Hemirelik Sreci Prof Dr Ayten ZAYBAK Hemirelik Esaslar
Hemşirelik Süreci Prof. Dr. Ayten ZAYBAK Hemşirelik Esasları AD.
Hemşirelik bakımı n Esası bireyin temel ihtiyaçlarına dayanır. n Hemşirenin bilgiyi ve beceriyi kullanabilme, n Bireyin kendine özgü oluşunu anlama/tanıma, n Fiziksel ve emosyonel olarak uygun olan yardıma temellenir.
İnsanların temel gereksinimleri birbirinin aynıdır, ancak birbirinin aynı iki insan yoktur. Bu nedenle hemşire, hastanın gereksinimlerini o hastaya özgü olarak değerlendirip, uygun bakımı vermelidir. Virginia Henderson
Bireysellik insanın benzersizliğine duyulan inancın bir ifadesidir.
Bireyselleştirilmiş bakım “kendine özgülüğünü dikkate alarak, hasta bireyin; deneyimleri, davranışları, duyguları, hissettikleri ve algılarına göre hemşirelik bakımının uyarlanması” (Radwin ve Alster, 2002)
Bireyselleştirilmiş Bakım “Aynı hastalığı olan tüm hastalar için uygulanan rutine karşıt olarak, bir hastanın özel gereksinimlerini karşılamak üzere planlanmış bakımdır”
Eğer hemşireliği (yaptığımızı) adlandıramazsak; L L (Onu) kontrol edemeyiz, Değerini maliyetini hesaplayamayız Öğretemeyiz, Toplumun politikalarına yerleştiremeyiz! Hemşirelik olarak; insanlar için ne yaptığımızı ve diğer mesleklerden farklı olarak ne yaptığımızı adlandırana kadar ve neleri değiştirebileceğimizi kanıtlayana kadar, sağlık politikalarının oluştuğu masalarda bir sandalyemiz olmayacaktır. Norma Lang
Hemşireliği nasıl adlandırabiliriz?
HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİ (8 Mart 2010) Hemşirelerin görev, yetki ve sorumlulukları MADDE 6 – (1) Hemşireler; a) Her ortamda bireyin, ailenin ve toplumun hemşirelik girişimleri ile karşılanabilecek sağlıkla ilgili ihtiyaçlarını belirler ve hemşirelik tanılama süreci kapsamında belirlenen ihtiyaçlar çerçevesinde hemşirelik bakımını kanıta dayalı olarak planlar, uygular, değerlendirir ve denetler.
HEMŞİRELİK YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK (19. 04. 2011) n n n MADDE 1. 8/3/2010 tarihli ve 27515 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hemşirelik Yönetmeliğinin 7. mad. ne aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. (3) Uzmanlık alanı ile ilgili kapsamlı sağlık değerlendirmeleri yapar. Hemşirelik bakımını planlar, uygular ve yönetir. Bakımda istenen hedeflere ulaşılamaması durumunda, yeni stratejiler geliştirir. (4) Hastalara uygulanan tıbbi tanı ve tedavi işlemlerine ilişkin karşılan kritik durumlarda, uygun kararın verilmesinde hemşirelere danışmanlık yapar, meslekî gelişimleri açısından hemşirelere yardımcı olur. (5) Hasta ve ailesinin eğitimini planlar. Hastaları, bakım ve tedavi yöntemleri ile olası yan etkileri hakkında bilgilendirir. Hastaların güncel ve güvenilir sağlık bilgisine ulaşmasını sağlar. (6) Uzmanlık alanı ile ilgili ve etik konularda kişi, kurum ve kuruluşlara danışmanlık ve bilirkişilik yapar. Çalıştığı kurumda araştırmalarla ilgili etik komitede görev alabilir”
HEMŞİRELİK SÜRECİ n Hemşirelik bakımında bilimsel çözümleme yönteminin sistemli kullanılması ( DSÖ). problem biçimde n Sağlıklı/hasta bireyin sağlık bakım gereksinimlerinin tanımlanması ve bireye özgü bakım verilmesinde kullanılan sistematik bir yöntem.
Hemşirelik sürecinin tarihi n Hemşirelik süreci kavramı ilk kez Lydia Hall tarafından 1955 yılında “Hemşirenin yapması gerekenler nedir, neler yapmalıdır”ı tanımlamak amacıyla kullanılmıştır.
Veri toplama Tanılama Hemşirelik tanısı planlama Değerlendirme Uygulama
HEMŞİRELİK SÜRECİ
hemşirelik süreci kullanımı, n n n Bireyselleştirilmiş ve bütüncül bakım verilmesini sağlar Bakımın sürekliliğini sağlar Bakımın kalitesinin arttırır Bakımda öncelikleri saptamaya yardımcı olur Sağlık personeli arasında iletişimi geliştirir. Kayıtları geliştirir Zamandan ekonomi sağlar Kuramsal bilginin uygulama olanağı sağlar Hemşireye eleştirel düşünme alışkanlığı kazandırır Hemşireliğe bilimsel katkı sağlar Hasta memnuniyetini arttırır.
HEMŞİRELİK SÜRECİNİN ÖZELLİKLERİ Hasta merkezlidir Sistematiktir Dinamiktir Amaca yöneliktir Problem çözmeye dayalıdır süreklidir
Hasta Merkezlidir Hemşire hemşirelik süreci doğrultusunda bireyin problemlerini ve gereksinimlerini belirlerken bireye özgü bakımı planlar ve uygular. Hemşirelik süreci hemşirenin iş merkezli bakım yerine hasta merkezli bakım vermesini sağlar. n
2. Sistematiktir Sürecin belli bir planı ve düzeni vardır. Sistemli olduğu için karışıklıkları ve ihmalleri en aza indirgemeyi sağlar. n
4. Dinamiktir Birbirini izleyen basamaklar olmasına rağmen bir basamakta iken diğer bir basamak aynı anda yapılabilir veya bir basamakta iken onu izleyen başka bir basamağa geçilebilir. Hastanın durumundaki herhangi bir değişme süreçte de değişime neden olur. n
3. Amaca/hedefe Yöneliktir Hasta, hastanın ailesi ve hemşire birlikte hedefler belirlenir. Bu hedeflere ulaşmak için uygulamalar planlanır ve uygulanır. n
5. Problem Çözmeye Dayalıdır. Hemşirelik sürecinin her aşaması problem çözme ilişkilidir. Yorumlama, muhakeme etme, değerlendirme ve çözüm olanakları sağlama gibi yönleriyle problem çözme ile yakından ilgilenir. n
6. Süreklidir Hemşirelik süreci hastayla ilk karşılaşma anında başlar ve süreklidir. Veri toplama, tanılama, planlama, uygulama ve değerlendirme aşamaları devamlı tekrar eder.
Hemşirelik süreci Ön Değerlendirme Tanılama planlama Uygulama Değerlendirme Veri Toplama Hemşirelik tanısı / Problem Hedef belirleme / girişimleri planlama Hemşirelik girişimi Sonuç ? ? ? ? ? ?
Hemşirelik tanısı n Belirli birey ya da grubun hemşirelik uygulamaları ile karşılanacak bakım gereksinimlerinin adlandırılması. n Hemşirenin müdahale etmeye yetki ve yeterliliği olan bir durum veya durumlar hakkındaki klinik karar.
Tanılama süreci Eleştirel düşünme yoluyla gerçekleşen Kanıta dayalı karar verme sürecidir. Hemşirenin Kişilerarası, teknik ve entelektüel becerilerini kullanmasını gerektirir
n Hemşirelik tanısı koyabilmek için öncelikle ne yapılmalı
VERİ TOPLAMA n Bireyin sağlık durumu, onun kendi sağlık bakımını yapabilme yeteneği, hemşirelik ihtiyaçlarını ortaya koyacak bilgilerin toplanması , incelenmesi. n Bu aşamada bireyin bakımına temel oluşturacak veriler toplanır. Bireyin ilk değerlendirmesi yapılır. n Bilgi toplarken üzerinde durulan nokta bireyin sağlık durumu ve gerçek veya olası bakım problemidir
Veri kaynakları • Hasta • Aile • Tıbbi kayıtlar • Fizik muayene bulguları • Diğer sağlık bakımı üyeleri • Diğer……. . Tanılama
VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ
GÖZLEM n Bu aşamada hastada neyi gözlememiz gerektiğini bilmemiz gerekir. Ör. Yatağa bağımlı bir hastanın pozisyon değişimi sırasında hastanın derisinde kızarıklık veya herhangi bir açılmanın olup olmadığı araştırılır
2. GÖRÜŞME n n Hemşire hasta ilişkisini başlatır, iletişim tekniklerinin iyi bilinmesini gerektirir. Hastanın fiziksel, zihinsel, duygusal yönlerini ortaya koyar. Hastayı gözleme fırsatı verir. Hastanın çevre, tedaviler, tanı çalışmaları ve uygun kaynaklar hakkında görüşleri alınabilir.
2. GÖRÜŞME sağlıklı bir görüşme için n n Hastaya dostça yaklaşılmalı Görüşme zamanının iyi ayarlanması Çevrenin etkisi Hastanın içinde bulunduğu durumun dikkate alınmalıdır.
2. GÖRÜŞME n n n Rahat bir ortam hazırlanmalı, hemşire kendini tanıtmalı, sakin olmalı, hastaya güven vermeli, Verileri kaydedilmeli, gereksiz sorular sormamalı, Hastaya anlayabileceği şekilde sorular sormalı, tıbbi sözcükler kullanılıyorsa gerekli açıklamalar yapılmalıdır.
Görüşmede Dikkat Edilecek Noktalar n n n Kendinize güvenin, kendinizden emin olun. Bilgiyi en emin kaynaktan alın Görüşme sırasında not alın. Sempatik, rahat, ılımlı ve anlayışlı olun. Hastaya duygularını paylaşacağınızı hissettirin. Soruları birbiriyle ilişkili planlayın, gereksiz soru tekrarı yapmayın, açık uçlu sorular sorun.
Görüşmede Dikkat Edilecek Noktalar n n Hastaya ismiyle hitap edin, açık, yavaş ve anlaşılır tarzda konuşun, göz teması kurun, Hastanın cümlesini bitirmesini bekleyin, iyi bir dinleyici olun, Hasta sessizleştiğinde sıkıldığınızı göstermeyin, Hastanın anlayabileceği bir dil kullanın. Hastanın ilk yakınmaları hakkında sorular sorun.
VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ GÖRÜŞME Fiziksel-Gelişimsel Zihinsel Duygusal Manevi Sosyal
Hemşirelik öyküsü Fiziksel-Gelişimsel n n n n n Geçmiş sağlık sorunları Şu anki sağlık durumu Risk faktörleri Aktivite ve koordinasyonu Semptomların gözden geçirilmesi Gelişim durumu Sağlık durumunun gelişim durumuna etkisi Aile üyeleri-evlilik durumu Büyüme-gelişme
Hemşirelik öyküsü Zihinsel n Zihinsel performans n Problem çözme n Eğitim düzeyi n İletişim biçimi n Dikkat süresi n Hafıza
Hemşirelik öyküsü Duygusal n Davranış ve duygusal durum n Destekleyici sistemler n Benlik kavramı n Beden imajı n Ruhsal durum n Cinsellik
Hemşirelik öyküsü Manevi Değerleri n İnançları n Morali n
Hemşirelik öyküsü Sosyal Ekonomik durum n Eğlence aktiviteleri n Çalışma durumu n Dili n Kültürel etkinlikleri n n Sosyal ilişkileri
FİZİKSEL DEĞERLENDİRME n inspeksiyon (gözlemleyerek) palpasyon (el ile) perküsyon (vurarak) oskültasyon (dinleyerek) n olfaksiyon (koklayarak) n n n
İNSPEKSİYON • Hasta ile ilk karşılaşmadan başlayarak hastanın genel görünüşü, tavırları, konuşma biçimi ve her organ sisteminin gözlemlenerek incelenmesi fizik muayenenin ilk aşaması olan inspeksiyonu oluşturur. • Profesyonel hemşire gözlem yapar ve anlamlı ipuçlarını analiz eder. Bu aşamada hemşire hastada gözlenmesi gereken şeyin ne olduğu bilmeli, mesleki bilgi ve tecrübelerinden bilinçli olarak yararlanmalıdır(konjestif Kalp Yetm. , dispne).
PALPASYON n Palpasyon vücut bölgelerine elle dokunarak kıvam, ısı, nemlilik, turgor, hareketlilik, nabız, boyut, biçim ve hassasiyet derecesini hissetmeyi içeren muayene yöntemidir. n Palpasyonda elin farklı bölgeleri farklı amaçlarla kullanılır.
PERKÜSYON n Sesin farklı yoğunluktaki ortamlarda farklı yankılar vermesi esasına dayanır. n Dokulardaki inflamasyonun, organların büyüklüğü, yeri, şekli, sınırları ve dansitelerinin belirlenmesinde, anormal kitlelerin tespitinde ve derin tendon reflekslerinin değerlendirilmesinde kullanılır.
OSKÜLTASYON n Vücutta çeşitli organların çıkardığı seslerin dinlenerek yorumlanmasıdır. n Kardiyovasküler, solunum ve Gastrointestinal sis. tarafından oluşturulan normal sesler (bağırsak hareketleri, solunum sesleri gibi) ve bu seslerin en iyi duyulduğu bölgenin bilinmesi gerekir.
n Sesin frekansı, şiddeti, niteliği ve süresi değerlendirilir.
Olfaksiyon n Olfaksiyon diğer yollarla fark edemeyeceğimiz anormalliklerin belirlenmesinde önemlidir. KOKU Alkol KOKUNUN KAYNAĞI Ağız boşluğu Amonyak İdrar Vücut kokusu Deri, vücut kıvrımları (koltukaltı, meme altı), yara alanı Yetersiz hijyen, aşırı terleme(hiperhidrozis), kötü kokulu terleme(bromhidrozis) Feçes Kusmuk, ağız boşluğu Halitozis Ağız boşluğu Barsak tıkanıklığı Yetersiz diş ve ağız bakımı, diş eti hastalıkları Küf kokusu Keton kokusu Alçıya alınmış vücut bölümü Ağız boşluğu OLASI NEDENLER Alkol bağımlığı, diabet Üriner kateter infeksiyonu, Böbrek hastalıkları Alçı alanında enfeksiyon Diabetik asidozis
Veriler Objektif veriler Subjektif veriler hemşire veya diğer ekip üyelerinin fiziksel değerlendirme yoluyla topladıkları veri, yapılan tanı işlemleri ve laboratuvar sonuçlarını kapsar bireyin ifade ettikleridir
Objektif - Subjektif Veri örnekleri n n n n n 32 yaşında erkek, 1. 85 boy , 68 kilo Kilo kaybediyorum Bacakta sıcaklık ve kırmızılık Yürüdüğüm zaman bacaklarım ağrıyor. Siyanotik Kan basıncı 140/70 mm. Hg Yarınki operasyon için çok korkuyorum Midem bulanıyor Koltuk değneği ile yürüyor
Veri n toplama Verileri eksiksiz ve doğru bir şekilde nasıl toplayabilirim?
modellerden yararlanabiliriz Virginia Henderson Modeli Günlük yaşam aktiviteleri modeli Fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli
V. Henderson Modeli (14 temel gereksinim) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Normal solunum Yeterli yeme ve içme Boşaltım Hareket etme ve uygun pozisyonu devam ettirme Uyku ve istirahat Uygun giyim eşyası seçme, giyinme soyunma Çevreye uygun biçimde giyinme ve beden ısısını normal sınırlarda devam ettirme Bedenin temiz tutulması ve cildin bütünlüğünün korunması Çevrenin tehlikelerden uzak tutulması ve kazalardan korunma Diğer bireylerle iletişime girerek duygularını, gereksinimlerini, korku ve düşüncelerini ifade etme İnançları doğrultusunda ibadet etme Çalışırken başarı duygusuna erişme Çeşitli eğlence faaliyetlerine katılma Normal gelişimi ve sağlığı için, mevcut sağlık olanaklarından yararlanmasına yardımcı olacak olan öğrenme, keşfetme ve merakını tatmin etme
Günlük Yaşam Aktiviteleri (GYA) Modeli Güvenli bir çevrenin sağlanması ve sürdürülmesi 2. İletişim 3. Solunum 4. Yeme ve içme 5. Boşaltım 6. Kişisel temizlik ve giyim 7. Beden ısısının kontrolü 8. Hareket 9. Çalışma ve eğlenme 10. Cinsel yaşam 11. Uyku 12. Ölüm 1.
Model, tanılama için bir yapı ve çerçeve sağlayan bir format örneğindedir.
Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli, n 1982’de hemşireliğe özgü standart bir tanılama modeli oluşturmak ve farklı modellerin kullanılmasına bağlı yaşanan sorunları çözmek amacıyla Marjory Gordon tarafından geliştirilmiştir. n NANDA'nın IX. Konferansı'nda (1988) dokuz sınıf olarak kabul edilmiş, daha sonra 13 sınıf haline gelmiştir. (
Model, n n Hemşirelik tanılarının belirlenmesi ve hemşirelik bakımının planlanmasına önemli katkı sağlar. Bütün insanların ortak bazı davranışsal örüntüleri olduğuna, örüntülerin insanların sağlığı, yaşam kalitesi, yeteneklerinin gelişimi ve insanın başarma potansiyeliyle ilişkili olduğuna dayanır.
Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modelinde, hemşirelik sürecinin birinci aşaması (veri toplamatanılama) 13 fonksiyonel sağlık örüntüsüne göre yapılır. Bunlar temel hemşirelik veri tabanının odağıdır.
Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeli 1. Sağlığı geliştirme 2. Beslenme 3. Boşaltım ve değişim 4. Aktivite ve istirahat 5. Algı/bilişsel durum 6. Öz-algı/Kendini algılama 7. Rol ve ilişkileri 8. Cinsellik 9. Başetme yöntemleri / stres toleransı 10. Yaşam prensipleri 11. Güvenlik /korunma 12. Konfor 13. Büyüme/gelişme
1. Sağlığı algılama-sağlığın yönetimi örüntüsü: Hastanın algılanan sağlık ve iyi olma örüntüsünü ve sağlığını nasıl yönettiğini tanımlar.
1. Sağlığı algılamasağlığın yönetimi örüntüsü Bireyin sağlığını algılama durumunun günlük aktivitelerine ve geleceğe yönelik planlarına etkisini içerir.
1. Sağlığı algılama-sağlığın yönetimi örüntüsü Bireyin sağlık bakım davranışlarının düzeyini, mental ve fiziksel olarak sağlığı geliştirme uygulamalarına katılımını ve tedavi planı ile hemşire önerilerine uyumunu da kapsar.
2. Beslenme- Metabolik örüntü: Hastanın metabolik gereksinimlerine ve yerel besin desteği göstergelerine ilişkin gıda ve sıvı tüketimini tanımlar.
2. Beslenme- Metabolik örüntü: Bireyin gıda ve sıvı tüketimini, günlük öğün zamanlarını, tüketilen besin ve sıvıların tipi ve kalitesini, destekleyici besin ve vitamin kullanma durumunu içerir.
2. Beslenme- Metabolik örüntü: Cilt, saçlar, tırnaklar, muköz membranlar ve dişlerin durumu ile vücut sıcaklığı, kilo ve boy ölçümleri bu örüntüde değerlendirilir.
3. Eliminasyon/boşaltım örüntüsü: Boşaltım fonksiyonu örüntülerini (bağırsak, mesane ve cilt) tanımlar.
3. Eliminasyon/boşaltım örüntüsü: Bireylerin boşaltım fonksiyonu nun düzenine ilişkin algıları, bağırsak boşaltımı için laksatif kullanma durumu, zaman örüntüsünde herhangi bir değişim veya rahatsızlık olup olmadığı, dışkının miktarı, sıklığı ve özellikleri değerlendirilir.
4. Aktivite-egzersiz örüntüsü: Hastanın egzersiz, aktivite, boş zamanlarını değerlendirme ve eğlence örüntülerini tanımlar.
4. Aktivite-egzersiz örüntüsü: Hijyen, yemek yapma, alışveriş yapma, yemek yeme, çalışma gibi enerji harcamayı gerektiren günlük yaşam aktivitelerini kapsar.
4. Aktivite-egzersiz örüntüsü: Ayrıca bireyin yaptığı egzersizin tipi, niteliği ile bireyin tek başına ya da grup halinde gerçekleştirdiği eğlence aktiviteleri de bu örüntüde değerlendirilir.
5. Uyku-dinlenme Örüntüsü: Uyku, dinlenme ve gevşeme örüntülerini tanımlar. 24 saatte uyku- dinlenme-gevşeme örüntülerini, bireyin enerji seviyesi algısını, uyku ve dinlenmenin süresi ve kalitesini kapsar. Ayrıca bireyin uyumayı kolaylaştırıcı yardımcı bir yöntem kullanıp kullanmadığı değerlendirilir.
6. Bilişsel-algısal örüntü: n Duyusal-algısal ve bilişsel örüntüleri tanımlar. n Görme, işitme, tat alma, dokunma, koklama gibi duyusal yeterliliği ve sorunla baş etmeye yönelik tamamlayıcı araç ya da protez kullanım durumunu içerir. n Aynı zamanda dil, hafıza, yargılama, karar verme gibi kognitif fonksiyonel yeterlilikleri bu örüntüde değerlendirilir.
7. Kendini algılama örüntüsü: Hastanın kendini algılama örüntüsünü ve kendi algılarını (kendilik algısı, beden imajı, durumu hissetme vb) tanımlar. (Birol 2010; Gordon 1994; Gordon 2007; Gordon 2008; Gordon 2013).
7. Kendini algılama örüntüsü: Bireyin kendisi hakkındaki tutumları ile imaj, kimlik, kendini değerli hissetme ve becerileri (kognitif, duyuşsal veya fiziksel) konusundaki algısını içerir.
7. Kendini algılama örüntüsü: Vücut postürü ve hareketi, göz teması, ses ve konuşma örüntüleri bu kapsamda ele alınır. (Birol 2010; Gordon 1994; Gordon 2007; Gordon 2008; Gordon 2013).
8. Rol-ilişki örüntüsü: n Hastanın rol sorumlulukları ve ilişkilerini tanımlar. n Bireyin bulunduğu durumdaki major rolleri ve sorumlulukları hakkındaki algısı ile aile, iş ve sosyal ilişkilerdeki memnuniyeti /memnuniyetsizliği bu örüntüde değerlendirilir.
9. Cinsellik- Üreme örüntüsü: Cinsellik ve cinsel ilişkilerinde algılanan doyum veya rahatsızlıkları tanımlar. Ayrıca kadının üreme durumunu, pre-menapoz ve post-menapoz dönemlerini ve algılanan sorunları içerir. (Birol 2010; Gordon 1994; Gordon 2007; Gordon 2008; Gordon 2013).
10. Başetme-stres toleransı örüntüsü: Hastanın genel başetme örüntüsünü ve stres toleransı açısından örüntünün etkinliğini tanımlar. Bireyin benlik bütünlüğünü korumak için stresle baş etme yollarını, aile ve diğer destek sistemlerini kapsar. (Birol 2010; Gordon 1994; Gordon 2007; Gordon 2008; Gordon 2013).
11. Değer-inanç örüntüsü: Hastanın seçimleri ve kararlarına rehberlik eden değerleri, inançları ve amaçları tanımlar. Bu örüntü, yaşamda önemli olarak tanımlanan şeyleri, sağlıkla ilişkili değerler, inançlar veya beklentilerde algılanan çatışmaları değerlendirir (Birol 2010; Gordon 1994; Gordon 2007; Gordon 2008; Gordon 2013).
12. Konfor Bireyin konforu ve ağrıyı algılaması, ağrıyı nasıl yönettiği bu örüntüde değerlendirilir.
13. Büyüme ve Gelişme Sağlığı olumsuz yönde etkileyebilecek büyüme ve gelişmeye yönelik risk faktörleri değerlendirilir
Hemşirelik tanısını nasıl oluşturacağım? * n n Hemşirelik tanısı toplanan veriler doğrultusunda oluşturulacak Ör. Beslenme şekli ve metabolik durumu* değerlendirilen bir hastanın, ilaç tedavisi nedeniyle bulantısına bağlı yemek yiyemediğini varsayalım Hemşirelik tanısı Beslenmede değişim: yetersiz beslenme riski
Beslenme şekli ve metabolik durum* n n n Beslenmede değişim: aşırı beslenme potansiyeli Beslenmede değişim: yetersiz beslenme
HEMŞİRELİK TANISI n Verilerin analizi ve yorumu yapılarak hemşirelik tanısı formüle edilir.
Toplanan veriler gruplandırılır Gruplanan verilerden anlam çıkarılır Veri yetersiz Daha fazla veri toplanır Hasta fonk. Yeterli yardıma gerek yok Hasta fonk. Yeterli ama risk faktörleri var Hasta fonk. Yeterli değil Hemşirelik tansı belirlenir Hemşirelik bakımı gerekli
Hemşirelik tanı tipleri n n Varolan/mevcut tanı: Risk tanısı İyilik hali tanısı: Sendrom tanısı:
Varolan/mevcut tanı n Mevcut bir hemşirelik tanısı majör tanımlayıcı özelliklerin varlığından dolayı hemşirenin geçerliliğini doğruladığı klinik bir kararı açıklar Örnek n Ağrı n Beden imajında bozulma n Gereksinimden fazla beslenme n Hipertermi
Risk tanısı n Birey ya da toplumun problem geliştirmeye aynı ya da benzer durumdaki diğer kişilerden daha yatkın olduğu konusunda klinik bir kararı tanımlar. Örnek n Kalça fraktürü nedeniyle, immobiliteye bağlı deri bütünlüğünde bozulma riski n Travma riski n Deri bütünlüğünde bozulma riski
İyilik hali tanısı n İyi durumda bulunan ve bu iyilik halini güçlendirmeye hazır olan birey/aile/toplumun iyilik düzeyine karşı tepkisini tanımlar. Örnek n Beslenmede güçlenmeye hazır oluş n Ebebeynlikte güçlenmeye hazır oluş
Sendrom tanısı n Bir sendrom tanısı, belirli bir durum ya da olaydan dolayı varlığı tahmin edilen bir grup mevcut ya da riskli hemşirelik tanılarını kapsar Örnek n Tecavüz travma sendromu
Ortak (kollobratif) tanı n n Hemşirenin tek başına çözümleyemeyeceği problemdir. Problemin çözümü için ekibin diğer üyeleri ile ortak çalışılmasını gerektirir. Üriner boşaltımda değişim; fonksiyonel inkontinans n
Hemşirelik tanısı - tıbbi tanı Hemşirelik tanısı Ortak problem Tıbbi tanılar Kırmızı kan hücrelerinin sayısının azalmasına bağlı aktivite intoleransı Anemiye bağlı kardiyak yetmezlik Anemi
Tanısal adlandırmanın yapısı n (P) Problem Hemşirelik tanısının adı n (E) Etiyolojik faktör İlişkili faktör n (S) Belirti ve bulgular Tanımlayıcı özellikler
Tanısal adlandırmanın yapısı Örnek 1 Neden olan katkıda Tanısal bulunan adlandırma faktör/etiyoloji Lifli yiyecekler ve Konstipasyon sıvı alınımının yetersizliğine bağlı Belirti ve bulgular /tanımlayıcı özellikler 3 -4 günde bir, sert dışkılamanın olması Lifli yiyecekler ve sıvı alınımında yetersizliği bağlı konstipasyon
Tanısal adlandırmanın yapısı Örnek 2 Neden olan katkıda bulunan faktör/etiyoloji Anemiye nedeniyle oksijenasyonda azalmaya bağlı Tanısal adlandırma Belirti ve bulgular /tanımlayıcı özellikler aktivite Halsizlik, efor intolensansı / sonrası istirahat aktivitede zorluk nabzına dönüşte yaşama gecikme, takipne Anemiye nedeniyle oksijenasyonda azalmaya bağlı aktivite intolensansı
Örnek: Oral mükoz membranda değişim n Oral kavitede bir açılma/yaralanma olan yada bu riski taşıyan bireydeki durumdur.
Oral mükoz membranda değişim Tanımlayıcı özellikleri Majör; Minör: Oral mukoz membranlarda açılma/yarılma dilde tabakalanma Ağız kuruluğu Oral tümörler Stomatit Oral lezyonlar Ödem Pürülan akıntı Hemorajik jinjivitis
Planlama Amaç(lar) Hemşirelik girişimleri
PLANLAMA n n n Öncelikler, amaçlar (beklenen sonuç) belirlenir. Hemşirelik girişimleri belirlenir. Belirlenen girişimler ulaşmak istenilen sonuca götürecektir.
Hedefler • Anlaşılır, • Gerçekçi, • Ulaşılabilir, • Sorun ile ilgili, • Ölçülebilir olmalıdır.
BEKLENEN SONUCUN (HEDEFİN) YAZILMASI Örnek Tanı: Alveollerde gaz değişiminin bozulmasına bağlı solunum sıkıntısı Hedef: Hastada solunum sıkıntısı belirti bulguları olmaması* Örnek Tanı : Deri bütünlüğünde bozulma riski Hedef: Deri bütünlüğünde bozulma olmaması* *Beklenen sonuç hasta odaklı olmalı
BEKLENEN SONUCUN (HEDEFİN) YAZILMASI Örnek Tanı: Oral mükoz membranda değişim Hedef: Oral kavitede bütünlük olması Besin ve sıvı alırken oral rahatsızlık olmaması Bireyin uygun bir oral hijyen bilgisi sergilemesi
UYGULAMA n n Hemşirelik aktiviteleri gerçekleştirilir, Planlanmış amaçlara ulaşmak için girişimleri uygulanır.
Örnek tanı, hedef ve girişimler Tanı: Sözel iletişimde bozulma Hedef/amaç: …. nın kendini ifade etmede iyileşme göstermesi …. nın sözel olmayan iletişim becerisi kazanarak etkin iletişim kurması Hemşirelik girişimi: n Hastanın temel gereksinimlerini belirtebileceği bir yöntem belirlenecek n Alternatif iletişim yöntemleri belirlenecek n …
Örnek tanı, hedef ve girişimler Tanı: İnvaziv girişimler bağlı enfeksiyon riski Hedef/amaç: n Hastada lokal ve sistemik enfeksiyon bulgularının gözlenmemesi n Hastanın enfeksiyonla ilgili risk faktörlerini ve korunma için gerekli önlemleri açıklaması Hemşirelik girişimi: n Hasta ile mikroorganizmaların bulaşma yolu hakkında görüşülecek n İzolasyon önlemleri alınacak n Girişimlerde aseptik tekniğe uyulacak n …
Örnek tanı, hedef ve girişimler Tanı: Etkisiz emzirme Süt miktarının etkisiz olması ya da yetersiz olarak algılanması Bebeğin memeyi tutmada yetersizliği Her emzirmede her iki memeyi boşaltmada yetersizlik Emzirmenin ilk haftasını geçirmezine rağmen göğüs uçlarında ağrının devam etmesi Hedef/amaç: n Annenin doyumlu, etkili emzirmeyi oluşturmada yeterlilik bildirmesi, n Annenin bağımsız olarak etkili bir şekilde emzirme sergilemesi Hemşirelik girişimi: n Göğüs ucu ağrısının yönetimi öğretilecek n ……………. . n ………….
Hemşirelik tanılarının öncelik sırası nasıl belirlenecek? Temel gereksinimler hiyerarşisi
örnek n n Vücut gereksiniminden az beslenme Cerrahi insizyona bağlı ameliyat bölgesinde ağrı Deri lezyonlarına bağlı beden imajında bozulma riski Spontan solunumu sürdürmede yetersizlik
DEĞERLENDİRME n Uygulanan planın, yapılan girişimlerin bireyin sorununa çözüm getirip getirmediğine bakılıp değerlendirilmesidir
Veri toplama Tanılama Planlama Uygulama Değerlendirme
- Slides: 114