Het meten van kwaliteit van leven welk meetinstrument

Het meten van kwaliteit van leven: welk meetinstrument? Caroline Terwee Kenniscentrum Meetinstrumenten VUmc Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU medisch centrum www. kmin-vumc. nl

Inhoud 1. Presentatie 2. bespreken artikel www. kmin-vumc. nl

Presentatie Wat is kwaliteit van leven? Wat is een geschikt meetinstrument? Hoe vind je een geschikt meetinstrument? Hoe bepaal je de kwaliteit van een meetinstrument? Meten in onderzoek of in de dagelijkse praktijk www. kmin-vumc. nl

Wat is kwaliteit van leven? “Quality of life is defined in so many ways by so many people and, regrettably, often is not defined” (Lawton 1997) www. kmin-vumc. nl

Wat is kwaliteit van leven? 1920: Pigou - support van overheid voor lage sociale klassen 1948: WHO – “health is not only the absence of disease and infirmity, but also the presence of physical, mental, and social wellbeing” 1977: “quality of life”[Me. SH] – 142 articles 1998: “quality of life”[Me. SH] – 2553 articles 2011: “quality of life”[Me. SH] – 87693 articles www. kmin-vumc. nl

Wat is kwaliteit van leven? Multidimensioneel • fysiek • mentaal • sociaal Verschillende concepten • ‘quality of life’ (Qo. L) • ‘health-related quality of life’ (HRQo. L) • algemeen • ziekte-specifiek www. kmin-vumc. nl

Wat is kwaliteit van leven? Subjectief bepaald door het individu self-reported (vragenlijst) www. kmin-vumc. nl

Health-related quality of life Characteristics of the individual Biological and physiological variables Perceived symptoms Functional status Characteristics of the environment www. kmin-vumc. nl [Wilson & Cleary. JAMA 1995; 273: 59 -65] General health perceptions Overall quality of life

Kiezen van een meetinstrument Overwegingen • wat wil je meten? • wie wil je meten? • met welk doel wil je meten? www. kmin-vumc. nl

Wat wil je meten? • kwaliteit van leven (Qol) of gezondheids-gerelateerde kwaliteit van leven (HRQo. L) • algemeen of ziekte-specifiek? • fysiek, mentaal, sociaal? • wat iemand kan, wat iemand doet? Wil je echt wel kwaliteit van leven meten, of ben je eigenlijk geïnteresseerd in pijn, functioneren, vermoeidheid, cognitie, ……. ? www. kmin-vumc. nl

Wie wil je meten? Doelgroep? Leeftijd Diagnose Ernst van aandoening www. kmin-vumc. nl

Doelgroep is van belang voor. . . 1. Relevantie en volledigheid van de vragen bv toepassing van een schouder beperkingsvragenlijst voor patiënten net pols klachten 2. Meetbereik risico op plafond / bodem effecten bv toepassing van een depressie vragenlijst, ontwikkeld in de tweede lijn, in de huisartspraktijk www. kmin-vumc. nl

Met welk doel wil je meten? Evaluatie veranderingen in de tijd Screening status op één moment Prognose voorspellen www. kmin-vumc. nl

Wat is een geschikte vragenlijst? Kwaliteitskenmerken Betrouwbaarheid Validiteit Responsiviteit Interpreteerbaarheid www. kmin-vumc. nl

Reliability Quality of a measurement instrument www. cosmin. nl Internal Consistency Reliability (test-retest, Inter-rater, Intra-rater) Validity Content validity face validity Measurement error (test-retest, Inter-rater, Intra-rater) Construct validity Hypotheses-testing Responsiveness Criterion validity (concurrent validity, predictive validity) Structural validity Cross-cultural validity Responsiveness Interpretability www. kmin-vumc. nl

Betrouwbaarheid - Hoe goed kun je mensen van elkaar onderscheiden, ondanks meetfouten? Meetfout - wat is de absolute meetfout, uitgedrukt in de eenheid van de schaal? www. kmin-vumc. nl

Betrouwbaarheid Hoe goed kun je mensen van elkaar onderscheiden, ondanks meetfouten? 65 www. kmin-vumc. nl 70 75 80 gewicht

Betrouwbaarheid - Correlatie - Intraclass Correlation Coefficient (ICC) Meetfout - Limits of agreement - Standard Error of Measurement (SEM) - Smallest Detactable Change (SDC) Kleinste verandering in score die je kunt aantonen/meten met het meetinstrument, boven de meetfout www. kmin-vumc. nl

Validiteit Meet je wat je wilt meten? Inhoudsvaliditeit - zijn alle vragen die gesteld worden relevant? - worden alle relevante vragen gesteld? Structurele validiteit - komen de dimensies (subschalen) overeen met wat je op basis van het conceptueel model zou verwachten? Criterion validiteit - komen scores overeen met scores op een gouden standaard? Construct validiteit - komen scores overeen met scores op gelijksoortige meetinstrumenten? www. kmin-vumc. nl

Validiteit Meet je wat je wilt meten? Inhoudsvaliditeit - zijn alle vragen die gesteld worden relevant? - worden alle relevante vragen gesteld? Structurele validiteit - komen de dimensies (subschalen) overeen met wat je op basis van het conceptueel model zou verwachten? Criterion validiteit - komen scores overeen met scores op een gouden standaard? Construct validiteit - komen scores overeen met scores op gelijksoortige meetinstrumenten? www. kmin-vumc. nl

Responsiviteit Kan de vragenlijst veranderingen meten? Responsiviteit - komen veranderingen in scores overeen met veranderingen in scores op gelijksoortige meetinstrumenten? www. kmin-vumc. nl

Interpreteerbaarheid Wat betekent 20 punten op een schaal van 0 -100? Wat betekent een verandering van 5 punten op een schaal van 024? Wat is een minimaal relevant verschil/verandering in score op deze vragenlijst? www. kmin-vumc. nl

Interpreteerbaarheid Normscores Scores van relevante (sub)groepen “Minimal Important Change (MIC)” Kleinste verandering in score die voor de patiënt relevant is www. kmin-vumc. nl

Minimal Important Change EXTERN CRITERIUM Relevante verandering Niet veranderd + Verandering op de vragenlijst afkappunt = MIC O _ www. kmin-vumc. nl

Interpreteerbaarheid meetfout = 6 punten MIC = 8 punten Verandering van patiënt = 5 punten meetfout (+/- 6) max verslechtering -6 0 no change 6 max verbetering MIC =8 patiënt = 5 Een verandering van 5 punten kan niet worden onderscheiden van meetfout en is niet belangrijk voor de patiënt www. kmin-vumc. nl

Interpreteerbaarheid meetfout = 6 punten MIC = 8 punten Verandering van patiënt = 7 punten meetfout (+/- 6) max verslechtering -6 0 no change 6 max verbetering MIC =8 patiënt = 7 Een verandering van 7 punten is een ‘echte’ verandering, maar is niet belangrijk voor de patiënt www. kmin-vumc. nl

Interpreteerbaarheid meetfout = 6 punten MIC = 8 punten Verandering van patiënt = 9 punten meetfout (+/- 6) max verslechtering -6 0 no change 6 MIC =8 patiënt = 9 Een verandering van 9 punten is een ‘echte’ verandering, en is belangrijk voor de patiënt www. kmin-vumc. nl max verbetering

Hoe vind je een geschikt meetinstrument? “onderzoekers gebruiken liever elkaars tandenborstel dan elkaars meetinstrument” Susan Picavet 2001 www. kmin-vumc. nl

Hoe vind je een geschikt meetinstrument? Sytematische reviews Databases van meetinstrumenten op internet Zoeken: Pubmed, Embase, etc. www. kmin-vumc. nl

Hoe vind je een geschikt meetinstrument? Kenniscentrum Meetinstrumenten Vumc: www. kmin-vumc. nl • Overzicht van systematische reviews van meetinstrumenten • Databases met meetinstrumenten • Lijst met relevante websites www. kmin-vumc. nl

Hoe bepaal je de kwaliteit van een meetinstrument? www. kmin-vumc. nl

Checklist met kwaliteitscriteria www. kmin-vumc. nl

Meten in onderzoek of in de dagelijkse praktijk? Onderzoek - groep - lange vragenlijst - responsiviteit Praktijk - Individu - korte vragenlijst - meetfout Op individueel niveau is de meetfout veel groter dan op groepsniveau www. kmin-vumc. nl Van veel vragenlijsten is de meetfout te groot om op individueel niveau betrouwbare metingen te krijgen

Samenvatting • Denk goed na over wat en wie je precies wilt meten • kwaliteitscriteria betrouwbaarheid, validiteit, responsiviteit, interpreteerbaarheid • meten in dagelijkse praktijk meetfout! www. kmin-vumc. nl