Het Leven van een Ster Mark Bentum Het
Het Leven van een Ster Mark Bentum Het leven van een ster Slide 1
Een stukje sterrenhemel: miljoenen sterren • Staan allemaal ver weg … heel ver weg • Behalve …. Mark Bentum Het leven van een ster Slide 2
Mark Bentum Het leven van een ster Slide 3
Grote getallen • • • Afstand naar de zon is 150. 000 km Onhandig grote getallen … Introductie lichtsnelheid 300. 000 km/s Zon is ongeveer 7 lichtminuten Andere sterren : 100, 1000 en 100. 000 lichtjaren hiervan Mark Bentum Het leven van een ster Slide 4
Onze zon Mark Bentum Het leven van een ster Slide 5
Lijkt wel een mens • Worden geboren • Leven een tijdje • Sterven • Van mensen weten we het, maar hoe gaat het bij sterren? ? Mark Bentum Het leven van een ster Slide 6
Een hete gas wolk ~10000 graden verhit door UV straling van hete sterren waterstof - 70% helium - 28% (rest) - 2% Mark Bentum Het leven van een ster Slide 7
Een koude stofwolk : ~ -260 graden C uiterst kleine roet en zand korreltjes Mark Bentum Het leven van een ster Slide 8
“Paardenkop nevel”: koude stof-gaswolk Mark Bentum Het leven van een ster Slide 9
Ster vorming in de Adelaar nevel Mark Bentum Het leven van een ster Slide 10
Gas-stof kolommen in Adelaar nevel materiaal voor honderden sterren “Pillars of creation” Mark Bentum Het leven van een ster Slide 11
De Orion gasnevel: te zien met het blote oog ! Afstand: 1400 lichtjaar Mark Bentum Het leven van een ster Slide 12
Orion nevel: planetenstelsels in wording Mark Bentum Het leven van een ster Slide 13
De zon Mark Bentum Het leven van een ster Slide 14
de “motor” van de zon : kernfusie Mark Bentum Het leven van een ster Slide 15
De levensduur van sterren Massa Helderheid (x Zon) Levensduur geschat Levensduur berekend 1 1 10 miljard 3 70 420 miljoen 450 miljoen 5 450 110 miljoen 150 miljoen 20 40 000 5 miljoen 10 miljoen 60 500 000 1. 2 miljoen 4 miljoen -------------------------------0. 8 0. 5 18 miljard 20 miljard Mark Bentum Het leven van een ster Slide 16
Conclusie 1. Hoe zwaarder de ster, des te korter zijn leven 2. De zwaarste sterren leven slechts een paar miljoen jaar: dus bijna alle zware sterren die ooit zijn gevormd zijn al verdwenen 3. Sterren lichter dan 0. 8 Mzon kunnen ouder worden dan 14 miljard jaar (= leeftijd van heelal) dus alle lichte sterren die ooit zijn gevormd bestaan nog !!! Mark Bentum Het leven van een ster Slide 17
EN DAN ? ? ? • Het einde van een ster Mark Bentum Het leven van een ster Slide 18
De zon over 3. 5 miljard jaar : een rode reus: R=50 Rzon opzwellen doordat ster convectief wordt aarde verliest water en dampkring ! Verdroogde aarde Mark Bentum Het leven van een ster Slide 19
300 miljoen jaar later : rode superreus : R=300 Rzon einde van de aarde !! Mark Bentum Het leven van een ster Slide 20
Afmeting van rode superreus op schaal t. o. v. zon Mark Bentum Het leven van een ster Slide 21
de zon gaat “pulseren” en stoot daarbij buitenlagen af Mark Bentum Het leven van een ster Slide 22
Buitenlagen zijn uitgestoten: “ring nevel” Mark Bentum Het leven van een ster Slide 23
“zandloper” nevel Mark Bentum Het leven van een ster Slide 24
“katte-oog” nevel Mark Bentum Het leven van een ster Slide 25
Katte-oog nevel lang belicht Mark Bentum Het leven van een ster Slide 26
Het einde van de zon: resterende “pit” is een witte dwerg Witte dwerg: Afmeting ~ als aarde Massa ~ helft van zon Mark Bentum Het leven van een ster Slide 27
Supernova 1987 A Mark Bentum Het leven van een ster Slide 28
Supernova 1987 A een ontploffende zware ster ~25 Mzon Helderheid 10 x Zon Maanden lang 25 febr 1987 Mark Bentum Het leven van een ster Slide 29
“krab-nevel” restant van ster die in 1054 ontplofte expansie snelheid ~ 1500 km/s Mark Bentum Het leven van een ster Slide 30
Nieuwe stervorming uit restanten van oude sterren Mark Bentum Het leven van een ster Slide 31
Conclusies 1 Sterren produceren alle elementen door kernfusie in centrum 2. Producten komen aan eind van het leven vrij in uitgeblazen schillen of supernova explosies 3. Uitgestoten gas ontmoet andere nevels en klontert samen 4. Hieruit ontstaan nieuwe sterren: verrijkt! 5. Zon en aarde zijn ontstaan uit verrijkte wolken 6. Ieder atoom in ons lichaam (behalve H) is in sterren gevormd. Wij zijn allemaal gemaakt van “sterrenstof” Mark Bentum Het leven van een ster Slide 32
- Slides: 32