Het Dierendebacle Stijn Bruers De titel De werkelijke

Het Dierendebacle Stijn Bruers

De titel… “De werkelijke morele beproeving van de mens, de meest fundamentele (die diep verborgen ligt), berust op zijn verhouding tot wie aan hem zijn overgeleverd: de dieren. En in dit opzicht lijdt de mens aan een fundamenteel debacle, zo fundamenteel dat daaruit alle andere debacles voortkomen. ” (Milan Kundera in De ondraaglijke lichtheid van het bestaan)

Overzicht �Impact van de veeteelt op �natuur �menselijke gezondheid �dierenwelzijn �Een argumentatie voor dierenrechten �De psychologie van de vleeseter �Discussie

Veeteelt en milieu �“De veeteeltsector is waarschijnlijk de belangrijkste speler in het verlies van biodiversiteit. ” (United Nations Food and Agriculture Organization) �“Een substantiële vermindering van de milieu-impact is enkel mogelijk met een substantiële wereldwijde verandering van voedingspatroon, weg van dierlijke producten. ” (IPSRM, UNEP)

Veeteelt en milieu: biodiversiteit � 5 oorzaken van biodiversiteitsverlies 1. Habitatverlies � 88% van ontbossing Zuid-Amerika � 78% van landbouwoppervlakte � Mangrovewouden voor garnalen 2. Vervuiling � Mestoverschot -> eutrofiëring � 65% van ammoniakuitstoot in Vlaanderen -> verzuring � 500 ton diergeneesmiddelen per jaar in Nederland

Veeteelt en milieu: biodiversiteit 3. Overexploitatie � � Wereld: ¾ van visbestanden volledig bevist of overbevist Europa: 88% van visbestanden overbevist Lege zee: 2050 6 kg bijvangst voor 1 kg garnalen 4. Agressieve exoten � � 5. GGO’s Grazende runderen, … Klimaatopwarming � 18% van wereldwijde broeikasgasemissies � ± 1/3 van biodiversiteitsverlies � Dubbele overbevolking: mensen en landbouwdieren

Veeteelt en milieu: voetafdrukken �Ecologische voetafdruk (hectare): gebruik van biologisch productieve (vruchtbare) aardoppervlakte (gebruik van land, fossiele brandstoffen en hernieuwbare materialen) �Watervoetafdruk (liter): gebruik van zoet water (verdamping en vervuiling) �Koolstofvoetafdruk (kg CO 2 -eq): uitstoot van broeikasgassen (CO 2, methaan, lachgas, …) �Stikstofvoetafdruk (kg N): uitstoot van actieve stikstofverbindingen (ammoniak, lachgas, stikstofoxiden, …)

Ecolife, 2010

Veeteelt en milieu: watervoetafdruk

Veeteelt en milieu: stikstofvoetafdruk

Veeteelt en milieu: consumptie EU

Veeteelt en milieu: inefficiëntie Dierlijke producten vruchtbaar land, fossiele brandstoffen, water, pesticiden, veevoeders, diergeneesmiddelen Nitraten, mest, broeikasgassen, verzurende gassen

Vlees, vis en gezondheid: consument �Acute voedselvergiftigingen � 70% besmetting via vlees: E. coli, salmonella, cryptosporidium, listeria en campylobacter �Chronische ziekten op lange termijn �Hoge bloeddruk, hoge cholesterol, zwaarlijvigheid (WHO top 10) �In EU: 12. 800 mensen/jaar : hart- en vaatziekten �En verder: beroertes, herseninfarcten, diabetes, nierziekten, osteoporose, Alzheimer, prostaatkanker, kolonkanker, pancreaskanker �BSE �Giftige stoffen in vis: zware metalen, dioxines, PCB’s, pesticiden, brandvertragers

Veeteelt en gezondheid: producent � 30% van Nederlandse varkenshouders heeft longklachten en 25% is besmet de MRSA-bacterie �Risico verwonding bij slachters: 3 x hoger dan andere sectoren �Levensgevaarlijke verwondingen, tendinitis, het carpaletunnel-syndroom �Posttraumatische stress-stoornissen (Perpetration Induced Traumatic Stress) bij slachters

Veeteelt en gezondheid: bevolking �Nieuwe zoönotische ziekten: Mexicaanse varkensgriep, vogelgriep, Nipah-virus, SARS-virus, Qkoorts, Strep suis, … �Antibiotica-resistente bacteriën: MRSA, ESBL, Salmonella �Ondervoeding: �+30% graanoogst -> oneetbare mest � 80% van veevoeder is geschikt voor mensen

Veganisme en gezondheid �“Een goed gepland vegetarisch, inclusief veganistisch, voedingspatroon is gezond en geschikt voor mensen in alle levensstadia, inclusief tijdens de zwangerschap, de borstvoedingsperiode, de kindertijd, de adolescentie, en voor atleten. ” (American Dietetic Association, de grootste beroepsvereniging van voedingsdeskundigen)

Veganisme en gezondheid �Carl Lewis (9 Olympische gouden medailles atletiek) �Scott Jurek (meervoudig winnaar van de beruchte Badwater Ultramarathon en de Spartathlon) �Mac Danzig (meervoudig wereldkampioen worstelen en winnaar Ultimate Fighting Championships)

Veeteelt en dierenwelzijn

Veeteelt en dierenwelzijn

Veeteelt en dierenwelzijn

Visvangst en dierenwelzijn

Een argumentatie voor dierenrechten: het basisrecht �Dilemma 1: het treinspoor en de wissel

Een argumentatie voor dierenrechten: het basisrecht �Dilemma 1: het treinspoor en de wissel �Dilemma 2: het treinspoor en de brug

Een argumentatie voor dierenrechten: het basisrecht �Dilemma 1: het treinspoor en de wissel �Dilemma 2: het treinspoor en de brug �Dilemma 3: de vrachtwagen �Dilemma 4: de chirurg en de bezoeker ? ? ? ? ? ? �Het basisrecht: het recht om niet gebruikt te worden als louter middel voor onze doelen

Een argumentatie voor dierenrechten: antidiscriminatie �Discriminatie is ? het berokkenen van een nadeel aan een individu door het maken van een waardegeladen onderscheid tussen individuen op grond van eigenschappen die in die situatie niet ter zake doen, geen geldig motief vormen of niet moreel relevant zijn. �Racisme, seksisme, … en … soortisme

Ongeneesbaar diep mentaal gehandicapt weeskind Varken Mentale leeftijd Baby van 3 maanden Kind van 3 jaar Gedrag Agressief Zachtaardig Persoonlijke hygiëne Vuil Proper (modderbad, …) Sociale banden Geen familie Sterke band met familie en vrienden Behandeling Wordt verzorgd, begeleid, gewassen, … Wordt gecastreerd, verminkt, opgesloten, vuilgehouden, vetgemest, verhandeld, geslagen, geslacht, opgegeten Motief van behandeling Welzijn van gehandicapte Eigen genot

Een humanzee? Een chimens? 3 de onderste? ? ? Als een wezen een naast familielid heeft dat potentieel vruchtbare nakomelingen had kunnen krijgen met een verzameling van wezens die een IQ hoger dan 90 hebben, dan krijgt dat wezen het basisrecht

Een argumentatie voor dierenrechten �Uitgangspunt 0. Een consistentere ethiek is beter dan een minder consistente ethiek. �Uitgangspunt 1. Alle bewuste of voelende mensen hebben het basisrecht. �Uitgangspunt 2. Discriminatie is het maken van een waardegeladen onderscheid en het ontzeggen van rechten (een aparte behandeling) aan individuen of groepen op grond van moreel irrelevante criteria (kenmerken die in die situatie geen aanvaardbaar motief vormen).

Een argumentatie voor dierenrechten �Uitgangspunt 3 a. Onder moreel irrelevante criteria vallen o. a. uiterlijke kenmerken (huidskleur, geslacht, gedrag, …), genetische eigenschappen (ras, etniciteit, genetische verwantschap…), onbetrouwbare criteria en arbitraire criteria. Iets wat arbitrair is, kan geen stevig fundament in een moreel systeem zijn, want dat houdt een gevaar voor opportunisme in. �Uitgangspunt 3 b. Het genetisch-biologisch criterium ‘soort’ is gebaseerd op genetische en uiterlijke kenmerken, en is veel te onbetrouwbaar, arbitrair en vergezocht.

Een argumentatie voor dierenrechten �Uitgangspunt 3 c. Criteria die samenvallen met het genetisch-biologische criterium ‘soort’ zijn onbetrouwbaar. �Conclusie 1. Er is geen enkel moreel relevant criterium aan te wijzen dat alle en alleen mensen hebben. �Conclusie 2. Een diereneter die het immoreel vindt om mensen op te eten (uitgangspunt 1), maakt zich schuldig aan discriminatie.

Een argumentatie voor dierenrechten �Uitgangspunt 4. Criteria die een duidelijke betrekking hebben op morele begrippen (zoals het concept van rechten), of criteria die volgen uit waardevol geachte gevoelens die van belang zijn bij het morele beslissingsvermogen van mensen (zoals morele deugden of emoties die ten grondslag liggen aan het toekennen van rechten aan anderen), zijn moreel relevant. �Uitgangspunt 5. Een recht is een bepaalde wijze van een bescherming van een belang. �Uitgangspunt 6. Voelende (perceptueel bewuste) wezens hebben complexe belangen en kunnen die belangen gewaarworden

Een argumentatie voor dierenrechten �Uitgangspunt 7. Bezorgdheid, empathie en medeleven zijn waardevolle gevoelens (deugden) die van invloed zijn op ons ethisch handelen. �Uitgangspunt 8. We kunnen bezorgdheid voelen voor voelende wezens, omdat die belangen hebben en dus kwetsbaar zijn. We kunnen empathie (medeleven) hebben met voelende wezens. �Conclusie 3. Voelen (bewustzijn) is een moreel relevant criterium.

Een argumentatie voor dierenrechten �Uitgangspunt 10. We gaan ervan uit dat mentaal gehandicapte mensen bewuste en voelende wezens zijn. �Uitgangspunt 11. De kans dat gewervelde dieren met een functioneel zenuwstelsel een bewustzijn en gevoelens hebben is even groot als de kans dat mentaal gehandicapten een bewustzijn en gevoelens hebben. (adaptieve rol van gevoelens, anatomische eigenschappen, gedrag, fysiologische veranderingen, …)

Een argumentatie voor dierenrechten �Conclusie 4. We moeten ervan uitgaan dat gewervelde dieren zoals koeien of varkens ook duidelijk bewuste, voelende wezens zijn. Gewervelde dieren hebben dus gelijkaardige belangen als bv. mentaal gehandicapte mensen. �Uitgangspunt 12. Alle vormen van discriminatie zijn immoreel en moeten verboden worden. Discriminatie dient te worden opgeheven door het uitbreiden van de morele gemeenschap (de verzameling van wezens die aanspraak kunnen maken op rechten) tot alle individuen die (waarschijnlijk of zeker) voldoen aan de moreel relevante criteria. Die uitbreiding moet zeker gebeuren indien er geen sprake is van het in gevaar komen van onze vitale belangen (het belang om te blijven leven).

Een argumentatie voor dierenrechten �Uitgangspunt 13. Het toekennen van het basisrecht aan gewervelde dieren met een functioneel animaal zenuwstelsel vormt geen bedreiging voor onze vitale belangen (bv. als het gaat om eten). �Conclusie 6. We kunnen het basisrecht uitbreiden naar alle wezens die duidelijk een bewustzijn hebben en kunnen voelen. �Eindconclusie. We moeten de morele gemeenschap uitbreiden door ook alle niet-menselijke maar wel duidelijk bewuste en voelende wezens het basisrecht toe te kennen. Dit resulteert in een veganistische levenswijze.

Drie stellingen over het vlees op ons bord �We willen het niet weten, maar wel eten �Als we het weten, willen we het vergeten �Want als we het eten en het weten, botst het met ons geweten

De psychologie van vleeseters

De psychologie van diereneters

De psychologie van lijkeneters

De psychologie van diereneters �Waarom al die drogredenen? (>150) � 90% : minstens 2 weerleggingen (max. is 8!) �Waarom al die reacties?

De psychologie van diereneters �Waarom gaan tomateneters geen discussies aan en drogredenen gebruiken als hun gedrag bekritiseerd wordt? �Waarom durven we niet eigenhandig (met handen en mond) een kip doden? �Waarom durven 85% van de Amerikanen geen dier slachten? �Waarom eten we geen honden? �Waarom mogen dieren wel lijden voor ons genot, als ze niet “onnodig” mogen lijden? �Waarom zijn er meer vrouwelijke vegetariërs?

De psychologie van diereneters �Waarom is een vleeseter niet tevreden met de Dikke Vegetariër? �Waarom gebruiken de meeste vleeseters planten om hun vlees op smaak te brengen? �Waarom begint een recept met “ 500 gr varkensvlees, 750 gr aardappelen, …”? �Waarom staat de man achter de barbeque? �Waarom vindt een vleeseter een veggieworstje lekkerder als hij denkt dat het vlees is? �Waarom is er wel een hiërarchie in vleesproducten maar niet in groenten? �Waarom wel een “goeie steak à point” maar niet een “goeie wortel al dente”?

De psychologie van diereneters �Het vlees op ons bord is een uithangbord van sociale status.

Ethische illusies Intrinsieke waarde van dier Intrinsieke waarde van mens (Moreel) irrelevante eigenschappen

Ethische illusies Basisrecht van mensen Vlees eten Antidiscriminatie

Ethische illusies Gestaltswitch

De psychologie van diereneters �Hebben we een morele blinde vlek? �“Wir haben es nicht gewusst” �“… dat alle mensen gelijk geschapen zijn, en dat zij door hun Schepper begiftigd zijn met zekere onvervreemdbare Rechten; dat daaronder vallen: Leven, Vrijheid en het najagen van Geluk. ” (President Thomas Jefferson, 1776)

De psychologie van diereneters �De 5 stadia van rouwverwerking (Elisabeth Kubler-Ross) Ontkenningsfase (blinde vlek) 2. Agressiefase (shoot the messenger) 3. Onderhandelingsfase (geweten sussen) 4. Depressiefase (fatalisme) 5. Aanvaardingsfase 1. “Elke waarheid gaat door drie stadia. Eerst wordt ze belachelijk gemaakt. Daarna wordt ze gewelddadig onderdrukt. En ten slotte wordt ze aanvaard als zijnde evident. ” (A. Schopenhauer)

De psychologie van dierenactivisten �Leven we in een dierenholocaust? �“Ogenschijnlijk beweeg ik me volkomen ontspannen onder de mensen, ga ik volkomen normaal met ze om. Is het mogelijk, vraag ik me af, dat ze allemaal betrokken zijn bij een misdaad van verbijsterende omvang? ” (J. M. Coetzee)

De psychologie van de vleeseter: antropomorfismen

Bedankt voor uw aandacht. Nog vragen?