HAREKETL BLML PROTEZLERDE ASTARLAMA VE KADE YENLEME LEMLER
HAREKETLİ BÖLÜMLÜ PROTEZLERDE ASTARLAMA VE KAİDE YENİLEME İŞLEMLERİ PROF. DR. FUNDA AKALTAN
Ø Astarlama işlemi, protez kaidesinin destek dokulara daha uyumlu olabilmesi için, doku yüzeyinin yenilenmesidir. Ø Kaide yenileme işlemi ise tüm protez kaidesinin yeni materyalle değiştirilmesidir. Pratik olmaması sebebiyle pek tercih edilmez.
Astarlama işleminin yapılabildiği durumlar: v Protez kaidesinin uyumunu az miktarda kaybettiği durumlar, v Uyumlandırma sonrasında oklüzyonun basit işlemlerle düzeltilmesi, v Metal alt yapının dişlerle uyumlu olması durumunda,
v Protez kaidesinin durumu iyi olduğunda, v Protez dişlerinde aşınma, kırılma veya herhangi bir nedenle bozulma olmaması durumunda, v Protezin estetik görünümü iyi olduğunda, v Protezin hudutları nisbeten doğru ve ileri derecede düzeltme gerektirmediğinde.
Kaide yenileme işleminin endikasyonları: v Protez kaidesinin uyumu bozulduğunda, v Protez kaidesi kötü durumda olup, önceden birkaç defa tamir yapıldığında veya flanjların uzatılması gerektiğinde, v Astarlama amacıyla otopolimerizan akrilik kullanılmış olup materyal renklendiğinde. Protez kırılmış ve protez dişleri aşırı miktarda aşınmış olduğunda, kaide yenileme yerine protezin yeniden yapılması tercih edilir.
Astarlama işlemi direkt ve indirekt yöntemle yapılabilir: - Otopolimerizan akriliklerin yardımıyla, tek seansta ve direkt olarak ağız içinde tamamlanabilir. - Ölçü alınarak muflalama işlemiyle laboratuvarda yapılabilir.
Her iki işlem için de protez kaidesi modifiye edilerek, açık veya kapalı ağız tekniği ile kaşık olarak kullanılır ve yeni bir ölçü elde edilir. Ölçü malzemeleri : ü metalik oksit ölçü patı (ZOE), ü lastik esaslı veya silikon elastomerler, ü doku iyileştirici malzemeler ü ölçü mumları olabilir.
Astarlama veya kaide yenileme işlemleri için ölçü alımında iki amaç vardır: üRezidüel krette oluşan rezorpsiyon sonucunda destek dokular ve protez kaidesi arasındaki boşluk doldurulur. üProtez kaidesinin kenarları hastanın rahat edebileceği sınıra kadar uzatılır.
ÖLÇÜ ALIRKEN; ® Diş destekli bir vakada ölçü yönteminin açık ağız veya kapalı ağız olmasının önemi yoktur. ® Mukoza reziliensinin fazla olduğu serbest sonlu vakalarda açık ağız yöntemi tercih edilir. ® Metal alt yapının pozisyonunun bozulmamasına çalışılır. ® Ölçü işleminden önce destek dokuların sağlığının düzelmiş olması gerekir.
Diş Destekli Protez Kaidelerinin Astarlanması Endikasyonlar: ® Protez kaidesi altındaki uyumsuzluk sonucu gıda artıklarının protez kaidesi ve rezidüel kret arasında birikimi ve hijyenik olmayan duruma yol açması, ® Protez kaidesi altındaki boşluğun hoş olmayan görünüm yaratması, ® Protez kaidesi altındaki boşluğun hastayı rahatsız etmesi
Diş destekli kaideler genellikle metal kaide şeklinde olduğundan, v astarlama işlemine uygun değildir. v mekanik retansiyon oluşturulsa da başarı şansı sınırlıdır. Erken doku değişiklikleri beklenen durumlarda diş destekli kaidelerde de metal-akrilik kaide yapımı planlanmalıdır.
ü Diş destekli protez kaidelerinde, fulkrum hatları etrafında rotasyon riski oluşmadığından kapalı ağız tekniği rahatlıkla kullanılabilir. ü Ağız dokularının anatomik formunu taklit eden herhangi bir ölçü maddesi tercih edilebilir.
Diş destekli protezlerde yapılan direkt astarlama tekniğinin işlem basamakları: w Protez kaidesinin kenarlarından daha az olmak kaydıyla, doku yüzeyi aşındırılarak rahatlatılır. Böylece : - yeni astar malzemesi için yer temin edilirken, - malzemenin hapsedilmesi nedeniyle oluşabilecek doku sıkışmaları da önlenir.
w w Protez kaidesinin cilalı yüzeyleriyle dişler üzerine izolan madde sürülerek, astarlama için kullanılan rezinin protez yüzeyini kirletmesi önlenir. Otopolimerizan akrilik rezin gereken oranlarda karıştırılarak hazırlanır.
§ Malzemenin istenilen kıvama ulaşması beklenirken, hastanın ağzını soğuk suyla çalkalaması istenir. § Rezin materyali yoğunlaşmaya başlayıp, hala akıcı kıvamdayken protez kaidesinin doku yüzeyi ve sınırlarına yerleştirilir. § Protez ağıza terminal pozisyonunda yerleştirilip, hastanın dişleri hafifçe oklüzyona getirilir. Bu esnada taşan rezinin dişlerin üzerine gelip dikey boyutu arttırmamasına dikkat edilir.
§ Daha sonra hastanın ağzı açık iken yanakdudak hareketleri yaptırılarak, taşan rezinin protez kaidesinin sınırlarıyla uyumlu olarak şekillenmesi sağlanır. Protez alt çenede ise lingual sınırlarının şekillenmesi için dil hareketleri de yapılır.
§ Taşan rezin fazlalıkları henüz yumuşak iken keskin bir alet yardımıyla uzaklaştırılır. § Hastanın ağzı soğuk suyla çalkalanır ve protez yeniden ağıza yerleştirilerek dişler oklüzyona getirilir. § Protez tekrar ağızdan uzaklaştırılır ve hızla suda yıkandıktan sonra havayla kurutulup, doku yüzeyine fırçayla gliserin sürülerek monomerin buharlaşması önlenir.
§ Protez soğuk suya daldırılarak polimerizasyonu beklenir. Tesfiye ve polisaj için 20 -30 dak beklenmesi tavsiye edilse de bu işlem rezin sertleştikten hemen sonra da yapılabilir. § Protez 15 dak süreyle 20 psi basınç altında sıcak su içinde tutularak, polimerizasyon başarısı arttırılabilir. Í Direkt astarlama tekniği, uzun dişsiz boşluklara sahip vakalar dışındaki tüm diş destekli hareketli bölümlü protezler için uygundur.
Serbest Sonlu Protez Kaidelerinin Astarlanması Serbest sonlu kaidelerin : v daha sonraki dönemlerde astarlama işlemine uygun olabilmesi için akrilik rezinden yapılması istenir. v astarlama ihtiyacını belirlemek için stabilite ve oklüzyonlarının periyodik kontrollerle takibi gerekir. Hastalara protez teslimi esnasında, rezorpsiyon sonucu zamanla protezlerinin desteğini kaybetmesi nedeniyle astarlama ihtiyacının doğacağı mutlaka bildirilmelidir.
Serbest sonlu protez kaidelerinin astarlanması için endikasyonlar: v Karşıt protez veya doğal dişler arasındaki temasın kaybolması, v Serbest sonlu kaideler üzerine parmak basıncı uygulandığında rotasyon hareketi söz konusu olduğunda ki; bu durumda indirekt tutucular da dişlerden uzaklaşır.
ü Astarlama işlemi esnasında indirekt tutucuların ve terminal desteklerdeki tırnakların yerine oturmuş olması gerekir. üİşlem esnasında bu temasın devamlılığının korunması için serbest sonlu protez kaidelerinin astarlanması açık ağız yöntemiyle ölçü alınmasını gerektirir.
Serbest sonlu protez kaidelerinin astarlama işlemi fonksiyonel ölçü yöntemine benzer: Ø Protez kaidesinin doku yüzeyi rahatlatılır. Ø Protez kaidesinin iç yüzeyindeki doku andırkatları düzeltilerek muflalama sırasında problem yaşanması engellenir. Ø Kısa olan hudutların düzeltilmesi için kenar şekillendirmesi yapılır.
Ø Uygun ölçü maddesi protez kaidesinin doku yüzeyine uygulanır. Ø Protez ağıza yerleştirilir; her iki taraftaki terminal tırnaklar ve fulkrum hattına en uzakta bulunan indirekt tutucu üzerine bastırılarak, protez pozisyonu sabitlenir.
Ø Bilinen yöntemle akril polimerize edilir ve protez kenarları cilalı şekilde bitirilir. Í Açık ağız tekniği ile elde edilen ölçüde dişler oklüzyona getirilmez; ancak protezin destek dokularla olan ilişkisi doğru şekilde edilir.
Astarlama ve Kaide Yenileme İşlemlerinin Komplikasyonları: D D D Karşıt ark ile olan okluzal ilişki bozulabilir. Kaide yenileme işleminde laboratuvar çalışması esnasında protez diş veya dişleri yer değiştirebilir. Kaynatma işlemi esnasında ısının yanlış uygulanması sonucu protez kaidesi zarar görüp, deforme olabilir. Laboratuvar işlemleri esnasında yanlış basınç uygulanması ile metal alt yapı deforme olabilir. Porselen dişlerde kırılma görülebilir.
ASTARLAMA YAPILMIŞ OLAN PROTEZ OKLÜZYONUNUN DÜZELTİLME YÖNTEMLERİ Astarlama yapılmış olan protezin; - dikey boyutunun artmış olması - okluzal temaslarında açıklık olması durumuna göre farklı yöntemler kullanılarak oklüzyonu yeniden oluşturulabilir.
Dikey boyutun artmış olması durumunda; Protezlerin karşıt modelle birlikte artikülatöre alınarak dikey boyut ve sentrik ilişkisinin yeniden değerlendirilmesi gerekir.
Astarlama işleminden sonra okluzal açıklıklar meydana gelebilir. Bu durumda: Ø Suni dişler üzerine otopolimerizan akrilik rezin veya ışıkla sertleşen rezin uygulanarak oklüzyon yeniden şekillendirilir. Ø Suni dişler tamamen uzaklaştırılır. Yeni dişlerle yeniden diş dizimi yapılır.
- Slides: 28