Havaclk MeteorolojisiII TREND TP PST N STDLAL brahim

Havacılık Meteorolojisi-II TREND TİPİ PİST İNİŞ İSTİDLALİ İbrahim ÇAMALAN Havacılık Meteorolojisi Şube Müdürlüğü Kemer/2013

TREND Tipi Pist İniş İstidlali: Bu tahminler yerel kullanıcıların ve havaalanına bir saat içerisinde iniş yapacak uçakların ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile hazırlanır. Trend Tipi Pist İniş Tahmini, havaalanındaki meteorolojik şartların beklenen trendini öz olarak ifade etmek üzere, rutin raporların (METAR) ve Özel Seçilmiş Raporların (SPECI) sonuna ilave edilir. Trend Tipi Pist İniş Tahminlerinin geçerlilik periyodu, rapor edilen zamandan itibaren iki saattir. Hava şartlarında beklenen duruma göre her METAR ve SPECI rasadının sonunda verilen Pist İniş tahminleri değiştirilebilir. Ancak, Trend Tipi Pist İniş Tahmini ile hazırlanan TAF’ların ilgili periyodları arasında uyum olması gerekir.

Uçuş planlamasının ihtiyaçlarını karşılamak üzere belirlenmiş farklı tahmin çeşitleri Tahmin Tipi 1 - Meydan Tahmini (TAF) Kapsadığı Saha Havaalanı Uçuş Planlama Safhası Uçuş öncesi ve uçuşta 2 - İniş ve Kalkış Tahmini Havaalanı (Özellikle yaklaşma ve Uçuş öncesi ve uçuşta 3) Uçuş Yolu Tahminleri Yol Boyu Uçuş öncesi ve uçuşta 4) SIGMET Bilgileri FIR Sahası Uçuş öncesi ve uçuşta 5) AIRMET Bilgileri FIR Sahası Uçuş öncesi ve uçuşta 6) Meydan İhbarları Havaalanı Yer Şartları Park eden uçaklar, Havaalanı inşaatları 7) Wind Shear İhbarları Havaalanı ve yaklaşma/kalkış path’i ile pist arasındaki 500 m’lik seviye, ihtiyaç halinde daha yüksek seviyeler Uçuş esnasında, öncesinde ve kalkışta touchdown zonu) 8) Gamet sorumluluk sahası Uçuş öncesi ve uçuşta

Tahmin Periyotları Tahmin Tipi Havaalanı (TAF) Periyodu Tahmini 9 ve 24 -30 İniş Tahmini ( Trend) 2 saat Kalkış Tahmini Özel Periyod (Genellikle Kısa) Uçuş Yolu Tahminleri Kart formları halinde, fix zaman aralıklarında, genellikle 0600, 1200, 1800 veya 2400 UTC saatleri. SIGMET Bilgileri 6 saatten fazla değil ve tercihen 4 saatten fazla olmaması. AIRMET Bilgileri 6 saatten fazla değil ve tercihen 4 saatten fazla olmaması. Meydan İhbarları Genellikle 24 saatten fazla değil. Wind Shear İhbarları Beklenen Wind Shear periyodu kadar.

• TAF, TAF AMD, TREND ve SPECI Raporları nın hazırlanabilmesi için uyulması gereken kıstaslar vardır. Bu kıstaslar büyük oranda benzerlik gösterse de Trend istidlalinde ve SPECI raporunda bazı farklılıklar vardır. Sonraki slayt ta yer alan tablo da bu kıstaslar karşılaştırmalı şekilde verilmiştir bu tabloda kıstaslar arasındaki bu küçük farklılıklar rahatlıkla görülebilmektedir

Ortak Kriterler (1) CB yok iken oluşacağı (2) CB var iken eriyerek kaybolacağı

TREND TİPİ PİST İNİŞ TAHMİNİ (Trend Type Landing Forecast) KOD FORMU SKC

TREND TİPİ PİST İNİŞ İSTİDL LİNİN HAZIRLANMASI • Trend Tipi Pist İniş Tahminleri, yer rüzgârı, hakim rüyet, hava durumu ve bulut elemanlarının biri ya da daha fazlasında beklenen önemli değişiklikleri belirtmek üzere hazırlanır. Yalnızca, bu elemanlar için beklenen önemli değişiklikler Trend Tipi Pist İniş Tahminine dahil edilir. • Ancak, bulutlarda önemli değişiklikler beklendiğinde, değişiklik beklenmeyen diğer bulutlar da rapora dahil edilir. Hakim Rüyetteki önemli değişiklik durumunda, rüyetin azalmasına sebep olan hava olayı da belirtilir. • Eğer, kod formundaki meteorolojik elemanlarda, belirlenen kıstaslar çerçevesinde bir değişiklik olmayacağı bekleniyorsa, hepsi için tahmin olarak “NOSIG” (No Significant Change – Önemli Bir değişiklik Yok) terimi kullanılır.

TTTTT GRUBU (DEĞİŞİKLİK TERİMLERİ) • Belirlenen kıstaslar çerçevesinde önemli değişikliklerin vukubulması beklendiğinde, Trend Tipi Pist İniş Tahminlerinde BECMG veya TEMPO değişiklik terimleri kullanılır. TTGGgg GRUBU (ZAMAN GRUBU) • GGgg zaman grubunun (saat ve dakika) önüne boşluk bırakılmaksızın aşağıdaki kısaltma terimlerinden uygun olan biri, vuku bulması beklenen şartların; • FM (From) Başlamasını, • TL (Until) Tamamlanmasını / Sona Ermesini, • AT (At) Oluşunu Belirtmek Üzere Kullanılır.

BECMG Değişiklik Teriminin Kullanımı • BECMG değişiklik terimi, kıstaslar çerçevesinde beklenen değişikliklerin oluşumu, devam edişi ya da sona ermesinde, düzenli ya da düzensiz oranda belirlenen kıstaslara ulaşması veya geçmesi durumunu belirtmek için kullanılır. • BECMG değişiklik terimi, değişiklik beklenen meteorolojik parametre ve olayların, rasattaki duruma tekrar dönmeyeceği anlamını taşır. eci r ü s m i ğiş e iş) D d i eg y i (iy De ğiş im (kö Sü tüy rec eg i idi ş)

BECMG TERİMİ İLE BİRLİKTE FM VE TL KULLANILMASI • Trend periyodu içerisinde başlaması ve sona ermesi beklenen bir değişiklik için; BECMG değişiklik terimini takiben, beklenen değişikliğin başlangıcı için “FM” kısaltması, sona ermesi için “TL” kısaltması kullanılır. Trend Periyodu FMSSdd Metar Durumu TLSSdd Değişim süreci Değişim Sonrası Şartlar

• Değişim Trend Tahmin periyodunun başlangıcında vuku bulması ve periyodun sona ermesinden önce tamamlanması bekleniyor ise, değişimin sona ermesini belirtmek üzere, BECMG değişiklik teriminden sonra yalnızca “TL” kısaltması kullanılır ve bunu takiben zamanı belirtilir. (FM kısaltması kullanılmaz) Trend Periyodu Metar Durumu TLSSdd Değişim süreci Değişim Sonrası Şartlar

• Değişimin, Trend Tahmin periyodu içinde başlaması ve periyodun sonunda tamamlanması (gerçekleşmesi) bekleniyorsa; BECMG teriminden sonra, değişimin başlangıcını göstermek üzere yalnızca “FM” kısaltması kullanılır ve bunu takiben zamanı belirtilir. (TL kısaltması kullanılmaz) Trend Periyodu Metar Durumu FMSSdd Değişim süreci Değişim Sonrası Şartlar

• Değişiklik, Trend Tahmin periyodunun başlangıcında başlayıp periyodun sonunda tamamlanacaksa, veya değişikliğin, Trend Tahmin periyodu içinde vuku bulması bekleniyor ancak değişikliğin zamanı belirlenemiyorsa (değişim muhtemelen, Trend Tahmin periyodunun başlamasından kısa bir süre sonra, veya tahmin periyodunun ortalarında, veya periyodun sonlarına yakın), bu durumda yalnızca “BECMG” değişiklik terimi kullanılır. (FM, TL veya AT kısaltma harfleri ve onları müteakiben verilen zaman grupları kullanılmaz. ) Trend Periyodu Metar Durumu Değişim süreci Değişim Sonrası Şartlar

• Değişikliler, UTC olarak gece yarısında bekleniyor ise; FM ve AT kısaltmalarıyla birlikte “ 0000” kullanılır, TL kısaltmasıyla birlikte “ 2400” kullanılır. • Örneğin ; • METAR LTXX 152250 Z 24007 KT 3600 DZ BR SCT 010 OVC 020 17/16 Q 1018 BECMG FM 0000 9999 NSW = • METAR LTXX 152250 Z 24007 KT 3600 DZ BR SCT 010 OVC 020 17/16 Q 1018 BECMG TL 2400 9999 NSW = • METAR LTXX 152250 Z 24007 KT 3600 DZ BR SCT 010 OVC 020 17/16 Q 1018 BECMG AT 0000 9999 NSW =

TEMPO Değişiklik Teriminin Kullanımı • TEMPO değişiklik terimi, belirlenen kıstaslara ulaşması veya geçmesi beklenen meteorolojik şartların, geçici değişimlerini ifade etmek üzere kullanılır. Vuku bulması beklenen değişimler, bir bütün olarak, değişiklik beklenen tahmin periyodunun yarısından daha azını kapsayacak ve her defasında bir saatten daha az bir süre devam edecektir. • TEMPO değişiklik terimi, geçici değişiklik beklenen meteorolojik parametre ve olayların, periyodun sonundan itibaren rasattaki duruma tekrar döneceği anlamını taşır. • TEMPO DEĞİŞİKLİK TERİMİ İLE ASLA İYİYE GİDİŞ VERİLEMEZ.

TEMPO TERİMİ İLE BİRLİKTE FM VE TL KULLANILMASI • Tamamen Trend Tahmin periyodu içinde başlaması ve sona ermesi tahmin edilen geçici değişimler; TEMPO değişiklik terimini takiben “FM” ve “TL” kısaltması ve bunu takiben zaman grupları kullanılarak ifade edilir. Trend Periyodu FMSSdd Metar Durumu Geçici Şartlar TLSSdd Metar Durumu

• Vuku bulması beklenen geçici değişimler Trend Tahmin periyodunun başlangıcında başlayacak ve periyodun bitiminden önce kesilecekse, TEMPO değişiklik teriminden sonra “TL” kısaltması ve bunu takiben zamanı belirtilir. (FM kısaltması ve zaman grubu kullanılmaz. ) Trend Periyodu Metar Durumu Geçici Şartlar TLSSdd Metar Durumu

• Geçici değişiklikler, Trend Tahmin periyodu içinde başlayacak ve periyodun sonunda kesilecek ise, TEMPO değişiklik teriminden sonra “FM” kısaltması ve bunu takiben zamanı belirtilir. (TL kısaltması ve zaman grubu kullanılmaz. ) Trend Periyodu FMSSdd Metar Durumu Geçici Şartlar

• Trend Tipi Pist İniş Tahmininde, meteorolojik şartlardaki geçici değişimlerin periyodu, Trend Tahmin periyodunun başında başlayacak ve periyodun sonunda kesilecekse, beklenen değişiklikler için yalnızca “TEMPO” değişiklik terimi kullanılır. (FM ve TL kısaltmaları ve ilgili zaman grupları kullanılmaz. ) • Böyle bir kullanımda, beklenen değişiklik veya değişikliklerin geçici olacağı, olmadığı zaman rasattaki şartların hüküm süreceği ve bu değişimin rasat saatinden itibaren 2 saatlik Trend süresince görüleceği anlaşılacaktır. Trend Periyodu Metar Durumu Geçici Şartlar

TEMPO Örnek

BECMG Örnek

TREND TİPİ PİST İNİŞ TAHMİNİ KISTASLARI • YER RÜZG RI • a) METAR ve SPECI rasatlarına göre, ortalama rüzgâr yönünde en az 60 o veya daha fazla bir değişiklikle birlikte, ortalama rüzgâr hızı da değişiklikten önce veya sonra veya her ikisinde 10 Knot veya daha fazla olacağı bekleniyorsa, bu durum Trend Tahmininde belirtilir. • Örneğin; • METAR LTXX 170650 Z 03008 KT 9999 SCT 035 BKN 200 16/08 Q 1013 TEMPO FM 0720 TL 0800 09012 KT = • METAR LTXX 211250 Z 02012 KT 330 V 040 9999 SCT 030 22/11 Q 1014 BECMG FM 1310 08008 KT =

• b) METAR ve SPECI rasatlarına göre, ortalama rüzgâr hızında 10 Knot veya daha fazla bir değişiklik bekleniyorsa, bu durum Trend Tahmininde belirtilir. • Örneğin; • METAR LTXX 021350 Z 18015 KT 9999 SCT 035 BKN 100 16/06 Q 1014 TEMPO FM 1415 18027 KT = • METAR LTXX 111715 Z 21035 KT 9999 SCT 040 TCU 21/14 Q 1027 BECMG TL 1830 22020 KT = • METAR LTXX 231650 Z 22012 KT 9999 SCT 035 BKN 100 16/06 Q 1014 TEMPO FM 1715 VRB 02 KT = • METAR LTXX 160450 Z VRB 02 KT 9999 SCT 035 BKN 100 16/06 Q 1014 TEMPO FM 0600 18013 KT =

HAKİM RÜYET a) VFR (Visual Flight Rules ) Uçuşları Desteklemek Amacıyla ; METAR ve SPECI raporlarında, hakim rüyet 5000 metrenin üzerinde iken 5000 metreye eşit veya altına düşeceği; veya hakim rüyet 5000 metrenin altında iken, 5000 metre veya daha yüksek bir değere ulaşacağı; veya hakim rüyet 5000 metre iken, 5000 metrenin altına veya yukarısına ulaşacağı bekleniyorsa, bu durum Trend Tahmininde belirtilir. b) METAR ve SPECI raporlarında, hakim rüyet 150, 350, 600, 800, 1500 veya 3000 metre değerlerinden herhangi birine eşit iken, daha düşük bir değere ineceği veya daha yüksek bir değere ulaşacağı veya bu değerlerden birine eşit olacağı bekleniyorsa, bu durum Trend Tahmininde belirtilir. c) Eğer son rasatta hakim rüyet tespit edilen kıstaslardan ikisinin arasında ise ve iki saat içinde, hakim rüyetin bir alt değere düşmeyeceği, veya bir üst değere ulaşmayacağı bekleniyorsa, bu durumda hakim rüyet için Trend Tahmininde NOSIG terimi kullanılır (Diğer meteorolojik parametrelerde de bir değişiklik olmayacağı göz önünde bulundurularak).

METEOROLOJİK HADİSE • Kod 4678’de belirtilen ve aşağıda yer alan meteorolojik hadiselerin başlaması, kesilmesi veya yoğunluğunun/şiddetinin değişmesi beklendiğinde, bu durum Trend Tahmininde belirtilir. • - Donan yağış • - Donan sis • - Mutedil veya kuvvetli yağış (sağanaklar dahil) • - Sürüklenen toz, kum, kar (göz seviyesinin altında) • - Savrulan toz, kum, kar (kar fırtınası dahil) • - Toz fırtınası • - Kum fırtınası • - Oraj (yağışlı veya yağışsız) • - Squall • - Hortum bulutu (tornado veya hortum seklinde yukarı çekilen su) • - Kod – 4678’de belirtilen ve rüyete etki etmesi beklenen diğer meteorolojik hadiseler

NSW (No Significant Weather) • Trend Tahmininde, yukarıda belirtilen hava olaylarının sona ereceği bekleniyorsa, bu durum meteorolojik hadise (w’w’) grubunda NSW (No Significant Weather) kısaltma terimiyle ifade edilir. • NSW terimi, yalnızca BECMG değişiklik terimi ile birlikte kullanılır. Örneğin; • METAR LTXX 180350 Z 03005 KT 4000 SHRA BKN 030 TCU 21/18 Q 1011 BECMG 7000 NSW = • 1 - NSW terimi, biraz önce belirtilen yağış türü hadiselerin sona erdiğinde kullanır. • 2 - Hadisenin mutedil ve/veya şiddetli durumlardan, hafif hadiseye dönüşeceği beklendiğinde de kullanılır.

Bulutlar (Ns. Nshshshs) a) Bulut kapalılık miktarı en az 5/8 (BKN, OVC) ve bulut taban yüksekliği de 1500 feet (450 metre) veya altında olan veya 1500 feet’in altına düşmesi beklenen bulutun, bulut taban yüksekliği, 100, 200, 500, 1000 veya 1500 feet (30, 60, 150, 300 veya 450 metre) değerlerinden herhangi birini alçalarak veya yükselerek aşacağı veya bu değerlerden birine eşit olacağı bekleniyorsa, bu durum Trend Tahmininde belirtilir. • Örneğin; • METAR LTXX 030550 Z 32012 KT 5000 –SN OVC 025 M 03/M 04 Q 1008 TEMPO TL 0645 2000 +SN OVC 014 = • METAR LTXX 140350 Z 00000 KT 0800 R 03/0900 N FG BKN 004 00/M 01 Q 1024 BECMG TL 0440 1500 BR BKN 012 =

• b) Bulut taban yüksekliği 1500 feet veya altında olan veya 1500 feetin altına düşmesi beklenen bulutun kapalılık miktarı ; 4/8 veya daha az iken (SKC, FEW veya SCT), en az 5/8 veya daha fazla kapalılığa (BKN veya OVC) ulaşacağı bekleniyorsa, bu durum Trend Tahminine yansıtılır. 5/8 veya daha fazla kapalılığa (BKN veya OVC) sahip iken, 4/8 veya daha az kapalılığa (SCT, FEW veya SKC) düşeceği bekleniyorsa, bu durum Trend Tahminine yansıtılır. Örneğin; • METAR LTXX 080820 Z 04012 KT 8000 –RA FEW 010 BKN 030 OVC 070 06/04 Q 1011 TEMPO FM 0900 TL 1000 13005 KT 4000 RA BKN 012 BKN 025 OVC 070 = • METAR LTXX 281650 Z 04008 KT 3500 DZ BKN 010 BKN 030 04/03 Q 1008 BECMG TL 1830 7000 NSW SCT 012 BKN 030 = • METAR LTXX 160450 Z 03008 KT 9999 –RA SCT 020 OVC 070 07/05 Q 1005 BECMG FM 0530 TL 0630 6000 RA BKN 012 OVC 070 =

• Not: Trend Tipi Pist İniş İstidlâlinde, yalnızca değişeceği tahmin edilen meteorolojik parametreler verilmekle birlikte, bulut kıstasları çerçevesinde beklenen değişimlerle beraber, değişim beklenmeyen diğer bulutlar da koda dahil edilir. Dikine Rüyet (VVhshshs) • Gökyüzü sis, kum fırtınası, toz fırtınası veya diğer karartıcı sebeplerden dolayı görülemediğinde, bulut grubu yerine dikine rüyet grubu (VVhshshs) kullanılır. Dikine rüyet değerleri, 100, 200, 500 veya 1000 feet değerlerinden herhangi birini alçalarak veya yükselerek aşacağı bekleniyorsa, bu durum Trend Tahminine yansıtılır.

TEŞEKKÜRLER