Hayatta En yi eyler ncelikle ocuklarn Hakkdr Hatice

Hayatta En İyi Şeyler Öncelikle Çocukların Hakkıdır! Hatice YILDIZ Doç. Dr. S. Sadi SEFEROĞLU Süleyman İPEK Hacettepe Üniversitesi İskilip Lisesi 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, 25 -27 Şubat 2011, İstanbul

İçindekiler • • Giriş Amaç Önem Yöntem Bulgular Tartışma Sonuç ve Öneriler

Giriş

Toplumun Güvenli Geleceği • Toplumumuzun geleceğine güvenle bakabilmesi için çocuklarımızın aydın ve bilinçli olması önemlidir. • Bu nedenle toplumumuzun geleceği olan çocuklarımızın çocuk hakları konusunda bilgilendirilmesinin güvenli bir gelecek için zorunlu olduğu söylenebilir.

Araştırmalar • Çocuklar ve çocuk haklarının dünyadaki durumu birçok kuruluş tarafından araştırılmakta ve mevcut durum incelenip, sorunlar ve çözüm önerileri üretilmeye çalışılmaktadır.

Araştırmalar (2) • UNICEF’in Dünyadaki Çocukların Durumu (UNICEF, 2009) isimli raporunda çocukların ve haklarının durumunda 1919’dan günümüze dek gözlenen iyileşmelere dikkat çekilmiştir. – Rapora göre: • Çocukların haklarını gerçekleştirmek konusunda en önemli engel yoksulluktur • Yoksulluk sorunu Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Binyıl Kalkınma Hedefleri’nde ilk sırada yer almaktadır (BMKP Binyıl Kalkınma Hedefleri).

Yapılan Araştırmalarda Türkiye • Binyıl Kalkınma Hedefleri Türkiye raporu incelendiğinde, – özellikle toplumsal cinsiyet ve coğrafyaya bağlı olarak bazı yapısal eşitsizliklerin olduğu görülmektedir. – Türkiye’de karşılaşılması muhtemel önemli zorlukların ve yapısal engellerin olduğu alan olan “toplumsal cinsiyet eşitsizliği” özel önem verilmesi gereken bir alandır.

Çocuk Hakları ile İlgili Gazete Haberleri • “Babama berdel olmak istemiyorum” – Babasının kaçırdığı kadına karşılık kendisini 'takas' istiyorlar. İnşaatlarda boyacılık yaparak geçimini sağlayan evli ve 5 çocuk babası İzzet G. , 17 yaşındaki K. Ş. 'yi kaçırdı. K. Ş. 'nin ailesi kadınlarına karşılık istediği 50 bin lira parayı alamayınca, İzzet G. 'nin 17 yaşındaki kızı lise ikinci sınıf öğrencisi E. G. ’yi berdel istedi. Kaçırılma korkusuyla okula gidemeyen E. G. , “Babama asla berdel olmam, ben okumak istiyorum” dedi (Çocuk Hakları Kulübü, Erişim tarihi: 20 Eylül 2010).

Çocuk Hakları ile İlgili Gazete Haberleri (2) • “Çocuk İstismarı” – İstanbul Güvenlik Şube Müdürlüğü ekiplerince çeşitli ilçelerde geçen hafta yapılan operasyonlarda 77'si çocuk istismarına yönelik 5 bin 50 adet porno içerikli VCD ve DVD ele geçirildi. Porno içerikli VCD ve DVD'lerden 77'sinin çocuk istismarına yönelik olduğu anlaşıldı. 15 kişi hakkında yasal işlem yapıldı (Milliyet, 2006).

Çocuk Hakları ile İlgili Gazete Haberleri (3) • “Yoksulluk Suça İtiyor- Çocuk suçlular kanayan yara – Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü'nce yapılan bir araştırma 2004 yılında çocukların karıştıkları suçlarda 2003 yılına oranla yüzde 30'un üzerinde artış yaşandığını ortaya koydu. Buna karşın çocukların tutuklanmasında azalma görüldü. Araştırmanın sonucunda ''çocuk suçluluğunun polisiye önlemlerle çözülemeyeceği'' tespitine yer verildi (Türk Hukuk Sitesi, 2005).

Gazete Haberleri, Sorunlar, Çözümler • Bu haberlere benzer birçok haberle her gün çeşitli ortamlarda karşılaşılmaktadır. • Bu haberlerde de – gözlenen sorunları derlemek ve – çözüm üretmek amacıyla Sivil Toplum Kuruluşları Çocuk haklarıyla ilgili sorunları raporlaştırmaktadırlar (Bianet, 2008).

Çalışmanın Amacı

Çalışmanın Amacı • Bu çalışmanın temel amacı – İlköğretim 6 -7 -8. sınıflar ve – lise 1. sınıf öğrencilerinin çocuk haklarına ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, 25 -27 Şubat 2011, İstanbul 13

Çalışmanın Amacı (2) • Başka bir ifadeyle bu çalışma – Çocuk gözüyle çocuk kavramını ve – Çocukların çocuk haklarına bakışını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, 25 -27 Şubat 2011, İstanbul 14

Çalışmanın Amacı ( 3) • Geleceğimizi emanet edecek her yönden sağlıklı nesiller yetişmesi için toplumumuzda – “çocuk nedir? ” ve – “çocuk hakları nelerdir? ” • gibi sorulara yanıtlar aramanın önemli ve gerekli olduğu ileri sürülebilir. • Türkiye’de bu sorulara yanıtlar birçok diğer toplumda olduğu gibi yetişkinler tarafından verilmektedir.

Çalışmanın Önemi

Çalışmanın Önemi • Her zaman söz hakkının öncelikle büyüklere verildiği çalışmalardan farklı olarak bu çalışmada çocukların bakış açısıyla durum incelenmiştir. • Çalışmada çocukların istek ve önerileri ön plana çıkarılmıştır. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, 25 -27 Şubat 2011, İstanbul 17

Çalışma Yürütülürken İzlenen Yöntem

Yöntem • Araştırmada; – betimsel tarama modeli ve – nitel araştırma karma model kullanılmıştır.

Çalışmanın Bulguları

Katılımcıların Çocuk Haklarına İlişkin Görüşlerinin Dağılımı • En çok kabul gören çocuk hakları: Anket Maddeleri 3. Beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarınızın sağlanması 7. Zarar görmediğiniz sürece anne ve babanızla birlikte yaşama • Katılımcıların en az olumlu görüşe sahip oldukları maddeler: 26. 9. Yetişkin olmadan bir savaşta görev almama Fiziksel görünüşten dolayı küçük düşürülmeme

Çocuk Haklarına İlişkin Görüşlerin Cinsiyete Göre Değerlendirilmesi

Çocuk Haklarına İlişkin Görüşlerin Öğrenim Düzeyine Göre Değerlendirilmesi • Öğrencilerin çocuk haklarına ilişkin görüşleri öğrencilerin öğrenim düzeyine göre farklılık göstermektedir. – Farklılık ortaöğretimde öğrenim gören öğrencilerin görüşlerinin ortalamasının, – ilköğretim 2. kademede öğrenim gören öğrencilere oranla daha düşük olması şeklindedir. Okul Düzeyi f % Ortalama S. İlköğretim 2. kademe 50 38, 16 74, 26 Ortaöğretim 81 61, 84 60, 90

Çocuk Haklarına İlişkin Görüşlerin Teknoloji Kullanım Durum ve Sıklığına Göre Değerlendirilmesi • Öğrencilerin açık uçlu sorulara verdikleri yanıtlar: – bilgisayar ve – internet kullanımının çocuk haklarına ilişkin bakışlarına olumlu etkisi bulunmaktadır.

Açık Uçlu Sorulara Verilen Yanıtlar • Soru: Teknoloji (bilgisayar, internet, TV vb. ) kullanmak haklarını öğrenmene katkıda bulunuyor mu, örnekler vererek açıklayınız? – Bulunmuyor. Bu yüzden de insanlar bilinçsizce teknolojiyi kullanıyor. Onlara eğitim verilmelidir. – Bilgisayardan bütün bilgilere ulaşıyoruz. – En çok bilgi edinebileceğim yer internet ve bilgisayar, gerisi boş. – İnternet ve bilgisayardan öğreniyorum. Televizyon sadece büyük haklarına hizmet ediyor. – Benim için aydınlatıcı bilgileri hep nette buluyorum. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, 25 -27 Şubat 2011, İstanbul 25

Açık Uçlu Sorulara Verilen Yanıtlar • Soru: Çocuk kimdir? Hangi yaş aralığındakilere çocuk denir? – 0 -18 yaş arasındaki yalnız başına gereksinimlerini karşılayamayanlara çocuk denir, – 0 -18 yaş, ergenliğe geçmemiş olana çocuk denir, – 1 -12 yaş, – 0 -16 yaş arası hayat felsefesi oyun olan kişiye çocuk denir. (2)

Açık Uçlu Sorulara Verilen Yanıtlar (3) • Soru: Haklarınız ve bu hakları kullanma konusunda en çok hangi kaynaktan bilgi ediniyorsunuz? – – Öğretmenlerimden. İnternetten, İnternet ve bilgisayar (%98). İnternet ve rehber hocalardan. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, 25 -27 Şubat 2011, İstanbul 27

Açık Uçlu Sorulara Verilen Yanıtlar • Soru: Çevrenizdeki büyükler çocuk haklarının gerçekleştirilebilmesi için neler yapmaktadırlar? – Çevremdekiler bu konuda hiçbir şey bilmedikleri için hiçbir şey yapmıyorlar. Ama herkesin maddi durumu iyi olsa bu konuda eğitim alabilir ve bütün haklarını bilir. – Hiçbir şey bilmiyorlar. Bilseler de “amaaan ” deyip geçiyorlar. – Biraz haber dinleseler de haklar için bişey öğrenseler. – Hiç ama hiçbir şey bilmiyorlar. . (4)

Açık Uçlu Sorulara Verilen Yanıtlar (5) • Soru: Haklarınız çiğnendiğinde ne yaparsınız? – – – Savunurum. Hırslanırım. Üzülürüm. Mahkemeye giderim. Yasalara uyar mahkemeye veririm. Gittiği yere kadar haklarımı savunurum

Açık Uçlu Sorulara Verilen Yanıtlar • Soru: Siz ülkenin (başbakan, cumhurbaşkanı vb. gibi) üst düzey bir yöneticisi olsaydınız çocuklar için neler yapardınız? – Çocuklara maaş bağlardım ve okullara romanlar kitaplar getirtirdim. – Çocukların mutlu olabilmesi için elimden geleni yapardım. Biz mutlu olamadık bari onlar olsunlar. – Hafta içine de tatil koyardım ve sonra bunun süresini artırırdım. – Karne yöntemini kaldırır başka bir eğitim yöntemi kurardım. – Eğitici tiyatro oyunları, eğlenceler vb. şeyler yapardım. Çünkü eğitim çok sıkıcı. – Çocuklara daha çok eğlence hakkı için park kurarım. – Çocuklar için televizyonda gördüğüm gibi yaşam merkezleri oluştururum. – Ailelere çocuk sayısınca maaş bağlanmasını sağlarım. Ülkenin ekonomisinin gelişmesi için değişik çalışmalar yapardım. – Halkın dertlerini dinler ve onlara göre hareket ederdim. Bence siyasetçiler bizi dinlemediği için kaybediyorlar. (6)

Açık Uçlu Sorulara Verilen Yanıtlar • Geleceğin çocukları haklarını öğrenme ve kullanma konusunda nasıl olmalıdır? Önerileriniz nelerdir? – Geleceğin çocuklarına eğitim verilmelidir. Onlara hakları iyi öğretilmelidir. – Eğitim, eğitim… – Geleceğin çocukları için her öğrencinin masasında bilgisayar olmalıdır. Derslerine yardım için destek verilmelidir. – Öğrencilere özgürlükleri için maaş bağlanılmalı. Büyüklerin eline bakmasınlar bakkala gitmek için. – Onlara haklarını bilmeleri için eğitim merkezleri oluşturur ve haklarını aşılarım. – Ders kitabı çıkarırım çocuk hakları ile ilgili. (7)

Tartışma • “Kendileri için neyin uygun olduğunu ancak çocuklar dile getirebilirler” görüşü temel alınarak yola çıkılan bu çalışmada öğrencilerin (İlk ve Ortaöğretim öğrencileri) çocuk haklarına ilişkin görüşleri toplanmıştır. • "Eğer çocuklar için uygun bir dünya yaratılmak isteniyorsa, onların görüşlerinin de alınması gerekir.

Sonuçlar (1) Çalışmadaki ilk sonuç: – Beslenme, – Giyinme ve – Barınma gibi temel ihtiyaçların sağlanması şeklinde ifade edilen hak en önemli çocuk hakkıdır.

Sonuçlar (2) Diğer Sonuçlar: – “Fiziksel görünüşten dolayı küçük düşürülmeme” şeklindeki hak düşük oranda kabul gören bir haktır. – Kadın öğrenciler, erkek öğrencilere göre çocuk haklarına karşı daha olumlu bir görüşe sahiptirler. – Anne ve baba eğitim durumu yükseldikçe öğrencilerin çocuk haklarına ilişkin görüşleri olumlu yönde farklılaşmaktadır.

Sonuçlar (3) – Kardeş sayısı arttıkça çocuk haklarına ilişkin görüşler olumlu yönde farklılaşmaktadır. • Bu durum kardeşler arası sosyal ilişkilere bağlanmaktadır. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, 25 -27 Şubat 2011, İstanbul 35

Sonuçlar ( 4) – Ailenin aylık gelir düzeyi onların çocuk haklarına ilişkin görüşleri üzerinde bir farklılığa yol açmamaktadır. • Bu noktada uluslar arası çalışmalarda belirtilen maddi durumun hakların algılanması ve katılımın gerçekleşmesi yönündeki etkileri olduğunun belirtilmesi durumu ile çelişmektedir.

Sonuçlar ( 5) – Öğrencilerin çocuk haklarına ilişkin görüşleri, yaşadıkları yerleşim birimine göre farklılık göstermemektedir. – Çocukların teknolojileri kullanım yoğunluğu arttıkça çocuk haklarına ilişkin bakışları olumlu yönde değişmektedir.

Öneriler (1) • Öğrencilerin çocuk haklarına ilişkin görüşlerini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada elde edilen bulgular doğrultusunda aşağıdaki öneriler geliştirilmiştir: – Erkek öğrencilerin kadın öğrencilere göre çocuk haklarına ilişkin neden daha az olumlu görüşe sahip oldukları araştırılabilir. – Çocuk hakları konusunda anne-babalara yönelik eğitimler uygulanabilir. – Katılımcıların düşük düzeyde kabul ettikleri görüşler ve çocuk hakları konularında, kendilerine yönelik bilinçlendirme amaçlı kısa süreli eğitimler verilebilir.

Öneriler (2) – Okulların işbirlikçi bir şekilde çocuk haklarına ilişkin projeler ve etkinlikler düzenlemeleri konusunda gerekli yönlendirmeler yapılabilir. – Milli Eğitim Bakanlığı, görsel ve yazılı basın kuruluşları ile işbirliği yaparak öğrencilere yönelik çocuk hakları ile ilgili bilinçlendirme çalışmaları yapabilir.

Hayatta En İyi Şeyler Öncelikle Çocukların Hakkıdır! Yıldız, H. , Seferoğlu, S. S. ve İpek, S. (2011). Hayatta en iyi şeyler öncelikle çocukların hakkıdır! 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, 25 -27 Şubat 2011, İstanbul. Yıldız, H. , Seferoğlu, S. S. , & İpek, S. (2011). Children deserve the best things in life (in Turkish). 1 st Congress on Children’s Right. February 25 -27, 2011, İstanbul.