Hayvanclkta Projelendirme ve Fizibilite Do Dr Berrin ENTRK

Hayvancılıkta Projelendirme ve Fizibilite Doç. Dr. Berrin ŞENTÜRK 2020 -2021

Plan Günlük yaşantımızda sık duyduğumuz bir terimdir. Aynı anlamada olan değişik amaçlar için kullanılmaktadır. Kelime anlam olarak “bir işin, bir eylemin gerçekleştirilmesi için uyulması tasarlanan düzen” olarak tarif edilmektedir. Bir planda belirlenen bir amaç veya hedef vardır, buna ulaşmak için yapılacak faaliyetler ve alt faaliyetler vardır ve faaliyetlerin başlama ve bitme zamanı belirlenmiştir.

Proje Nedir? Yapılması planlanan herhangi bir faaliyetin amacını, detayını, sağlayacağı faydayı, gerektirdiği masrafı projeye başlamadan önce bilmemizi sağlayan böylece yatırım kararına ve alternatif faaliyetler arasında seçme kararına esas teşkil eden” bir rapor yada dokümandır. 3

• Yatırım nedir? Belirli bir kaynağın ya da değerin, gelir sağlamak amacıyla kalıcı bir biçimde kullanılmasıdır.

• Hayvancılık Nedir? • Hayvancılık Projesi nedir? • Diğer Projelerden Farkı nedir? Neden Hayvancılıkta Projeye Gereksinim Duyulur? • Hayvancılık Projeleri Kapsam Genişliği • Hayvancılık Projelerinin Çeşitleri Nelerdir? Hayvancılık Projelerinde Uygulanacak Metot (Yöntem) Nasıldır?

Hayvancılıkta Proje Türleri : 1. Sürelerine göre-kısa vade, uzun vade, 2. Gerçekleştirildiği düzeye göre: Uluslararası, ulusal, bölgesel, yerel ve işletme düzeyinde 3. Büyüklüklerine göre: küçük, orta, büyük ölçekli 4. Kaynak gereksinimlerine göre: az, çok 5. Sahip oldukları önceliklere göre: yüksek, orta ve düşük Bu projelerin finansmanı; Kamu, özel sektör yada yabancı kaynaklar tarafından sağlanır. 6

Uygulamada Hayvancılık Projeleri • Hayvan hastalıklarının kontrolüne yönelik hastalık eradikasyon projeleri (Sığır vebası, brusella, şap, tüberküloz vb. ) mücadele ve eradikasyon projeleri • Kaynak kullanımı ve destekleme fonu aracılığıyla yürütülen işletme kurmaya yönelik yatırım projeleri, • İşletme sermayesi yetersizliği sebebiyle uygulanan projeler.

Hayvancılıkta Yatırım Projesi Kavramı Bu gün ve gelecekte kullanmak amacıyla ekonominin ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin sağlanması amacıyla, üretim kaynakları (üretim faktörleri) kullanılarak belirli bir yerde tesis edilmesi planlanan, önceden yapılan bir dizi çalışmayla girişimci ve/veya toplum yararının en az fedakârlıkla gerçekleştirilmesi sağlanması amaç edinilmiş projelere yatırım projesi denir. Alternatifler arasından en ideal olanın seçilmesi kararıdır.

Üretim Faktörleri Nedir? • • • Emek Sermaye Toprak Girişimci Bir ülkenin sahip olduğu üretim gücü bu kaynaklarla sınırlıdır.

Proje nedir içeriği nelerden oluşur? —Amaç, —Gerekçe, —Planı olan —Projenin gerektirdiği masrafı ve sağlayacağı faydayı gösteren bir dokümandır diyebiliriz. O halde, Bir hayvancılık projesinde —Projenin adı, —Proje Lideri ve projeyi yürütecek kişi ve kurumlar, —Projenin amacı ve gerekçesi; —Proje materyal ve metot, —Proje planı (zaman ve maliyet açısından) , —Proje giderleri olmalı, — Projeden beklenen yararlar belirtilmelidir. 10

Proje süreci yada proje döngüsü nedir? Bir yatırım projesinin ; —Fikir olarak doğuşundan hazırlanmasına, —Analizine, —Elenmesi ve/veya seçimine, —Uygulanmasına, —İşletmeye alınmasına, —Sonunda uygulamasının değerlendirilmesine kadar geçen aşamaların bütünüdür. 11

Proje sürecine neden proje çevirimi= proje döngüsü de denir? Proje süreci mantıksal bir dizi izlemekte ve aşamalar “zaman geriye dönüşlü” olarak gerçekleştirilmektedir. Bu durum proje sürecinin proje döngüsü olarak tanımlanmasına yol açar. 12

Proje planlama süreci Planlama süreci; Bir projenin fikir olarak doğmasından, uygulamanın, değerlendirilmesine kadar geçen bütün aşamalardır. Bir projenin planlama sürecinin temel aşamaları; Proje süreci 3 temel aşamadan oluşmaktadır. 1 -Planın hazırlanması aşaması, 2 -Uygulanması aşaması, 3 -Uygulamanın izlenmesi ve değerlendirilmesi aşaması, 13

Uygulamada proje planlamasının aşamaları. Bu aşamalar; 1. Proje Oluşturma, 2. Proje Hazırlama, 3. Proje Analizi ve Seçimi, 4. Proje Uygulaması ve İzleme / Değerlendirme 5. İşletme Dönemi ve Sonrası Değerlendirme 6. İzleme aşamalardır. 14

Hayvancılık projeleri ilgili incelenebilir. faaliyet alanlarına göre şu ana başlıklar altında — Alt Yapı Projeleri: Üretim yapılan alanların fiziki şartlarını iyileştirme amaçlı projeleridir. Meraların ıslahı, hayvancılık işletmelerinin kurulması ile ilgili projeler bu gruba girmektedir. — Hayvansal Üretim Projeleri: Hayvansal ürünlerin üretimine yönelik faaliyet ve yatırımların projeleridir. Tek tek bitkisel ve hayvansal üretim faaliyetleri projeleri olacağı gibi, bir tarımsal işletmenin kurulması ve reorganizasyonu ile ilgili projeler bu iki tip proje grubunu bir arada ele alabilir. — Pazarlama Hizmetine Yönelik Projeler: Bu tip projeler hayvansal ürünlerin üreticiden son tüketiciye kadar geçen tüm pazarlama hizmetlerine dönük olan projelerdir. Bu tip bir proje pazarlama hizmetlerinden, bir tanesini ele aldığı gibi bir kaçını veya tamamını içine alan entegre bir proje de olabilir. — Hayvancılık Eğitim Projeleri: Çiftçinin ve tarımsal hizmet yapan tüm kişilerin teknik, sağlık, sosyal ve ekonomik bilgiler edinmelerini amaçlayan faaliyetlerin projeleridir.

Hayvancılık Projesi nedir? Hayvancılık alanda herhangi bir ekonomik amaca yönelik kaynakların kullanılarak yapılması gerekli tüm faaliyetlerin ortaya koyduğu çerçevenin tümü “Hayvancılık Projesi”ni oluşturur.

Hayvancılık Projelerinde Kamu faaliyetlerinde Toplum ihtiyaçları, Kalkınma hedefleri öncelik taşır. Prodüktivite prensibi bu projelerde esas alınır. Özel sektör faaliyetlerinde Girişimci açısından amaç maksimum kardır. İki proje türü arasındaki fark nedir? Proje hazırlama esasları aynı olmakla birlikte, projelerin analiz ve değerlendirilmesinde farklı kriter ve yaklaşımlar kullanılması gerektirir.

Hayvancılık projeleri amaçları açısından; 1. Tek amaçlı projeler 2. Çok amaçlı (entegre) projeler olarak ta ayrılabilir.

Hayvancılık Projelerinin sorunları? • Hayvancılık projelerinde proje için gerekli veriler geniş kapsamlı ve belirsizlikler çoktur. • Hayvancılık faaliyetin, çok sayıda ve birbirinden bağımsız üretim ünitesi tarafından gerçekleştirilmesi, konuyla ilgili bilgilerin toplanmasını güçleştirmektedir. • Bazı projelerin benimsetilebilmesi için işletmecilerin, önceden belirlenen bir program dâhilinde eğitilmeleri gerekebilir. • Ürünlerin pazarlaması; Pazarlama ağının etkin bir şekilde düzenlenememiş olması yeni bir ürünün pazarlamasını zorlayabilmektedir.

Hayvancılık Projelerinin sorunları; • Yapısal sorunlar; Projelerin planlamasında kullanılacak verilerin elde edilmesindeki güçlüklerdir. İşletmeler defter tutmadıklarından bazı verilerin anket yoluyla tahmin edilmesi gerekmektedir. Kırsal alana ilişkin diğer bazı veriler ise çok güvenilir değildir. Küçük ölçekli işletmeler yeni fikirlere kapalıdır. Hayvancılık projelerinde iş ve aile hayatının bir arada olması, iş gücü masraflarının belirlenmesi ve dağıtımını engeller.

Hayvancılık Projelerinin sorunları; • Üretim projeleri çok sayıdadır. • Üretim miktarının değişkenlikleri proje hazırlanması ve değerlendirilmesinde sorunlara yol açar. Bu durum yıllık masraf ve gelir akımlarının önceden tahmin edilmesini güçleştirmekte ve yatırımın finansmanında problemler yaratmaktadır.

Hayvancılık projeleri işletme seviyesinde, yöre seviyesinde, bölge seviyesinde veya ülke seviyesinde hatta ülkeler arası seviyede hazırlanabilir. Globalleşme ile birlikte bir kaç ülkeyi içine alan anlaşmalar yapılmaktadır. Bu gruplaşmalardan bazıları Avrupa Birliği (EU), Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA), Asya. Pasifik Ekonomik İşbirliğidir (APEC). Bu birleşmeler çerçevesinde ülkeler arası projeler hazırlanmaktadır.

Projenin Yapılabilirlik Etüdü/Fizibilite: Yapılabilirlik, olabilirlik, uygulanabilirlik anlamına gelmektedir. • Bir proje hazırlanma aşamasında “sistem yaklaşımı” kullanılır. Sistem yaklaşımı, karşılabilecek tüm risklerin bertaraf edilebilmesinin yada kontrol altına alınabilmesinin gerçekleştirilebileceği başından sonuna kadar planlı zaman geri dönüş ve kontrollerin sağlandığı bir yaklaşım şeklidir. • Proje sürecinde de ekonomik kaynaklar kullanıldığından hızla değişen rekabet şartları bu sürecin akılcı değerlendirilmesini gerektirir. . 23

Yatırım Projelerinin Hazırlanması Proje yapılabilirlik etüdüne önem gösterilmesi sonradan giderilmesi mümkün olmayacak veya son derece pahalıya mal olacak hataları önler. Gelişmekte olan ülkelerde bu aşamaya yeterince kaynak ve zaman ayrılmaması bu durumun yarattığı sorunlar, proje süreci yada uygulama sürecinde kaynakların boşa harcanmasına yol açmaktadır. 24

Yatırım Projelerinin Hazırlanması Yeni bir yatırım projesi; 1. Proje fikrinin doğuşu. 2. Ön fizibilite etüdü. 3. Fizibilite etüdü. 4. Projenin değerlendirilmesi. 5. Projenin uygulanması (proje planlaması) şeklinde 5 aşamalı olarak gerçekleşmektedir. 25

Yatırım Projelerinin Hazırlanması Proje, planlı ve düzenli çalışmayı gerektirir. Bunun için başlangıçta projede yer alması gereken konular ve sırası bilinmelidir. Verilen bu detaylar, uygulamada proje hazırlanmasında uyulması gereken dispozisyonu vermektedir. Ancak, burada yer alan her analiz ve değerlendirmenin düzenlenecek Proje Raporunda yer alması gerekmez. Proje Dispozisyonu denilen bu düzen, projenin konusuna göre değişir. Örneğin; Hayvancılık projelerinde "su kullanım durumu" yer almazken "hayvan barınakları" ile ilgili bir bölümün ilavesi gerekebilir. Projeye göre alanın özelliklerini taşıyan proje dispozisyonları geliştirilir. 26

Hayvancılığa özgü yatırım projelerinin hazırlanması Proje hazırlanmasında yapılacak işlemlerin belli bir plan ve sıra içinde yapılması çok önemlidir. Örneğin; Bir “Hayvansal Üretim Projesi'nde “Piyasa Etüdü” yapmadan “Kapasite Tespiti” çalışmasına girişmek, Proje Hazırlama işlerini güçleştireceği gibi istenmeyen sonuçların doğmasına da neden olabilir. Bu sıraya mutlak olarak uyulması gerektiği söylenmese de proje aşamalarının anlatım sırasına uygun olarak gerçekleştirilmesi yararlıdır. Örneğin; “Kuruluş Yeri Seçimi” çok daha önceden yapılabilir, “Yatırım Kararı'ndan sonra, proje tekniğini belirleme çalışmaları başlatılabilir v. b. 27

Hayvancılık projelerinin dispozisyonu Proje dispozisyonu 3 kısım halinde incelenebilir. 1 -Projenin Giriş bölümü; Proje ilgili sektörün özellikleri, proje konusunun kalkınma plan ve programlarındaki yeri, projenin sağlayacağı katkılar kısa bir şekilde ifade edilmeli, proje ilgili alt sektör hakkında genel bilgiler verilmelidir. Projenin neden ele alındığı, hangi problemleri çözeceği dolduracağı boşluğun ne olduğu açık biçimde ortaya konulmalıdır. 2 -Proje Alanı; Projenin yeri, doğal yapı, arazi kullanma durumu, demografik yapı ve alt yapı ile ilgili bilgilere yer verilecektir. 3 -Projenin Ayrıntıları; Projenin amaçları, organizasyon yapısı, finansman imkanları, masraf ve gelirleri ile proje sonuçları incelenecektir

Hayvancılık projelerinin hazırlanması Projenin ilgili kuruma sunulması, üst yönetime sunulması gibi durumda bir projenin özetinde olması gerekenler; — Projenin kalkınma plan ve programlarıyla ilişkisi, — Projenin amacı , — Projenin süresi , — Projeden beklenen ekonomik fayda , — Proje masrafları , — Proje yönetimi , — Projeden yararlanacak gruplar , — Proje ile çözülebilecek sorunlar olmalıdır.

Hayvancılık projelerinin hazırlanması Projenin büyüklüğü; Proje imkânlar ölçüsünde ekonomik ve teknik açıdan uygulanabilir büyüklükte tutulmalıdır. Projede kullanılacak fiyatlar ; Projenin ekonomik ömrü içindeki gelir ve gider tahminlerinde başlangıçta kabul, edilen cari fiyatlar (piyasa fiyatları da denmektedir) kullanılmalıdır. Proje Ekibin Önemi;

Hayvancılık Projelerinin Hazırlanması PROJE AŞAMALARI 1 -Proje Hazırlama 1—Yatırım Kararı ve Proje Fikri, 2—Projenin Tanımı ve Gerekçesi, 3—Piyasa Etüdü 4—Kapasite Analizleri, 5—Kuruluş Yeri Seçimi, 6—Projenin Teknik Yönü, 7—Projenin Mali Ve Ekonomik Yönü 2. Proje Değerlendirme 1—Teknik Değerlendirme, 2—Mali Değerlendirme, 3—Ekonomik Değerlendirme, 4—Risk, Belirsizlik Ve Duyarlık Analizi 3. Kesin Yatırım Kararı 1 —Proje Uygulanması Aşaması, 2 — Proje Planlama ve Kontrolü

PROJE AŞAMALARI YATIRIM KONUSUNUN BELİRLENMESİ ve PROJE KARARI Her sektörde yatırımların değişik konuları kapsadığı bilinen bir gerçektir. Hayvancılık sektörünü ilgilendiren yatırım ve proje kararlarında verilecek kararlar farklılık arz eder. Makro düzeyde milli veya bölgesel seviyede bir yatırım kararı: Her şeyden önce yatırımı gerçekleştirecek ve finanse edecek kuruluşun politikalarına bağlıdır. Ayrıca, bütün bu politikalar ve makro plan hedefleri yanında yatırım yapılacak bölgenin; — Hayvancılığın genel yapısı, — Hayvancılık sektörünün üretim şekli ve koşulları, — Üretici istek ve eğilimleri, — Ulaşım ve pazar olanakları vb. gibi konuların değerlendirildiği bir “ön etüdün” “yapılabilirlik etüdü” yapılması gerektirir.

PROJE AŞAMALARI YATIRIM KONUSUNUN BELİRLENMESİ ve PROJE KARARI Makro düzeyde Milli veya Bölgesel seviyede bir yatırım kararının verilmesi ; Örneğin, uluslararası bir Kalkınma Fonundan veya bir Yardımlaşma teşkilatından “Hayvancılık sektöründe Türkiye’de yoksulluğun azaltılması yönünde yada alanda çalışan kadının sosyal haklarının verilmesi üzerine belirli bir seçilmiş bölgede” Belirli bir miktar finansman olanağı sağlandığını varsayalım. Böyle bir durumda yatırımın kabaca çerçevesi belirlidir. Bu durumda yatırımı yönetecek yada yürütecek kuruluş veya kuruluşların, yatırım bölgesini ve yatırımın çerçevesini belirlemesi gerekir.

PROJE AŞAMALARI YATIRIM KONUSUNUN BELİRLENMESİ ve PROJE KARARI Makro düzeyde Milli veya Bölgesel seviyede bir yatırım kararının verilmesi ; Bu belirleme işleminde göz önünde tutulması gerekli hususları şu şekilde özetleyebiliriz. 1 -Birinci aşamada Yatırımın konusu belirleme olup yatırımın konusu; —Tek amaçlı bir yatırım hedefine yönelik olabileceği gibi, —Çok amaçlı entegre bir yatırım da olabilir. Örneğin, yatırımın kırsal alanda hayvancılık yapan büyükbaş işletmelerinde kadınların sosyal güvenliklerinin oluşturulması amaçlı bir proje hedefi olduğunu varsayalım. 2 -İkinci aşamada bu yatırımın gerçekleşeceği kırsal alan için seçilecek bölge belirlenecektir. Bölgenin belirlenmesinde bölgedeki sosyal güvencesi olmayan kadınların bulunduğu hayvancılık işletmeleri belirlenecektir. Bunları yaşı, sektördeki çalışma süreleri vb. belirlenecektir. 3 -Üçüncü aşamada sosyal güvence kazandırılacak grup özellikleri dikkate alınarak yatırımın genel çerçevesi çizilecektir.

PROJE AŞAMALARI YATIRIM KONUSUNUN BELİRLENMESİ ve PROJE KARARI Mikro düzeyde firma yada birey tarafından gerçekleştirilecek bir yatırım fikri ise; 1 -Tesadüfen doğabilir. 2 -Gözlemler ve değerlendirmeler sonucu ortaya çıkabilir. Yapılacak yatırımın alan araştırılması sonucuyla belirlenmesi 2 şekilde yapılır. 1. Bir ihtiyaç araştırılır ve bu ihtiyacı giderecek ürünü belirlenir. a)Mevcut sanayilerin durumunu incelenir. b)Mevcut sanayilerin girdi ve çıktılarını tespit edilir. c) Demografik veriler incelenir d) Kalkınma planları ve ekonomik değişim eğilimleri incelenir e) Konuya ilişkin yasal çerçeve incelenir. 2) Önce ürün planlanır sonra ihtiyacın derecesi araştırılır. a) Yerel üretim kaynakları incelenir b) Dışarıdan tedarik durumu incelenir c) İleriye dönük teknoloji durumu incelenir e) Mevcut sanayi ürünlerini ele alarak geliştirme incelenir f) Sanayi sergilerinden fikir elde edilir. proje fikirleri bu şekilde oluşturulur

PROJE AŞAMALARI YATIRIM KONUSUNUN BELİRLENMESİ ve PROJE KARARI Ön eleme; Belirlenen proje fikirlerinin hepsinin uygulamaya konulması mümkün değildir. Bu nedenle projeler tatminkar bir “ön elemeden geçirilir. Belli bir Proje fikrinin ortaya çıkmasından sonra yapılacak ilk iş, bu konu ile ilgili önceden yapılmış çalışmaları, yayınlanmış verileri, yatırım konusu ile ilgili ·mevzuatı bir araya getirerek bir “Ön Çalışma” yapmaktır. Bu ön çalışma aşamasında; —Projenin tahmini gelir ve giderleri hesaplanır. —Projenin finansman ihtiyaçları hesaplanır. —Proje bir üretim projesi ise rakip firmalarla ilgili bilgiler araştırılır. —Ön ürün talebi araştırması yapılır. ve çalışma tamamlanır. Bu ön çalışmada olumlu bir sonuç elde edilirse proje ilgili hazırlıklara başlanır.

PROJE AŞAMALARI YATIRIM KONUSUNUN BELİRLENMESİ ve PROJE KARARI Ön Elemeyi şu sorularla yapabiliriz: 1. Uygun fiyatlarla üretim faktörlerinin tedarik edilmesini sınırlayıcı etkenler var mı? 2. Proje fikri bulunamayacak ölçüde çok sermaye gerektiriyor mu? 3. Projenin çevresel etkileri devletin ve kamuoyunun resmi ya da gayri resmi olarak belirlediği kural ve ilkelere ters midir? 4. Proje fikri ulusal politikalar, amaçlar ve ilkelerle çelişiyor mu? 5. Proje fikrinin yöneldiği piyasaya girişi engelleyecek tekelci kuruluşlar var mıdır? 6. Ürünün uygun bir biçimde piyasaya dağıtımını engelleyen faktörler var mıdır? 7. Proje fikri mevcut ve gelecekte arzu edilen sanayi sektörü ile çelişki içinde midir?

PROJE AŞAMALARI YATIRIM KONUSUNUN BELİRLENMESİ ve PROJE KARARI Bu sorular ışığında yapılacak bir değerlendirme şu faktörler çerçevesinde incelenebilir: —Mevcut Pazar durumunun yeterliliği incelenir. —Pazarın büyüme potansiyeli incelenir. —Proje ürününün rekabet derecesi incelenir. —Projenin pazarda başarılı olma derecesi incelenir. Yukarıda değinildiği gibi yapılacak yatırım için fikrin doğuşu ve bu fikirlerin olgunlaştırılıp belirli bir süzgeçten geçirilmesi ve olabilirliğinin araştırılması ise projeyi doğurur. İlk aşamada daha önce de belirtildiği gibi yatırım fikrinin etraflıca İncelenmesi gerekir. Proje öncesi çalışmalar olarak da tanımlayabileceğimiz bu aşamada, ortaya çıkan yatırım fikriyle ilgili yayınlanmış olan veriler, kaynaklar veya kolayca derlenebilecek bilgilerden yararlanılır. Burada yapılacak işlem “yatırım fikri için bir ön karar vermek” ve” bu fikrin gerçekte detaylı bir İncelemeye hak kazanıp kazanmadığını” ortaya koymaktır.

Örneğin bir müteşebbisin peynir üretimi yapmayı arzu etmesi bir yatırım fikridir. Müteşebbiste bu yatırım fikrinin doğuşundan sonra bazı sorular belirecektir: —Yatırımın yaklaşık maliyeti nedir? —Müteşebbisin kendi öz kaynakları ve dışarıdan sağlayacağı mali imkânlar buna yeterlimidir? —Yatırımın yapılacağı bölgede yatırım için gerekli hammadde ve işgücü mevcut mudur? —Aynı bölgede, başka peynir üreticileri var mıdır? —Yaklaşık talep ve fiyat durumu nedir? —İhraç olanakları var mıdır? —Bu yatırımla ilgilenecek mali kuruluş ve finansman olanakları nelerdir? —Yatırım konusuyla ilgili kanun ve yönetmelikler nelerdir? —Devletin bu yatırım dalında sağladığı kolaylıklar, verdiği öncelikler ve teşvik uygulamaları var mıdır. ? Yatırımın yapı ve özelliğine göre daha da çoğaltılabilecek olan bu soruları cevaplamak için yapılan ön tahlil ve analizler olumlu sonuçlar verirse, yatırım kararının projelendirilmesi işlemi başlamış olur. Bu yapılan işlem ve analizlere “Ön Projelemede” diyebiliriz. Bu şekilde de proje hazırlamanın ilk aşaması olan yatırım kararının verilmesi gerçekleşecektir

PROJE AŞAMALARI YATIRIM KONUSUNUN BELİRLENMESİ ve PROJE KARARI • • • 2. PROJENİN GENEL TANIMI ve GEREKÇESİ Ön inceleme neticesinde yatırım kararı verilir. Yatırım kararının verilmesinden sonra Proje Hazırlığının ilk basamağı olan Projenin Tanımı ve Gerekçesinin ortaya konulması gerekir. . Bu bölümde yer alması gereken bilgileri üç bölüme ayırarak incelemek mümkündür. Bunlar: 1 -Projeyi yürütecek kuruluş ve kişiler hakkındaki bilgiler; a) Projenin adı ; : b) Proje sahibi firma veya kuruluş adı, hukuki şekli v. b. bilgiler : 2 -Yatırım hakkındaki genel bilgiler; a)Yaklaşık yatırım tutarı : b) Yatırımın yaklaşık başlama ve tamamlanma tarihleri : c) Yatarımı finanse edecek kuruluşlar hakkında bilgiler : d) Kuruluş yeri ve kapasite hakkında bilgiler :

PROJE AŞAMALARI YATIRIM KONUSUNUN BELİRLENMESİ ve PROJE KARARI 3 -Projenin (yatırımın) gerekçesi; Projenin gerekçesini açıklarken gerçekleştirilecek yatırımın özelliği ve milli, bölgesel veya firma düzeyinde oluşu v. b. özelliklerinin göz önüne alınması gerekmektedir. Ortaya konacak gerekçeler aşağıda sırlanan soruları cevaplayacak nitelikte olmalıdır: a) Projelerin ülkece uygulanan milli ve bölgesel kalkınma plan ve program hedeflerine uygunluğu nedir? b) Proje bağlı olduğu sektör veya alt sektörün kalkınma yolundaki güçlüklerini çözmeye yönelik midir? Ait olduğu sektöre katkıları ne olacaktır? c) Projeyle ortaya konan yatırımın bölge ve ülke ekonomisine yaratacağı faydalar aşağıdaki hususlardan hangisi yada hangileri bakımından olacaktır: —Üretimi artırmak, —İstihdam olanağı sağlamak, —Hammadde değerlendirmek, —İhracata katkısı olmak, —İthal ikamesi sağlamak v. b. Bu konuda cevapların rakam ve tablolarla ortaya konulması, projenin amacını ve gerekçesini göz önüne serecektir. Bu şekilde projelerin hedef ve gerekçelerini ortaya koyarken, projenin özelliğine bağlı olarak ülke ekonomisine ve tarıma ilişkin bazı genel ve spesifik göstergelerin (ülke ekonomisi ve ihracatta tarımın yeri, verim, fiyat, üretim ve tüketim eğilimleri, girdi kullanımı ve etkinliği vb. ) açıklanması projenin daha sağlam temellerle dayandırılması açısından önemli olabilir.

PROJE AŞAMALARI YATIRIM KONUSUNUN BELİRLENMESİ ve PROJE KARARI Örneğin bir müteşebbisin peynir üretimi yapmayı arzu etmesi bir yatırım fikridir. Müteşebbiste bu yatırım fikrinin doğuşundan sonra bazı sorular belirecektir: —Yatırımın yaklaşık maliyeti nedir? —Müteşebbisin kendi öz kaynakları ve dışarıdan sağlayacağı mali imkânlar buna yeterlimidir? —Yatırımın yapılacağı bölgede yatırım için gerekli hammadde ve işgücü mevcut mudur? —Aynı bölgede, başka peynir üreticileri var mıdır? —Yaklaşık talep ve fiyat durumu nedir? —İhraç olanakları var mıdır? —Bu yatırımla ilgilenecek mali kuruluş ve finansman olanakları nelerdir? —Yatırım konusuyla ilgili kanun ve yönetmelikler nelerdir? —Devletin bu yatırım dalında sağladığı kolaylıklar, verdiği öncelikler ve teşvik uygulamaları var mıdır. ? Yatırımın yapı ve özelliğine göre daha da çoğaltılabilecek olan bu soruları cevaplamak için yapılan ön tahlil ve analizler olumlu sonuçlar verirse, yatırım kararının projelendirilmesi işlemi başlamış olur. Bu yapılan işlem ve analizlere “Ön Projelemede” diyebiliriz. Bu şekilde de proje hazırlamanın ilk aşaması olan yatırım kararının verilmesi gerçekleşecektir

Kaynaklar • Erkuş, A. , Rehber, E. , 1988, Proje Hazırlama Tekniği, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1085, Ankara. • DPT, 2010, Kamu Bilgi ve İletişim Teknolojileri Projeleri Hazırlama Kılavuzu, Ankara • İnan, İ. H. , 2000, Proje Hazırlama ve Değerlendirme Tekniği, Tekirdağ. • Erkuş, A. , Bülbül. B. , Kıral, T. , Açıl, A. F. , Demirci, R. , 1995, Tarım Ekonomisi, A. Ü. Ziraat Fakültesi Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, No: 5, Ankara.

• Kıral, T. , Kasnakoğlu, H. , Tatlıdil, F. F. , Fidan, H. , Gündoğmuş, E. , 1999, Tarımsal Ürünler İçin Maliyet Hesaplama Metodolojisi ve Veri Tabanı Rehberi, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları, Proje No: 1999 -13, Ankara. • Gittinger, J: P: , 1982, Economic Analysis of Agricultural Projects, Secoond Edition, Published for The Economic Development Institute of The World Bank, USA. • FAO, 1991, General Guidelines for the Analysis of Agricultural Production Projects, Rome. • TKB, 2011, Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı Kapsamındaki İllerde Süt Sığırcılığı Yatırımlarının Desteklenmesine İlişkin Proje Uygulama Rehberi, TÜGEM, Ankara •