HAYAT SGORTALARI II KIRKBEOLU E 2015 RISK YNETIMI

HAYAT SİGORTALARI II KIRKBEŞOĞLU, E. (2015). RISK YÖNETIMI VE SIGORTACILIK.

TAM HAYAT SİGORTASI Sigortalıya bütün ömrü boyunca sigorta teminatı verir. Ölüm zamanının önemi yoktur. Hangi tarihte ölüm gerçekleşirse gerçekleşsin, sigortacı lehtara (yoksa varislere) tazminat ödemekle yükümlüdür. Ölüm halinde destekten yoksun kalanların ekonomik gücünü koruma amacıyla yapılır. Aksine hüküm bulunmadığı hallerde primler ödeme dönemi boyunca sabittir. Prim ödemeleri, yaşam boyu devam edebileceği gibi, belli bir süre içinde veya tek sefer de yapılabilir. Sigorta şirketleri tam hayat sigorta poliçelerinin gelecekteki vefat halinde harcamaları için karşılık ayırmaları gerekmektedir. Tam hayat sigortalarının çoğunluğunun kâr katılımlı olması bu poliçe türünü daha cazip kılmaktadır.

SINIRLI SÜRELİ HAYAT SİGORTASI Sigortacı, poliçede belirlenen süre içerisinde sigortalının ölmesi halinde, sigortalının yakınlarına poliçede gösterilen belirli bir tutarı ödemek zorundadır. Ölüm gerçekleşmez ise, sigortacı tazminat sorunluluğundan kurtulur. En az bir yıl süreli olarak yapılabilir. Genellikle belirli bir tarihten sonra emeklilik hakkını kazanacak kimseler tarafından o tarihe kadar oluşabilecek ölüm riskine karşı ekonomik güvence vermesi amacı ile tercih edilir. Sigortalılara, poliçelerini değiştirme imkânı sunulmaktadır. Bu sebeple, bu sigorta türünden ayrılma diğer sigorta türlerine göre daha fazladır. Bu özellik sigortalıya, poliçesini diğer bir hayat sigortası poliçesi ile değiştirme imkânı verir. Poliçenin yenilenme imkânı da bulunmaktadır. Sigortalı, tekrar bir sağlık muayenesi raporu getirmeden, sürenin bitmesinden önce sigorta poliçesini yenileyebilir. Bu poliçe türünden ayrılma halinde ise cezai yaptırımlar bulunmaktadır. Primler sabit miktarlarda ödenebildiği gibi, artan miktarlarda da ödenebilir.

YAŞAMA OLASILIĞINA KARŞI YAPILAN HAYAT SİGORTALARI Sigortacının tazminat ödeme sorumluluğu, sigorta poliçesinde saptanan süre içerisinde sigortalının hayata kalması koşuluna bağlıdır. Sigortacı için risk, ölüm olayı değil, yaşam halinin devam etmesidir. Sigortacı, poliçedeki süre dolduğunda sigortalıya toplu bir ödeme ya da rant (Annuite) ödemesi yapar.

KAPİTAL HAYAT SİGORTASI Belirlenen süre içinde sigortalının hayatta kalması halinde, sigortacı poliçede belirlenen tutarı bir defada sigortalıya ödemek zorundadır. Eğer sigortalı, poliçede belirlenen süre içerisinde ölürse, sigorta tazminat ödeme borcundan kurtulur ve sözleşme sona erer.

GELİR AMAÇLI HAYAT SİGORTASI Kapital hayat sigortası gibi sigortalı belirli bir süre prim ödemesi yapar, bu süre dolduktan sonra sigortacı eğer sigortalı hayattaysa, emeklilik aylığı (annüite) bağlar. Annüite ödemesi sigortalı ölene kadar devam eder. Hayat sigortacılı içinde birikim ve koruma amaçlı sigortalar yanında diğer önemli bileşeni oluşturan annuite, irat ya da diğer deyişle Gelir Amaçlı Hayat Sigortaları dünya sigorta pazarları ile kıyaslandığında ülkemizde göz ardı edilebilecek bir düzeyde kalmıştır. Hayat Annuitesi : bir kapitalin, faizin yanı sıra, sigortalının ölüm ve yaşama ihtimalleri de göz önünde bulundurularak, belirli süreli ya da hayat boyu düzenli gelir ödenmesi konusunu ifade etmektedir.

HAYAT ANNUİTELERİNE İLİŞKİN RİSKLER Sigortalıya, hayatı boyunca belirli bir geliri garanti eden annuite uygulamalarında, hizmet sağlayıcı ya da sistem açısından, genel ekonomik risklerin ve sigortalıya sunulan hizmet ve bazı seçenekler için prime yapılna yüklemelerin giderleri karşılamama risklerinin yanı sıra iki ana risk olduğu görülür: Uzun Yaşama Riski : Gerçek ölüm sayılarının, beklenen ölüm sayılarından sistematik olarak sapması sonucunda sigortalının, mortalite tablosundaki yaşama varsayımından daha uzun süre yaşaması riskidir. Getiri Riski : Yatırımlardan kazanılan getirinin, sigortalılara taahhüt edilen getiriden daha düşük olması riskidir.

HAYAT ANNUİTE MODELLERİ Getiri ve Uzun Yaşama Risklerinin İlgili Şirket Tarafından Üstlenildiği Modeller : Getiri Riskini sigortalının, Uzun Yaşama Riskini İlgili Şirketin Üstlendiği Modeller : Uzun Yaşama Riskini Sigortalının, Getiri Riskini İlgili Şirketin Üstlendiği Modeller : Şirketlerin Risk Üstlenmediği Modeller :

ANNUİTE ÜRÜNLERİNDE UZUN YAŞAMA RİSKİNİ KONTROL ETMEYE YÖNELİK UYGULAMALAR Güncel Mortalite Tabloları ve Hemen Ödeme Yapmaya Başlayan Ürün Tipleri Projekte Edilmiş Period ya da Cohort Mortalite Tabloları Annuite Alanlara Özel Mortalite Tabloları Toplu Para – Annuite Arasında Erken Seçim Zorunlu Annuite Rezerv Hesapları İçin Cinsiyet Ayrımlı Mortalite Tabloları Sigortadan Ayrılma (İştira) Kısıtları Sigortalılara Borç Verilmemesi Sigortalı Değişikliğine İmkan Tanınmaması Uzun Yaşama Riski Bonosu

ANNUİTE UYGULAMALARINDA GETİRİ RİSKİNİ KONTROL ETMEYE YÖNELİK UYGULAMALAR Uzun Süreli ve Garanti Getirili Yatırım Araçları Getirinin Belirli Bir Dönem İçin Garanti Edilmesi, Yeniden Belirlenmesi ve Enflasyon Oranı Gibi Bir Değişkene Endekslenmesi Ömür Boyu Vefat Sigortası Kamu’nun Azami Teknik Faiz Oranını Belirlemesi Ardışık Olarak Yenileme Garantili Kısa Süreli Annuite Ürünleri

KARMA HAYAT SİGORTASI Yaşama olasılığına karşı yapılan hayat sigortaları ve ölme olasılığına karşı yapılan hayat sigortaları birbirinin karşıtı riskleri, sigorta güvencesi altına alan sigorta türleridir. Her iki sigorta türünde de risk unsurunun gerçekleşmeme olasılığı bulunmaktadır. Bu durumu ortadan kaldırmak için hem yaşam hem de ölüm durumlarını içeren tek bir sigorta türü oluşturulmuş ve buna Karma Hayat Sigortası denilmiştir. Sigorta poliçesinde saptanan tarihten önce sigortalının ölmesi halinde poliçede belirtilen sigorta bedeli sigortalının yakınlarına ödenir. Aynı zamanda belirli bir zamanda hayatta kalması halinde ise sigortacı yine poliçede belirlenen bedeli sigortalıya öder.

KARMA HAYAT SİGORTASI Karma hayat sigortasında sigortacı için riskin gerçekleşmesi kesin olup, sigortada bulunması gereken belirsizlik hali bulunmamaktadır. Bu nedenle bu tür sigortanın esasen bir sigorta işlemi olmadığı, sadece bir tasarruf işlemi olduğu ileri sürülmektedir. Ancak Bozer ve Pekiner’e göre bu sigortada risk unsuru, sigortalının belirli bir tarihten önce ölmesi, tasarruf unsuru ise bu tarihte hayatta kalmasıdır. Hem ölüm hem de yaşam olasılıklarını içinde barındırdığı için, sigortalının ödeyeceği sigorta primi diğer hayat sigortalarına göre daha yüksektir. Primler genellikle yıllık olarak ödenmekle beraber, istendiği takdirde bir defada ödeme de mümkündür. Konut kredisi veren kuruşlar tarafından da önemsenmektedir.

EVLİLİK / DOĞUM SİGORTASI Tek ya da taksitli prim ödemeleri karşılığında, sigortalılara evlilik, doğum ve insan hayatı ile ilişkili benzeri olayları esas alarak ödeme yapan hayat grubu sigorta branşıdır. Evlilik ve doğum sürecindeki ölüm rizikoları teminat altına alınır. Bu haliyle sağlık sigortalarındaki doğum teminatından ayrışır. Özellikle evlilik öncesi gerçekleşecek ölüm veya doğum sırasında anne veya çocuğun vefatı teminat altına alınmış olur.

SERMAYE İTFA SİGORTASI Tek ya da taksitli prim ödemeleri karşılığında, süresi ve miktarı açısından belirli olan taahhütleri kapsayan aktüeryal tekniğe dayanan, risk unsuru içermeyen ve birikim işlemlerine bağlı ödeme yapan hayat grubu sigorta branşıdır. Bu sigorta türü gelir amaçlı hayat sigortasının risk içermeyen versiyonudur. Yani kişi ölüm veya yaşam riski olmaksızın birikim sağlayacağı bir sisteme dahil edilir. Gelir toplama amacı güdülür. Ancak risk içermez. Bu şekliyle sigorta mantığından biraz farklılaşmaktadır. İçerik olarak bankaların vadeli birikimli hesaplarına benzerlik gösterir.

YATIRIM FONLU SİGORTALAR Sermaye itfa sigortası kapsamındakiler hariç diğer hayat grubu sigortaları ürünlerinin bir varlığa veya varlık grubuna endekslendiği ve yatırımların fon esasına göre yapıldığı hayat grubu sigorta branşıdır. İçerik olarak bireysel emeklilik sistemine benzerlik gösterir.

KREDİ HAYAT SİGORTALARI Banka ve finans kuruluşları : ‘Krediyi veririm ama bir şartla’ Örnek : 10 yıllık krediye 10 yıllık hayat (ölüme bağlı) sigortası Ölüm halinde lehtarlara ayrı, kredi kuruluşuna ayrı tazminat ödenmez Tazminatı alan lehtar, kalan kredi borcunu ödemekle yükümlüdür ÖNEMLİ : Sigortalının geçmişteki ya da mevcut hastalıklarını, tedavilerini, kullandığı ilaçları poliçe düzenlenirken beyan etmesi şarttır Aksi takdirde, bu rahatsızlıklardan biri nedeniyle gerçekleşmesi halinde sigorta şirketi ödeme yapmayacaktır ölüm UYARI : Azalan teminat – Sabit teminat ayrımına dikkat etmek gerekir Sakatlık teminatını da kapsıyorsa ödeme direkt bankaya yapılır