Hcre Membranndan Tanma ve Vcut Svlar Tbbi Fizyoloji

Hücre Membranından Taşınma ve Vücut Sıvıları

• Tıbbi Fizyoloji, Guyton and Hall, Elsevier, 2017

Zarlardan Geçiş -Hücre zarı seçici geçirgendir -Su molekülleri kolaylıkla hücre zarını geçebilir, hormonların geçişi ise reseptör tarafından tanınmaları ile mümkündür -Hücre zarında hem aktif hem pasif geçişler vardır . -Pasif geçiş şekillerinde enerjiye ihtiyaç duyulmaz, aktif geçişlerde hücre enerji kullanmak zorundadır

Pasif Taşıma • Maddelerin enerji harcamadan, yüksek konsantrasyondan düşük konsantrasyona hücre zarındaki fosfolipid tabakadan ya da porlardan geçişidir • Basit diffüzyon, Osmoz, Kolaylaştırılmış Diffüzyon

Basit difüzyon Özet Fizyoloji, Marangoz, OMÜ Tıp, 2004 - Moleküllerin yoğun konsantre oldukları yerden daha az yoğun oldukları bölgeye doğru hareket etmeleridir - Suda çözünen maddeler porlardan geçer, bunun için küçük olmaları gerekir -Isı artışı moleküllerin ve iyonların geçişini arttırır

Kolaylaştırılmış Diffüzyon Seely’s Anatomy&Physiology, Vanputte, Regan, Russo, Mc. Graw-Hill, 2014 • Su ve lipitte erimeyen büyük moleküllerin hücre zarındaki kanallarından geçebilmeleri için taşıyıcı proteine ihtiyaç vardır • Yardımcıların devreye girdiği difüzyon çeşidine kolaylaştırılmış difüzyon denir. Taşınacak maddenin bağlanmasıyla taşıyıcı proteinde şekil değişikliği oluşur, taşınma işleminden sonra tekrar eski şeklini alır • Enerji gerektirmez • Yüksek konsantrasyondan düşük konsantrasyona geçiş vardır

Osmoz - Su moleküllerinin Seely’s Anatomy&Physiology, Vanputte, Regan, Russo, Mc. Graw-Hill, 2014 yoğun olduğu taraftan diğer tarafa doğru net su geçişi olur, su için başlayan bu net difüzyona osmoz denir -Enerji gerektirmeyen bir olaydır - Osmozu durdurmak için gerekli basınca o eriyiğin osmotik basıncı denir. Plazmada osmotik basıncı plazma proteinleri belirler

• Osmotik basınç parçacık kitlesiyle değil parçacık sayısı ile ilişkilidir. Çünkü parçacıkların kinetik enerjileri eşittir • Parçacıkların sayısal konsantrasyonu osmol ile ifade edilir (Dissosiye olmayan molekülün bir mol gramı. 58, 8 gr Na. Cl 2 osmol, 180 gr glikoz 1 osmol) • 1 osm/L • Hücre içi ve hücre dışı sıvılarda 300 mosm/L

Plazma ile aynı osmolariteye sahip çözeltilere İzotonik Daha büyük osmolariteye sahip çözeltilere Hipertonik Daha düşük osmolariteye sahip çözeltilere Hipotonik çözeltiler denilir %0, 9’luk Na. Cl-izotonik, Serum Fizyolojik (SF) Plazmoliz; hücre büzülür, Deplazmoliz; hücre şişer Deplazmolizde suyun hareketi devam ederse hemoliz gelişir Seely’s Anatomy&Physiology, Vanputte, Regan, Russo, Mc. Graw-Hill, 2014

Tıbbi Fizyoloji, Guyton and Hall, Elsevier, 2017 Vücut Sıvı Bölmeleri Arasında Sıvı Değişimi • Su, vücut sıvı bölgeleri arasında serbestçe hareket edebilir • Kılcal damar endoteli vasıtasıyla gerçekleşen hareket, iki güç tarafından belirlenir; Hidrostatik basınç ve osmotik basınç • Hidrostatik basınç sıvıyı yüksek basınçlı alanlardan düşük basınçlı alana iten kuvvettir, kalbin pompa hareketi ile sağlanır

Filtrasyon -Mekanik bir baskı sonucu maddelerin gözenekli zardan geçmesine denir -Enerji gerektirmez -Böbreklerden idrarın süzülmesi bu olaya örnektir

AKTİF TAŞIMA • Düşük konsantrasyonlu bölgelerden yüksek konsantrasyonlu bölgeye doğru madde taşınmasıdır ve bu iş için enerji harcanır • Elektrokimyasal gradyana karşı • Taşıyıcı protein

Primer Aktif Taşıma • Enerji kaynağına doğrudan bağlı taşıma çeşididir • Taşıcı protein ATPaz özelliğine sahiptir • Sodyum/Potasyum pompası 3 Na+ u hücre dışına 2 K+ u hücre içine pompalar • Hücre içi daha negatif olur Seely’s Anatomy&Physiology, Vanputte, Regan, Russo, Mc. Graw-Hill, 2014

Sekonder Aktif Taşıma • Enerji kaynağına dolaylı olarak bağlı olan taşıma çeşididir • Böbreklerde glikozun sodyum ile birlikte taşınması • Primer aktif taşınmada Na+ hücre dışına taşınır ve Na+ için konsantrasyon farkı gelişir • Glikoz ise hücre içinde fazla olmasına karşın hücre içine taşınır Özet Fizyoloji, Marangoz, OMÜ Tıp, 2004

Endositoz Büyük moleküllerin (glikojen, protein, nişasta, yağ), bakteri gibi yabancı maddelerin bir miktar hücre membranıyla birlikte hücreye alınması Seely’s Anatomy&Physiology, Vanputte, Regan, Russo, Mc. Graw-Hill, 2014 Hücreiçi Mikrofilamantler (Aktin, miyozin) ATP’nin hidrolizi yoluyla enerji harcanır, Fibrillerin kasılması için hücre dışı sıvıda kalsiyuma ihtiyaç vardır 1. Reseptör aracılı endositoz 2. Pinositoz 3. Fagositoz Eksositoz

Pinositoz • Suda çözünen moleküllerin alınması • Düşük molekül ağırlıklı besinler, glikoz, aminoasitler, vitaminler Tıbbi Fizyoloji, Guyton and Hall, Elsevier, 2017

Fagositoz • Bakteri, Hücre/doku yıkım ürünleri • Lizozomlar, vesikül membranı ile kaynaşır, içerdikleri asit hidrolazları vesikül içine boşaltırlar-degranülasyon • Nötrofiller, doku makrofajları Seely’s Anatomy&Physiology, Vanputte, Regan, Russo, Mc. Graw-Hill, 2014 • Fagositozu kolaylaştıran faktörler: Fagositoza uğrayacak yapının yüzeyinin pürüzlü ve pozitif yüklü olması Bakterilerin özgül antikorlar ile bağlanıp opsonizasyonu