Hemoglobinopathien diagnostiek Geert Verstegen GSO Klinische Biologie Labo
Hemoglobinopathieën diagnostiek Geert Verstegen GSO Klinische Biologie Labo Hematologie UZ Leuven
Hemoglobine: structuur • 2 dimeren, verschillende identiteit • heem-groepen • Hb. A (Adult): 2 2 ketens • Hb. A 2: 2 2 ketens • Hb. F: 2 2 ketens
Volwassen hemoglobines Hb. A: 95% ( 2 2) Hb A 2: 2, 53, 5% (α 2 2) Hb F: <1% (α 2 2)
Hemoglobinopathieën • Twéé α-genen • Van elk gen een paternele/maternele copie --) trait versus ziekte • Hb. A(α 2β 2): gecontroleerd door in totaal 6 genen
Oorsprong
Oorsprong
Hemoglobinopathieën: indeling • Thalassemieën: • Verminderde synthese - normale keten - onevenwicht tussen de ketens (vb Hb. Bart’s, Hb. H. . . ) • Hb-varianten: • Kwalitatieve defecten
α-thalassemie • • Twee genen van elke ouder: complex αα/αα -α/αα (α+ -heterozygoot) --/αα (αo -heterozygoot) -α/-α (α+ -homozygoot) --/- α (Hb. H-ziekte) --/-- (Hb Bart’s Hydrops fetalis) Co-overerving met β-mutaties, variante αmutaties. . .
α-thalassemie: klinisch beeld • • • -α/αα (α+ -heterozygoot): geen symptomen --/αα (αo -heterozygoot): milde anemie -α/-α (α+ -homozygoot): geen symptomen --/-α (Hb. H-ziekte): microcytaire anemie --/-- (Hb Bart’s Hydrops fetalis)
α-thalassemie: klinisch beeld --/αα -α/αα --/-α
β-thalassemie • Een gen van elke ouder • Eén abnormaal gen: β-thalassemie dragerschap • Twee abnormale genen: β-thalassemia major • βo/ β+, co-overerving met α, HPFH, . . .
β-thalassemie: klinisch beeld • Thalassemia major (homogzygoot): ernstige anemie, transfusie-dependent (ijzerstapeling), slechte overleving • Thalassemia minor (heterozygoot): asymptomatisch, soms milde anemie, microcytose… goede prognose. • Thalassemia intermedia: intermediaire kliniek ~ vb β+/β+
β-thalassemie: klinisch beeld β/βo β/β+ βo/ β+
Hb-varianten: sikkelcel-anemie • Een gen van elke ouder • Eén abnormaal gen (ββs): sikkelceldrager • Twee abnormale genen (βsβs): sikkelcel ziekte • βoβs, βcβs…
sikkelcelanemie: klinisch beeld Effecten: • Hb polymerisatie bij lage O 2 -druk: - sikkelcellen - destructie (splenomegalie) - adhesie en viscositeit ; vaso-occlusief (pijn-infarcten) • Hemolyse - aplasie
Diagnose: bloedbeeld • • Hb MCV, MCH RDW RBC
Diagnose: bloedbeeld Hb (g/d. L) # RBC MCV (f. L) MCH (pg) RDW Reticul (%) - α/αα nl ( ) - α/-α nl ( ) nl nl --/ αα nl ( ) --/- α 3 -10 (<25 pg) nl nl 50 -65 15 -20 βSβS 6 -10 70 -100 nl of (nl) 5 -20 β 0βS 7 -11 nl 60 -80 (nl) 8 -9 ββS nl ( ) nl ± β 0β nl ( ) (<73 f. L) <27 pg nl ( ) ± β+β nl ( ) (<73 f. L) <27 pg nl ( ) ±
Diagnose: bloed-uitstrijkje • Aniso- en poikilocytose • Schietschijfcellen, polychromasie, sikkelcellen
Hb-electroforese • Cellulose acetaat of agarose gel (p. H 8, 4) • Citraat agar of agarose gel (p. H 6, 0)
Hb-electroforese A F S C C S A F
Capillaire (zone) electroforese
Isoelectric focusing p. H 10 - - 9 5 + - + + + - 6 ++ ++ ++ + - - - 7 + - 8 + 4 3 + +
Isoelectric focusing Hb. A 1 c F S C A
Chromatografie + + Hb. A 2 + Drager (cellulose/silica/…) - Hb + + Hb - -
Chromatografie Gewijzigde p. H en ionische sterkte + ++ Drager (cellulose/silica/…) Hb + + Hb - Hb. A 2 -
Chromatografie Gewijzigde p. H en ionische sterkte + ++ Drager (cellulose/silica/…) - Hb + + - Hb - -
Hplc
- Slides: 27