Het Perfectum Een presentatie voor bij de grammatica

Het Perfectum { Een presentatie voor bij de grammatica van Les 10 van Roma 1}

Werkwoord Het werkwoord zoals jullie dat kennen: a-stam e-stam i-stam mk-stam clam-o clama-s clama-t time-o time-s time-t audi-o audi-s audi-t dic-o dic-i-s dic-i-t clama-mus clama-tis clama-nt time-mus time-tis time-nt audi-mus audi-tis audi-u-nt dic-i-mus dic-i-tis dic-u-nt imperativus clama-te time-te audi-te dic-i-te infinitivus clama-re time-re audi-re dic-e-re ev mv ik jij hij/zij/het wij jullie zij

Werkwoord: praesens �Dit werkwoord staat in het praesens. �Praesens wil zeggen: tegenwoordige tijd. werkwoord betekenis tijd � clamo = ik roep praesens = tegenwoordige tijd � dicimus = wij zeggen praesens = tegenwoordige tijd _

Verleden tijd �Het Latijn kent ook een verleden tijd. �Sterker nog: wel drie stuks! verleden tijden Latijn lett. betekenis vertaling imperfectum ‘onvoltooid’ ik liep perfectum ‘voltooid’ ik liep / heb gelopen plusquamperfectum ‘meer dan voltooid’ ik had gelopen We gaan later op de verschillen tussen deze tijden in.

Het perfectum � Het perfectum (afkorting: pf. ) geeft een gebeurtenis aan die al achter de rug is. � Vandaar: voltooide tijd. � Je vertaalt met: ‘ik heb verteld’ of ‘ik vertelde’ Antea tibi hanc fabulam narravi. Ø Vroeger heb ik jou dit verhaal verteld. Ø Vroeger vertelde ik jou dit verhaal.

Het perfectum: stam Het perfectum heeft een andere stam dan het praesens. stam praesensstam perfectumkenmerk perfectumstam a-stam narra- -v- achter stam narrav- i-stam audi- -v- achter stam audiv- e-stam terre- -e- -u- terru- mk-stam dic- -s- achter stam dix-

Het perfectum: uitgang Het perfectum heeft ook andere uitgangen dan het praesens.

Het perfectum: rijtjes ev ik jij hij/zij/het mv wij jullie zij infinitivus a-stam e-stam i-stam mk-stam errav-isti errav-it terru-isti terru-it audiv-isti audiv-it dix-isti dix-it errav-imus errav-istis errav-erunt terru-imus terru-istis terru-erunt audiv-imus audiv-istis audiv-erunt dix-imus dix-istis dix-erunt errav-isse terru-isse audiv-isse dix-isse

Rijtje + betekenis errav-isti errav-it ik dwaalde / heb gedwaald * jij dwaalde / hebt gedwaald hij dwaalde / heeft gedwaald errav-imus errav-istis errav-erunt wij dwaalden / hebben gedwaald jullie dwaalden / hebben gedwaald zij dwaalden / hebben gedwaald errav-isse te hebben gedwaald * Het maakt niet veel verschil of je met ‘heb gedwaald’ of ‘dwaalde’ vertaalt. Kijk wat het beste past in de zin.

Onregelmatig � De vorming van de stam van het perfectum is soms onregelmatig. � Deze vormen moet je apart leren. � Je vindt ze onder de zgn. stamtijden (zie p. 72 Tlb) Voorbeeld: mitt-e-re mis-i vincere vic-i dare ded-i

Gebruik perfectum � Zie paragraaf 6. Lees deze paragraaf nu eerst door. � In een verhaal wordt het perfectum als verleden tijd gebruikt om een reeks van opeenvolgende gebeurtenissen weer te geven: eerst gebeurde dit, vervolgens dat, etc.

Rijtje van ‘esse’ Perfectum Praesens Perfectumstam: fu- sum es est ik ben jij bent hij is fu-isti fu-it ik was; ik ben geweest jij was; jij bent geweest hij was; hij is geweest sumus estis sunt wij zijn jullie zijn fu-imus fu-istis fu-erunt wij waren; wij zijn geweest jullie waren; jullie zijn geweest zij waren; zijn geweest esse te zijn fu-isse te zijn geweest

Het Imperfectum { Een presentatie voor 3 H bij de grammatica van Les 11 }

Het imperfectum � Het imperfectum (afkorting: ipf. ) is een verleden tijd. � Letterlijk betekent het: ‘onvoltooid’. � Je vertaalt met een onvoltooid verleden tijd: ik liep. Aeneas copiis per silvam errabat. Aeneas dwaalde met zijn vrienden door het bos.

Het imperfectum: stam Het imperfectum heeft dezelfde stam als het praesens. stam praesensstam imperfectumstam a-stam narra- i-stam audi- e-stam terre- mk-stam dic-

Het imperfectum: uitgang � Achter de praesensstam komt het imperfectumkenmerk -ba-. � Daarachter komen de uitgangen. � Het imperfectum heeft dezelfde uitgangen als het praesens, behalve bij de 1 e persoon ev (-m ipv -o)

Het imperfectum: rijtjes ev ik jij hij/zij/het mv wij jullie zij a-stam e-stam i-stam * mk-stam * voca-ba-m voca-ba-s voca-ba-t terre-ba-m terre-ba-s terre-ba-t audi-e-ba-m audi-e-ba-s audi-e-ba-t dic-e-ba-m dic-e-ba-s dic-e-ba-t voca-ba-mus voca-ba-tis voca-ba-nt terre-ba-mus terre-ba-tis terre-ba-nt audi-e-ba-mus audi-e-ba-tis audi-e-ba-nt dic-e-ba-mus dic-e-ba-tis dic-e-ba-nt infinitivus geen aparte infinitivusvormen * De i-stam en de mk-stam krijgen een tussenklinker -e- tussen stam en -ba-.

Rijtje + betekenis terre-ba-m terre-ba-s terre-ba-t ik maakte bang jij maakte bang hij maakte bang terre-ba-mus terre-ba-tis terre-ba-nt wij maakte bang jullie maakten bang zij maakten bang

Rijtje van ‘esse’ sum es est ik ben jij bent hij is era-m era-s era-t ik was jij was hij was sumus estis sunt wij zijn jullie zijn era-mus era-tis era-nt wij waren jullie waren zij waren esse te zijn - -

Gebruik imperfectum � In een verhaal wordt het (meestal) gebruikt om - een toestand of situatie te beschrijven. - achtergrondinformatie te geven.

Samenvatting � Het imperfectum is een verleden tijd van het Latijn. � Je vertaalt met ‘ik liep’. � Het imperfectum heeft de stam van het praesens met evt. een tussenklinker -e gevolgd door ipf-kenmerk -ba en uitgangen van het praesens

Rijtje van ‘esse’ Perfectum Imperfectum Perfectumstam: fu- era-m era-s era-t ik was jij was hij was fu-isti fu-it ik was; ik ben geweest jij was; jij bent geweest hij was; hij is geweest era-mus era-tis era-nt wij waren jullie waren zij waren fu-imus fu-istis fu-erunt wij waren; wij zijn geweest jullie waren; jl. zijn geweest zij waren; zijn geweest fu-isse te zijn geweest geen infinitivus

Rijtje van ‘posse’ Perfectum Imperfectum Perfectumstam: potu- pot-era-m pot-era-s pot-era-t ik kon jij kon hij kon potu-isti potu-it pot-era-mus pot-era-tis pot-era-nt wij konden jullie konden zij konden potu-imus wij konden; hebben gekund potu-istis jullie konden; hebben gekund potu-erunt zij konden; zij hebben gekund geen infinitivus potu-isse ik kon; ik heb gekund jij kon; jij hebt gekund hij kon; hij heeft gekund te hebben gekund

Verschil imperfectum en perfectum Overeenkomst: het is allebei verleden tijd. Maar wat is het verschil? Als het gaat om een verhaal, dan wordt � het imperfectum (meestal) gebruikt om - een toestand of situatie te beschrijven. - achtergrondinformatie te geven. � het perfectum (meestal) gebruikt om - de ontwikkeling in het verhaal te beschrijven.

Verschil imperfectum en perfectum (1) Verschillende stam (2) Verschillende uitgangen (3) Verschillend gebruik