HCRE LM MODELLER Hcre lmleri 3 grupta incelenir

HÜCRE ÖLÜM MODELLERİ

Hücre ölümleri 3 grupta incelenir: 1 - Letal Hasar 2 - Subletal Hasar 3 - Potansiyel Letal Hasar

Letal hasar: • Hücre ölümüne neden olan tamiri mümkün olmayan irreversibl hasarlardır. • Genellikle direk etki ile oluşur. • Yüksek LETli radyasyonlarda görülen hasar tipidir.

Subletal hasar: • Genellikle indirekt etki ile oluşan ve tekrarlayan radyasyon dozu olmadıkça yani ek bir subletal hasar eklenmedikçe saatler içinde tamir edilebilen hasarlardır. • Düşük LETli radyasyonalrın neden olduğu indirekt hasar etkisiyle oluşurlar.

Potansiyel Letal Hasar: • Genellikle hücresel ortamdaki çevresel etkenlerin değişikliklerine bağlı olarak görülür. • Normal koşullarda mitoza giden hücrede öldürücü olabilirken radyasyona maruz kalan hücrede mitoza gitmeyip hasar tamiri yapılabilen bir hasar tipidir.

Lineer Quadratik Model • Lineer quadratik modelin başlangıç kısmı dozla ilişkili olup lineer yapıda olan bu komponent ve dozun karesi ile ilişkili olan quadratik komponentten oluşur. • Lineer kısımda apopitotik ve mitotik ölüm baskınken quadratik kısımda mitotik ölüm baskındır. • Lineer quadratik model eş değer fraksiyon şemalarının hesaplanmasında, erken ve geç yan etkiler hakkında ve radyasyona ara verilen hastalarda ne kadar ek doz verilmesi gerektiğinin hesaplanmasında kullanılır.

Lineer Quadratik Model • Bu amaçla bu modelden faydalanılarak α/β oranlarından faydalanılır. • α/β oranı yüksek LET li radyasyona bağlı tek seferde ölen hücre sayısının düşük LETli radyasyona bağlı ölen hücre sayısına eşit olduğu dozu gösterir. • α/β erken yan etkiler ve tümör hücresi için 10 kabul edilirken geç yan etkiler için 3 kabul edilir.

• Genelde radyasyona erken yanıt veren dokular radyosensitiftirler, lineer olarak ölürler ve α/β ları büyüktür. • Radyasyona geç yanıt veren dokular radyorezistandır, quadratik olarak ölürler ve α/β ları küçüktür.

• Radyasyona maruz kaldıktan sonra hücreler bir sonraki mitoz (mitotik ölüm) teşebbüsünde ölebilir veya programlanmış hücre ölümleri (apoptotik ölüm) ile ölebilirler. • • Bir mitotik ölümle sonuçlanan hücrede, hücre sağkalımı ile hücre başına ortalama “ölümcül” kromozomal anormalliklerin sayısı, yani diktatikler ve halkalar gibi asimetrik değişim tipi sapmalar arasında bire bir korelasyon vardır. • Apoptotik bir ölümden ölmekte olan hücreler, stereotip biçimindeki morfolojik olayları takip ederek, DNA'nın 185 baz çiftinin katları olan parçalara ayrılmasıyla sonuçlanır; bu jellerde görülen karakteristik DNA merdivenine yol açar.

• Bazı hücre tiplerinde (lenfoid hücreler gibi), ışınlamadan sonra apoptotik ölüm baskındır. • Sağkalım daha sonra dozun üstel fonksiyonudur; Yani, hayatta kalma eğrisi, normal log-doğrusal alan üzerinde düz ve omuzsuzdur. • Ayrıca herhangi bir doz oranı etkisi yoktur.

• Bazı hücre tiplerinde (örneğin Çin hamsteri yumurtalığı [CHO] veya kültürde V 79 hücreleri), ışınlamadan sonra mitotik ölüm baskındır. • Sağkalım, dozun doğrusal-kuadratik bir işlevidir; Yani, hayatta kalma eğrisi, normal log-doğrusal alana üzerinde bir omuza sahiptir. • Genellikle büyük bir doz oranı etkisi vardır. Birçok hücre popülasyonu hem mitotik hem de apoptotik ölümleri ölmektedir. Genel olarak apoptosisin önemi ve radiosensitivite arasında bir korelasyon vardır. • Apoptoz baskın ise, hücreler radiosensitiftir; apoptosis yoksa, hücreler radyoya dirençlidir.

• Mitotik ve apoptotik hücre ölümüne ek olarak, iyonize edici radyasyona maruz kalan hücreler, otofajik hücre ölümüyle ya da kalıcı bir büyüme tutumu tipi olan yaşlanmaya girerek ölebilirler. • İnsanlarda farklı tümörlerden elde edilen hücreler, farklı insanlardan gelen normal hücrelerin duyarlılığını bağlayan geniş bir yelpazede radiosensitivite gösterir.