HAVA YOLUNUN AILMASI VE SOLUNUMUN SALANMASI AMA Uygun

HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

AMAÇ Uygun yöntemlerle hava yolunu açarak solunum desteği sağlayabilmek ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

ÖĞRENİM HEDEFLERİ; Solunum sistemi işlevlerinin takibinde kullanılan öğeleri sayabilmek, • Çocuklara oksijen verme yollarını ve hangi yolla ne kadar yoğunlukta oksijen verilebileceğini tanımlayabilmek, • Bebek ve çocukların hava yolunun erişkinden farklarını sayabilmek ve farklılıkların doğurduğu sonuçları tanımlayabilmek, • ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

ÖĞRENİM HEDEFLERİ; • Trakeal entübasyon gerektiren durumları sayabilmek, • Trakeal entübasyona hazırlık ve uygulama sırasında yapılması gereken işlemleri sayabilmek, • Trakeal entübasyon yapılmış bir çocukta genel durumun aniden bozulmasının nedenlerini ve düzeltici işlemleri sayabilmek, • İğne ile krikotirotomi basamaklarını sayabilmek. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

GİRİŞ l Solunum sistemi ile ilgili sorunlar çocuklarda l l Sık görülür Kalp durmasının en önemli nedenidir l Solunumla ilgili sorunlar l l Üst veya alt hava yolu tıkanıklığı, Alveollerde gaz değişiminin bozulması, Akciğer kan akımı bozuklukları, Solunumun merkezindeki bozukluklar nedeniyle ortaya çıkabilir. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

SOLUNUM İŞLEVLERİNİN İZLENMESİ l Nabız l Şok veya dolaşım bozukluğu durumunda ölçümün güvenilirliği azalır. l Soluk l oksimetrisi sonu CO 2 ölçümü Sayısal ölçümler yapılabildiği gibi, kabaca ölçümler de yapılabilir. l Arteriyel kan gazları ölçümü. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

OKSİJEN VERME YÖNTEMLERİ Nazal Kanül: l Sağlanan oksijen yoğunluğu akım hızına bağlıdır. l Oksijen Maskesi: l 6 -10 L/dk akış hızı ile %35 -60 arası yoğunlukta oksijen sağlanabilir l Arkasına takılan bir hazne ile daha yüksek yoğunlukta oksijen sağlanabilir l Çocuğun solukla çıkardığı CO 2’nin tekrar solunması önlenmelidir. l ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

OKSİJEN VERME YÖNTEMLERİ l Oksijen Başlığı: l Yüksek akımlarda %80 - 90 yoğunlukta oksijen sağlayabilir l Oksijen Çadırı: l %50’ye varan yoğunlukta oksijen sağlayabilir

OKSİJEN UYGULARKEN… l Verilen oksijen nemlendirilmeli ve ısıtılmalı, l Yöntem çocuğu huzursuz etmemeli, l Uykuya meyilli veya bilinci kapalı çocuklarda hava yolunun açık olduğuna emin olunmalı, l Gerekiyorsa solunuma destek olunmalıdır. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

HAVA YOLUNUN AÇILMASI l Başa pozisyon verilmesi l Aspirasyon l Orofaringeal kanül yerleştirilmesi l Nazofaringeal kanül yerleştirilmesi l Laringeal maske yerleştirilmesi l Trakeal entübasyon l Trakeostomi ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

ÇOCUKLARIN HAVA YOLUNUN ERİŞKİNLERE GÖRE FARKLILIKLARI l Hava yolu daha kısa ve dardır Hafif bir ödem bile önemli sorunlar yaratabilir l Bebeklerde dil/altçene oranı daha büyüktür Dil arkaya doğru kayabilir l Bebek ve küçük çocuklarda epiglottis U şeklinde, uzun, dar ve yumuşaktır Epiglotun laringoskop ile kontrolü daha zordur. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

ÇOCUKLARIN HAVA YOLUNUN ERİŞKİNLERE GÖRE FARKLILIKLARI l Ses telleri çocuklarda daha aşağıda yerleşmiştir Tüpün özefagusa girme olasılığı daha yüksektir l Hava yolunun en dar kısmı çocuklarda krikoid kıkırdak, erişkinde ise glottis hizasındadır Tüpün etrafından hava kaçağı olamamakta ve basınca bağlı hasar riski artmaktadır l Bebek ve küçük çocuklarda larinks huni şeklinde ve daha yüksek yerleşimlidir Entübasyon sırasında düz laringoskop bıçağı kullanılmalıdır ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

BAŞA POZİSYON VERİLMESİ Baş geri-çene yukarı hareketi Travma şüphesi yoksa omuzlar altına havlu konur Travma durumunda çene itme hareketi ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

ÜST HAVA YOLU ASPİRASYONU l Hava yolu açıklığının sağlanması için kan veya çeşitli salgıların aspire edilmesi gerekebilir. l Aspirasyon 80 -120 mm. Hg gücündeki bir negatif basınç ile uygulanmalıdır. l Vagal uyarı ile bradikardi gelişebileceği akılda tutulmalıdır.

OROFARİNGEAL KANÜL KULLANIMI l Kanül kavsi dili kavrayacak şekilde dil arkasına kadar uzanır ve dilin geriye düşmesini önler. l Hipofarinksin, farinks arka duvarına yapışmasına engel olur. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

OROFARİNGEAL KANÜL KULLANIMI Sadece bilinci kapalı hastalarda kullanılmalıdır. l Uygun boyda kanül seçilmelidir: Ağız köşesi-alt çene köşesi l l Kanülü yerleştirirken, dil basacağı ile dil aşağı doğru bastırılmalıdır. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

NAZOFARİNGEAL KANÜL KULLANIMI l Burun ile farinks arasındaki mesafenin açık kalmasını sağlar. l Bilinci açık ve kapalı olan çocuklarda kullanılabilir. l Kısaltılmış bir trakeal tüp de nazofaringeal kanül yerine kullanılabilir. l Kanülün boyu burun ucundan tragusa kadar olmalıdır. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

NAZOFARİNGEAL KANÜL KULLANIMI Nazofaringeal Kanül Kullanımı Nazofaringeal Kanül Yerine Trakeal Tüp Kullanımı ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

BALON-MASKE İLE SOLUTMA Yüz Maskeleri l Kauçuk, silikon veya plastikten yapılmıştır, l Şeffaf olan maskeler tercih edilmelidir, l Maske çocuğun ağzını ve burnunu içine almalı, l Burun kökü ile alt çene ucu arasına oturmalı, l Gözlere bası yapmamalıdır. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

BALON-MASKE İLE SOLUTMA Balon-Maske Cihazı l Balona oksijen takılmasa bile çocuğu oda havasıyla solutmak mümkündür, l 10 L/dk akış hızı ile %30 -80 arasında oksijen sağlanabilir, l Balona oksijen haznesi eklenmesiyle oksijen yoğunluğu “Balonu kendine şişen” cihaz %80 -95’e çıkarılabilir, l Basınca bağlı hasarı önlemek için basınç salıverme kapağı vardır. Hacmi en az 450 -500 ml olmalıdır. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

BALON-MASKE İLE SOLUTMA C-E YÖNTEMİ Boyun travması yoksa baş geri itilmelidir, l Uygun bir maske, ağız ve burunu içine alacak şekilde yüze yerleştirilmelidir, l Bir elin baş ve işaret parmakları C şekline getirilip maske sıkıca kavranmalı ve yüze yapıştırılmalıdır, l 3. , 4. ve 5. parmaklar ise E şekline getirilerek çene altına yerleştirilmelidir, l ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

BALON-MASKE İLE SOLUTMA C-E YÖNTEMİ l Alt çene öne ve yukarıya doğru kaldırılarak dilin farinks arka duvarını kapatması engellenmelidir, l Hava yolunun açılmasını ve maskenin yüze sıkıca yapışmasını sağlayan bu yönteme C-E yöntemi denir. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

LARİNGEAL MASKE KULLANIMI l Bilinci kapalı çocuklarda laringoskop kullanmadan hava yolunun açılmasını sağlar, l Bir tüp ve tüpün ucunda maske şeklinde bir balondan ibarettir, ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

LARİNGEAL MASKE KULLANIMI l Laringeal maske açıklığı dile dönük olarak, orofarinksten hipofarinkse doğru işaret parmağı yardımıyla itilir, l Balon şişirilerek hipofarinksin kapanması sağlanır, l Böylece maskenin açık tarafı glottik açıklığa doğru yerleşmiş olur. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

TRAKEAL ENTÜBASYON ENDİKASYONLAR Solunum merkezinin baskılandığı durumlar, l Hava yolunun işlevsel veya anatomik olarak tıkalı olması, l Solunum iş yükünün artmasından kaynaklanan nedenlerle solunum yetmezliğinin ortaya çıkması, l Yeterli gaz değişimini sağlayabilmek için yüksek solutma basıncının gerekmesi olarak sayılabilir. l ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

TRAKEAL TÜP l l l Steril, tek kullanımlık ve şeffaf olmalı, Üzerinde santimetre işaretleri, ses telleri seviye işareti ve radyoopak çizgisi bulunmalı, Uç kısmında daralma olmamalı, Alt uçta yan tarafta delik olmalıdır (Murphy gözü). Çocuklarda genellikle kafsız tüpler kullanılmakla birlikte yenidoğan hariç her yaşta kaflı tüpler güvenle uygulanabilir. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

TRAKEAL TÜP lİki yaşından küçük ancak 3 kilogramdan ağır bebekler için iç çapı 4 mm olan tüpler kullanılabilir. İKİ YAŞINDAN BÜYÜKLER İÇİN: l. Kafsız l. Kaflı lÜst trakeal tüp iç çapı (mm); [Yaş (yıl)/4]+4 trakeal tüp iç çapı (mm); [Yaş (yıl)/4]+3 dudaktan itibaren tüpün uzunluğu (cm); [Yaş (yıl)/2]+12 lÜst dudaktan itibaren tüpün uzunluğu (cm); İç çap(mm) x 3 (kafsız tüpler için) ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

LARİNGOSKOP l Sap kısmı l Uç kısmı (bıçak) l Düz veya eğri olabilir l Küçük çocuklarda düz bıçak tercih edilmelidir l Pil l Lamba ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

ENTÜBASYONA HAZIRLIK l l l Gerekli malzemenin eksiksiz ve çalışır durumda olduğu kontrol edilmeli, Yaşamsal bulgular sürekli izlenmeli, Entübasyon öncesinde yüksek yoğunlukta oksijen uygulanmalı, Gerekiyorsa entübasyon öncesinde balon-maske ile solunuma yardım edilmeli, Bradikardisi olan çocuklara 0. 02 mg/kg (en az 0. 1 mg) dozunda atropin intravenöz yolla yapılmalıdır. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

ENTÜBASYON UYGULAMASI Baş ve boyun travması olmayan çocuklar için en uygun pozisyon, boynun hafifçe önde ve başın ekstansiyonda olmasıdır (çiçek koklama pozisyonu), l Laringoskop daima sol elde tutulmalıdır, l Laringoskop bıçağı ağza orta hattan sokulmalı ve dilin köküne kadar ilerletilmelidir, l ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

ENTÜBASYON UYGULAMASI l Epiglottis görünür hale geldikten sonra laringoskop bıçağının ucu vallekülaya oturtulmalıdır, l Epiglot hafifçe yukarı doğru kaldırılarak ses tellerinin görünmesi sağlanmalıdır. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

ENTÜBASYON UYGULAMASI l Trakeal tüp sağ el ile, çocuğun ağzının sağ köşesinden içeriye, ses tellerinin arasından trakeaya yerleştirilir. l Tüp kafsız ise ses telleri seviye işaretine kadar, kaflı ise kaf ses tellerini geçene kadar ilerletilmelidir. l Entübasyon girişimi 30 saniyeden uzun olmamalıdır. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

TÜPÜN TRAKEADA OLDUĞUNUN DOĞRULANMASI Birincil doğrulama yöntemleri: l Göğüs hareketlerinin simetrik ve yeterli olması, l Soluk verme sırasında tüp içinde buhar oluşması, l Solunum seslerinin her iki koltuk altı bölgelerinden ve eşit olarak duyulması, l Solunum seslerinin mide üzerinde duyulmaması, l Kanın oksijen satürasyonunun artması, hastanın renginin pembeleşmesi, l Solukla atılan CO 2’in ölçülmesi. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

TÜPÜN TRAKEADA OLDUĞUNUN DOĞRULANMASI İkincil (kesin) doğrulama yöntemleri: l Laringoskopi (tüm doğrulama yöntemlerine karşın tüpün yeri hakkında şüphe varsa yapılmalıdır). l Akciğer grafisi (tüpün trakeada olduğundan emin olduktan sonra, konumunun belirlenmesi amacıyla çekilmeli), ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

TÜPÜN TRAKEADA OLDUĞUNUN DOĞRULANMASI (CO 2 saptayıcısı) Renk ile değerlendirme yöntemi: l Çocuk iki yaşından büyük olmalı l Yeterli dolaşımı olmalı l En az altı kez solunum yaptırılmalı Cihazının rengi: l Mor: Maalesef l Açık kahve rengi: Acaba l Sarı: Süper! olarak akılda kalabilir. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

TRAKEAL TÜPÜN TESPİT EDİLMESİ l Baş normal pozisyonda sabit tutulmalıdır Fleksiyonda tüp içeriye daha fazla girer, l Ekstansiyonda tüp dışarı çıkar. l l Tüp yüze flasterle tespit edilmelidir, l Tespit edilirken tüpün üst dudak hizasına gelen uzunluk ölçümü mutlaka kaydedilmelidir, l Gerekirse bir havayolu kanülü konabilir. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

HAVA YOLU VE SOLUNUMLA İLGİLİ ACİL DURUMLAR Entübe bir çocukta yeterli solunum ve/veya oksijenlenme sağlanamıyorsa: Trakeal tüp gerekenden küçük olabilir, l Basınç yetersiz olabilir (yüksek basınca gerek duyulan durumlarda balon- maskenin basınç salıverme kapağı kapatılabilir), l Balon-maske cihazının bağlantılarında hava kaçağı olabilir, l Uygulayıcı yeterli tidal hacmi veremiyor olabilir, l Diğer nedenler: Tüp tıkanıklığı, pnömotoraks, hidrotoraks, oksijen kaynağında sorun olması vb. l ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

HAVA YOLU VE SOLUNUMLA İLGİLİ ACİL DURUMLAR Entübe Bir Çocuğun Durumu Aniden Bozuluyorsa; Tüp yerinden çıkmış olabilir, Obstrüksiyon gelişmiş olabilir, Pnömotoraks gelişmiş olabilir, Aletlerle ilgili sorunlar olabilir, Çeşitli nedenler (kafa içine kanama ve/veya basınç artışı, kalp durması vb). ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

KRİKOTİROTOMİ / TRAKEOSTOMİ YÖNTEM ENDİKASYONLAR Perkütan l Cerrahi l İğne ile krikotirotomi l l Yabancı cisim, l Enfeksiyon, l Laringeal kırık, l Ciddi yüz travması nedeniyle hava yolunun tam olarak tıkanması. ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

İĞNE İLE KRİKOTİROTOMİ Baş iyice geriye itilir, böylece larinks öne doğru gelir, l Tiroid ile krikoid kıkırdak arasında yer alan boşluk bir parmakla hissedilir. Burada krikotiroid zar bulunmaktadır. l Ucuna kanül takılmış bir enjektör ile trakeaya girilir, l Trakeaya girilirken enjektörün pistonu çekilerek hava geldiği gözlenmelidir l ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

İĞNE İLE KRİKOTİROTOMİ Trakeaya girdikten sonra iğne kanülden çekilerek ucuna trakeal tüp bağlantısı takılır, l Balon-maske ile solunuma yardım edilir. l ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI

ÇİLYAD, HAVA YOLUNUN AÇILMASI VE SOLUNUMUN SAĞLANMASI