauczuku Lindner (1848)

Victor Hugo Jackson Pionier ortodoncji w USA l Propagator aparatów zdejmowanych: l Niezgrabne kombinacje masy kauczukowej i drutów z metali szlachetnych lub niklowo-srebrnych l

George Crozat l l Aparat całkowicie wykonany z metali szlachetnych Zmodyfikowana klamra na pierwszych zębach trzonowych wg projektu Jacksona i solidnego szkieletu wykonanego ze złota oraz sprężynek do przesuwania określonych zębów

1925 -1965 l Amerykańska ortodoncja-aparaty stałe (głównie) l Europa-aparaty zdejmowane: - pełniły funkcje aparatów czynnościowych sterujących procesami wzrostowymi - aparat czynnościowy zmienia położenie żuchwy, utrzymując ją w oddaleniu, bądź w pozycji doprzedniej i oddaleniu - wywołanie wszystkich rodzajów ruchów zębowych (aktywator Andresena-I aparat czynnościowy, który uzyskał szeroką akceptację)

Aparaty stałe Składają się z koron (pierścieni) zacementowanych na zębach oraz łuków i elementów dodatkowych. l Wywierają siły długotrwałe i nieprzerywane l Wymagają zastosowania słabych sił, które nie hamowałyby przepływu krwi w naczyniach włosowatych l

Aparaty stałe c. d. Aparaty Angle’a i ich modyfikacje (Zeńczaka) l Harmonijkę do ściągania diastemy, przesuwania kła l Zacementowane równine pochyłe l Utrzymywacze przestrzeni l

Połowa XX wieku Aktywatory lub aparaty czynnościowe przeznaczone do modyfikacji wzrostu l Aktywne (czynne) aparaty płytkowe do wywoływania ruchów zębów l

Egil Harvold Lata 60. XX w. l Aparaty czynnościowe w USA

Aparaty ruchome Składają się z płyty akrylanowej i elementów drucianych l Okres ich działania i noszenia jest przerywany i ustalany przez lekarza l Łatwe dozowanie sił w granicach biologicznych l Równomierne obciążenie zębów, przyzębia i kości l

Aparaty ruchome c. d. Płytki przedsionkowe l Płytki podniebienne l Utrzymywacze przestrzeni l Równie pochyłe l Płytki Schwrza l Aparaty blokowe i ich modyfikacje l Regulatory funkcji Fraenkla l

Martin Schwarz Płytka podniebienna lub językowa z mas polimeryzujących l Czynne elementy regulacyjne: śruby, łuki labialne, sprężyny l Klamry wyrostkowe l

Philip Adams l Zmodyfikowane klamry grotowe polecane przez Schwarza

Ostatnie 20 lat Zatarcie różnic pomiędzy ortodoncją amerykańską i europejską l Obecne wskazania do stosowania aparatów zdejmowanych: 1. Modyfikacja wzrostu w okresie uzębienia mieszanego 2. ograniczone ruchy zębowe(przechylenia), szczególnie do rozszerzenia łuku lub korekty pojedynczych nieprawidłowo ustawionych zębów 3. jako aparaty retencyjne po pełnym leczeniu ortodontycznym l

Modyfikacja wzrostu w okresie uzupełnienia mieszanego 1. Aparaty biernie utrzymywane na zębach: aparat Woodside’a

Aktywator Andresena Monoblok Andresena (aparat blokowy) l Dwie płytki (podniebienna i językowa) połączone jako całość l Biernie opiera się na zębach l Rozklinowuje i wysuwa żuchwę do przodu celu korekty zaburzenia klasy II l

Bionator Baltersa Aparat biernie osadzony na zębach l Wykorzystuje część językową w celu korygowania pozycji żuchwy i zazwyczaj ma policzkowe pętle lub łuk wargowy l Zawiera boczne powierzchnie lub akrylowe zastopowania okluzyjne w celu kontroli zakresu i kierunku wyrzynania się zębów (eliminacja znacznej części aktywatora) l

aparat Herbsta Jedyny stały aparat czynnościowy l Szyny górna i dolna są zacementowane lub przyklejone do zębów bądź zdejmowane i utrzymywane przez klamry l Połączone elementem rurkowopionowym, który określa położenie żuchwy l

Twin block (modyfikacja podwójnej płyty Schwarza) -wykonany w wersji zdejmowanej lub cementowanej (podobnie jak aparat Herbsta) -pozwala na pełny zakres przemieszczenia żuchwy -może wystąpić przemieszczenie siekaczy mimo braku aktywnych sprężyn czy śrub

Twin block

Aparaty czynnościowe do modyfikacji wzrostu 2. Aparaty utrzymywane przez tkanki miękkie l aparat Fränkla

Aparaty czynnościowe do modyfikacji wzrostu 3. Aparaty czynnie utrzymywane na zębach: -modyfikacje aktywatora i bionatora zawierające śruby rozszerzające lub sprężyny do przemieszczania zębów -Aktywator ekspansyjny -Korektor ortopedyczny -Aparat rozbudowujący łuki zębowe w kierunku strzałkowym

Aparaty czynnościowe do modyfikacji wzrostu Aparaty utrzymywane przez tkanki miękkie l aparat Fränkla

2. Aparaty zdejmowane stosowane do przemieszczeń zębowych Aktywne płyty do poszerzania łuku zębowego (płyta Schwarza) -rozbudowa łuku zębowego w odcinku siekaczy górnych -poprzeczna rozbudowa łuków zębowych -równoczesne poszerzenie w odcinku przednim i bocznym

Aparaty zdejmowane stosowane do przemieszczeń zębowych 2. Aparaty zdejmowane ze sprężynami do przemieszczania pojedynczych zębów -klasyczny łuk wargowy z obustronnymi pętlami w okolicy kłów został zaprojektowany przez Charlesa Hawleya w latach 20. XX w. -obecnie stosujemy aparaty zdejmowane zaopatrzone w taki łuk (aparaty Hawleya, retainery Hawleya) jako utrzymywacze po leczeniu ortodontycznym

INVISALIGN

Przełomowa metoda pozwalająca na niewidoczne leczenie wad zgryzu aparaty są niewidoczne brak zamków, drutów, które w tradycyjnych aparatach stałych mogą powodować podrażnienia błony śluzowej jamy ustnej l są ruchome(wyjmowane) l nie zmieniają wymowy ani jej nie utrudniają

INVISALIGN

INVISALIGN