HASTANEDE OCUKLARIN DESTEKLENMESNDE OCUK GELMCNN ROL PROF DR

HASTANEDE ÇOCUKLARIN DESTEKLENMESİNDE ÇOCUK GELİŞİMCİNİN ROLÜ PROF. DR. AYNUR BÜTÜN AYHAN ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÇOCUK GELİŞİMİ BÖLÜMÜ

Çocuk Gelişimciler hastanede; oyun odalarında, servislerde (yatak başı destek) ve gelişim değerlendirme ünitelerinde aktif bir şekilde rol oynamaktadır.

Oyun Odaları; Oyun odaları yatan hasta servislerinde yer almaktadır. Yatan hasta servisi ne demek? Kronik veya akut bir nedenden dolayı yatarak tedavi olmayı gerektiren bir hastalığının olması durumunda hastanın yatışının yapıldığı yer. Hangi servisler olabilir? Cerrahi, Hematoloji, Onkoloji, KBB, Enfeksiyon, Kardiyoloji, Büyük Çocuk, Süt Çocuğu ve Yanık servisi olarak sıralaya biliriz. Oyun odaları çocukların hastane yaşantısından kaynaklı olan kaygılarından, hastane hakkındaki olumsuz fikirlerden ve ön yargılardan uzaklaşmalarını sağlamaktır.

Oyun Odalarının Özellikleri; Oyun odaları servislerde tek bir oda şeklinde yada 1+1 şeklinde olabilir. Çocuklarla birlikte etkinlik yapabilmek için genellikle ortada bir masa ve sandalyeler olur. Etkinlik malzemelerinin bulunduğu raflar ve dolaplar bulunmaktadır. Kitaplar, resim malzemeleri, oyuncaklar, vb. Oyun odalarında bulunan materyaller servis de yatan çocukların yaş özelliklerine göre çeşitlilik gösterebilmektedir. Oyun odalarında bulunan çocuk gelişimciler, çocukların oyun odasına gelmeleri ile ilgili gerekli alt yapıyı hazırlamalıdır.

Servise yeni yatan çocuklarla gidip tanışılmalı. Çocukların demografik, hastalığına ve tedavisine ilişkin ön bilgiler alınmalı. Çocuğun yaş-dil, bilişsel özelliklerine göre oyun odasından bahsedilmeli. Çocuklar oyun odasına geldiklerinde çocuk gelişimcinin etkinliklerini planlanmış olması gerekir. Burada en temel amaç çocuğun hastane ortamından kendini uzaklaşmış hissetmesi, eğlenmesi ve mutlu olması. Çocukların oyun odasında olması ayrıca anne-babaların da kendilerine zaman ayırmasını, molalar vermesini sağlamaktadır.

Yatak Başı Destek Oyun odalarına gelemeyecek kadar ağır kronik hastalığı olan(kemik iliği nakli yapılmış), makineye bağlı (solunum sıkıntısı olup vantilatörde) olan, diğer çocuklarla bir arada olmasının enfeksiyon açısından riskli olması, yanık ünitesinde bulunan yada oyun odasına gelemeyecek kadar küçük olan çocuklara yatak başı destek verilir. Yanık ünitesinde bulunan çocuklara uzun süre yatış gerektiren bir tedavi uygulanır. Bu çocuklar diğer serviste yatan çocuklara göre dezavantajları daha fazladır, çünkü; çocuklar serviste tek kalır. Enfeksiyon açısından aileler gün içerisinde 1 -2 kez 10 dk ziyaretlerde bulunur.

Çocukların tüm ihtiyaçları servis hemşireleri yada hasta bakıcılar tarafından karşılanır. Genelde çocukların vücutlarının %80’i sargı içerisindedir. Duruma göre özellikle, küçük çocukların bandajlarına zarar vermemesi için kolları ve/veya ayakları yatağa bağlanır. Böyle bir dezavantaj içinde olan çocuklar uyaran eksikliğine maruz kalıyor ve çocuklarda davranışsal-duygusal problemler, regresyonlar görülme sıklığı artmaktadır. Çocuk gelişimciler, yatak başı destek ile bu çocukların içe kapanmamalarını, tepkiler vermelerini sağlamak amaçlı sık çocukları ziyaret etmelidir.

Yatak başı destekte neler yapılabilinir? Çocuğun dönem özelliklerine uygun; Kitap okunur, Birlikte film izlenir, Resim yapılır, Parmak kuklaları ile oyunlar oynanır, İşitsel-görsel uyaranlar sağlanır, Çocukla birlikte sohbet edilir, Bazen de sadece elini tutarak yada parmağını okşayarak yanında birilerinin olduğunu ona hissettirmek…

Gelişim / gelişimsel pediatri ünitesinde 0 -4 yaş arası; prematüre (erken doğan), epilepsi tanısı olan, konuşma gecikmesi, akıcı konuşma bozukluğu (kekemelik), artikülasyon problemi, down sendromu, CP, metabolik tanılı hasta (MPS, fenilketonüri vb. ) hipotiroidi, ygb (otizm, rett send. , frajij x, atipik otistik vb. ), hidrosefali, mikrosefali, görme-işitme sorunu olan çocuklar, kronik hastalığı olan çocuklar, yeme-yedirme ilişkisinde sorun olan çocuklar, davranış problemleri olan çocuklar ünitede değerlendirilmektedir.

Hastalar başka bir hekim tarafından eğer bu tanı gruplarından birine dahil ise hasta sistem üzerinden konsülte edilerek yada hasta yakınının ünite ile irtibata geçerek randevu alması ile hastalar değerlendiriliyor. İlk görüşmede hasta dosyası doldurulur, hastanın demografik özellikleri, tanı-tedavi öyküsü alınır. Çocuk ailesi ve bakım veren kişi ile birlikte değerlendirme odasına alınır. Çocuk Bayley, GİDR serbest oyun, gözlem, aile görüşmesi teknikleri ile değerlendirilir. Çocuğa tüm gelişim alanlarına yönelik bir değerlendirme yapılır. Yapılan değerlendirme sonucunda eğer gelişimsel bir gecikmesi var ise aileye öneriler verilir ve eğer gerekirse başka bir polikliniğe (Göz, KBB, Nöroloji, Metabolizma, ÇRS, FTR vb. ) konsülte edilir.

Denver TT, ünitede daha çok Metabolik ve Endokrin rahatsızlığı olan çocuklara uygulanmaktadır. Çünkü bu çocukların ilaç düzeyleri gelişimlerinde bir gerilik olup olmamasına bağlı planlanmaktadır. Ünitede çocuklar özellikle hastane yaşantısı çok sık olmuş ise ajitasyonları da fazla oluyor, birde anne ile çocuğun nasıl oyun oynadığını görebilmek için duruma göre çocuk gelişimcisi aileye materyalleri verip dışarı çıkıyor ve gözlem aynasın izleyip değerlendiriyor. Aile yapılan tüm görüşme, çocuğun değerlendirilmesine ait notlar, verilen tüm öneriler ve yönlendirme yapılan birimler hasta dosyasına yazılıyor ve bir sonraki gelişte ikinci bir form kullanılarak bunlar tekrar sorgulanıp değerlendiriliyor.

KAYNAKLAR BAYKOÇ N (2006). Hastanede Çocuk ve Genç. 1. Baskı. Ankara: Gazi Kitabevi. BÜTÜN AYHAN A (2015). Hasta Çocukların Gelişimi ve Eğitimi, Anadolu Üniversitesi Yayınları. KEENE N. Your Child In Hospital. 3. Edition. Childhood Cancer Guides.