Het nieuwe Burgerlijk Wetboek en zijn boek 8

Het nieuwe Burgerlijk Wetboek en zijn boek 8 Benoît Allemeersch Deeltijds hoogleraar proces- en bewijsrecht KU Leuven

Context - “Sprong naar het recht van - morgen” Nieuw BW: vijf nieuwe boeken Commissie hervorming bewijsrecht: nieuw boek 8 april 2018: goedkeuring voorontwerp in Ministerraad juni 2018: advies Raad van State

Context - Oktober 2018: Wetsontwerp tot invoering van een Burgerlijk Wetboek en tot invoeging van boek 8 "Bewijs" in dat Wetboek - Wet van 13 april 2019 - Inwerkingtreding: 18 maand na publicatie

Context - Huidig Burgerlijk Wetboek wordt herdoopt tot Oud Burgerlijk Wetboek - Nieuw Burgerlijk Wetboek zal voorlopig bestaan uit Boek 8 Bewijs + Boeken 2 ‘Personen, familie en relatievermogensrecht’ en 4 ‘Nalatenschappen, schenkingen en testamenten’

Opzet van de hervorming - Geen breuk met het verleden - Versoepelen van bewijsformalisme - Versterken van de rol van de werkelijke waarheid tov juridische waarheid - Aanpassen aan moderne samenleving - Codificatie, doch niet exhaustief - Procesrecht niet behandeld

Belangrijkste wijzigingen 1. Inperken gereglementeerd bewijsstelsel o o Verhoging waardeplafond (375 ˃ 3. 500 €) Uitbreiding vrij bewijs 2. Herverdeling bewijslast in uitzonderlijke omstandigheden 3. Versoepeling bewijsstandaard voor feiten die onmogelijk op zekere wijze bewezen kunnen worden

Overzicht 1 Bewijslast 2 Toelaatbaarheid 3 Bewijsbeoordeling 4 Bewijsmiddelen 5 Ondernemingsbewijs

Bewijslast - Basisregel blijft dezelfde - Bekrachtiging verplichting tot medewerking van alle partijen aan de bewijsvoering - Bewijslast = bewijsrisico Taakverdeling Risicoverdeling

Bewijslast - Herverdeling bewijslast indien toepassing kennelijk onredelijk zou zijn - Ultimum remedium: enkel wanneer alle nuttige onderzoeksmaatregelen bevolen Bijv. indien verdwijning van bewijs door toedoen van tegenpartij Bijv. indien tegenpartij alle medewerking weigert Bijv. indien aanzienlijk onevenwicht in bewijsgeschiktheid van partijen

Toelaatbaarheid - Uitgangspunt vrij bewijs - Voor bewijs van vermogensrechtelijke rechtshandelingen ≥ 3. 500 € : gereglementeerd bewijs - Drie klassieke regels blijven overeind: 1. 2. 3. Bewijs kan enkel met ondertekend geschrift (akte) Bewijs boven of tegen akte vereist andere akte (zelfs onder de 3. 500 €) Geschrift kan vervangen worden door bekentenis, beslissende eed of begin van bewijs door geschrift

Toelaatbaarheid Uitzonderingen op gereglementeerd bewijs: § § § Onmogelijkheid om waarde rechtshandeling te bepalen Onmogelijkheid om te bewijzen met geschrift Vrij bewijs voor alle eenzijdige rechtshandelingen, zelfs boven de 3. 500 € Vrij bewijs voor alle bewijs tegen derden (uitz. : vaste datum) Uitbreiding vrij bewijs naar alle ondernemingen (niet enkel handelaars)

Bewijsbeoordeling Bewijswaarde Valeur probante (vrije) overtuigingswaarde Wettelijke bewijswaarde Force probante bindende overtuigingswaarde Bewijskracht geen uitlegging die onverenigbaar is met bewoordingen La foi due à l’acte

Bewijsbeoordeling - Bewijsstandaard = maatstaf te hanteren door de rechter - Algemene regel: redelijke mate van zekerheid - Twee uitzonderingen: waarschijnlijkheid volstaat - Negatieve feiten Quasi onbewijsbare positieve feiten

Bewijsmiddelen Schriftelijk bewijs Andere bewijsmiddelen

Schriftelijk bewijs - Uitbreiding naar digitale geschriften - Art. 8. 1, 1° BW: open definitie van geschrift: - iedere drager, ook digitaal (bijv. sms of e-mail) mits… - …zekere duurzaamheid en… - …waarborgen van integriteit (dwz eventuele wijzigingen moeten detecteerbaar zijn)

Schriftelijk bewijs - Art. 8. 1, 2° BW: ruime definitie van handtekening - teken of opeenvolging van tekens, handgeschreven of elektronisch, … - …waarmee men zich identificeert… - …en waaruit wilsuiting blijkt - Art. 8. 1, 3° BW: definitie elektronische handtekening (cf. e. IDAS verordening) - (gewone) elektronische handtekening - geavanceerde elektronische handtekening - gekwalificeerde elektronische handtekening

Schriftelijk bewijs - Vaste dagtekening: - Oud art. 1328 BW grotendeels behouden Blijft exhaustief Beperkte aanpassing (overlijden → onmogelijkheid om akte te wijzigen, bijv. langdurige ziekte of coma) Gekwalificeerde elektronische tijdstempel (e. IDAS) ≠ vaste datum

Schriftelijk bewijs - Statuut van kopies en afgedrukte scans: Afschrift gemaakt d. m. v. gekwalificeerde elektronische archiveringsdienst (zie boek XII, titel 2 WER) Afschrift niet gemaakt d. m. v. gekwalificeerde elektronische archiveringsdienst: -… heeft dezelfde wettelijke bewijswaarde als het originele onderhandse geschrift - geldt als feitelijk vermoeden of in voorkomend geval een begin van bewijs door geschrift -. . . zonder dat origineel moet voorgelegd worden -indien origineel nog bestaat, kan overlegging ervan gevraagd worden

Bewijsmiddelen - Vermoedens: verduidelijking dat vermoeden kan bestaan uit slechts één element - Bekentenis: bewijswaarde van buitengerechtelijke bekentenis = gerechtelijke bekentenis - Eed: niet afgeschaft

Ondernemingen - Uitgangspunt: nieuw art. 1348 bis BW, ingevoerd door Wet Hervorming Ondernemingsrecht, en toepasselijk sinds 01/11/2018 - Art. 1348 bis zal dus vervangen worden door art. 8. 11 BW

Ondernemingen - Uitbreiding vrij bewijs tot alle ondernemingen - dus ook vrije beroepers, rechtspersonen zonder winstgevend oogmerk, organisaties zonder rechtspersoonlijkheid - ook toepasselijk op bewijs van particulier tegen onderneming - niet toepasselijk op bewijs tegen natuurlijk persoon die ondernemer is wanneer rechtshandeling kennelijk vreemd aan de onderneming

Ondernemingen Boekhouding - Vrije bewijswaarde (uitz. : wettelijke bewijswaarde tegen andere onderneming indien overeenstemmend) - Vereiste van “regelmatigheid” geschrapt - Onsplitsbaarheid

Ondernemingen Factuur - Aanvaarding van niet-betwiste factuur - Tweetrapsraket: 1. Is er aanvaarding? Niet-betwisting = vermoeden van (stilzwijgende) aanvaarding maar vermoeden kan weerlegd worden 2. Indien aanvaarding → verbintenis is bewezen doch tegenbewijs is mogelijk - Ten aanzien van particulier: niet-betwisting factuur geldt als vermoeden indien omstandig stilzwijgen (= dwingend recht!)

Inwerkingtreding & overgangsrecht - Inwerkingtreding 18 e maand na publicatie - Geen bijzonder overgangsrecht: gemeenrechtelijke regels toepasselijk - Niet toepasselijk op overeenkomsten en bewijsmiddelen die dateren van voor inwerkingtreding - Wel onmiddellijk van toepassing t. a. v. derden en t. a. v. bewijs van feiten

benoit. allemeersch@kuleuven. be