Handelsrecht wordt ondernemingsrecht Joeri Vananroye professor ondernemingsrecht KU

Handelsrecht wordt ondernemingsrecht Joeri Vananroye professor ondernemingsrecht, KU Leuven advocaat te Brussel VIA | NOAB 28 Juni 2018

Wet van 11 augustus 2017 houdende invoeging van het Boek XX WER • • • Uitbreiding toepassingsgebied faillissement en gerechtelijke reorganisatie procedure bestuursaansprakelij kheid (XX. 224— 227) Invoering Boek XX WER Wet van 15 april 2018 hervorming ondernemingsrecht • • Afschaffing handelaar ‘formeeel’ ondernemingsbegrip Afschaffing W. Kh Rb. KH Wijzigingen aan maatschap Wetsontwerp invoering WVV • Nieuw vennootschapsrecht • Nieuw verenigings- en stichtingsrecht • Wijzigingen aan W. IPR Hervorming Ondernemingsrecht 1 mei 2018 WVV 1 nov 2018 [1 jan 2019] ?

Het nieuwe ondernemingsrecht in het algemeen (Boek XX en Wet Hervorming Ondernemingsrecht)

Code de Commerce (1807) “Handelaar” (art. 1 -3 W. Kh) • […] • bevoegdheid Rb. Kh. • hoofdelijkheid • vrij bewijs • faillissement

einde 20 ste eeuw – 2013 l “Handelaar” (art. 1 -3 W. Kh) • […] • bevoegdheid Rb. Kh. • hoofdelijkheid • vrij bewijs • faillissement ee n o i t unc f “Onderneming” (art. I. 1, 1° WER) (art. 573 Ger. W. ) • mededinging • marktpraktijken • prijsreglementering • bevoegdheid Rb. Kh. “iedere natuurlijke persoon of rechtspersoon die op duurzame wijze een economisch doel nastreeft, alsmede zijn verenigingen”

inwer kingtr boek XX – 2017 “Handelaar” (art. 1 -3 W. Kh) • […] • bevoegdheid Rb. Kh. • hoofdelijkheid • vrij bewijs • faillissement eding 2018 op 1 mei el e m r o f “Onderneming” (art. I. 1, 1° WER) (art. 573 Ger. W. ) (art. XX. 1 § 1 WER) • mededinging • faillissement • marktpraktijken • gerechtelijke reorganisatie • prijsreglementering • bevoegdheid Rb. Kh. • • • Bref: elke zelfstandige elke rechtspersoon elke vennootschap

inwer kingt novem reding op 1 ber 2 018 nieuw ondernemingsrecht ! “Handelaar” (art. 1 -3 W. Kh) • […] • bevoegdheid Rb. Kh. • hoofdelijkheid • vrij bewijs • faillissement cti fun eel m r fo “Onderneming” l nee o “Onderneming” (definities voor bepaalde boeken) (art. I. 1. 1° 1 WER) (art. 573 Ger. W. ) • faillissement • mededinging • marktpraktijken • prijsreglementering • gerechtelijke reorganisatie • bevoegdheid ondernemings. Rb • vrij bewijs • hoofdelijkheid • […] • • • ‘business’ Bref: elke zelfstandige elke privaatrechtelijke rechtspersoon elke vennootschap ‘undertaking’

Wat voor de advocaat en haar vennootschap gewijzigd is (Boek XX en Wet Hervorming Ondernemingsrecht)

advocaat: een case study van het ‘ondernemingsbegrip’ • Advocaat-natuurlijke persoon: • was en blijft onderneming in functionele zin (‘economisch doel nastreven’ • werd een onderneming in formele zin (‘elke natuurlijke person die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent’) • sinds 1 mei 2018 onder toepassing van insolventieprocedures • vanaf 1 November 2018 onder toepassing van : • • bevoegdheid ondernemingsrechtbank (‘tenzij kennelijke vreemd aan’) vrij ondernemingsbewijsrecht (‘tenzij kennelijke vreemd aan’) bewijswaarde factuur (‘tenzij kennelijke vreemd aan’) “vermoeden” van hoofdelijkheid [? ] • Advocatenvennootschap: • idem als natuurlijke person – maar geen ontsnappingsroute • notie ‘burgerlijke vennootschap’ verdwijnt • ook bestuurder een onderneming in formele zin

Wat voor de maatschap gewijzigd is (Wet Hervorming Ondernemingsrecht)

is elke maat een ‘onderneming’? Vraag enkel relevant voor natuurlijke personen Uitgangspunt : • Elke maatschap is een onderneming • Handelingen van een maatschap worden toegerekend aan (openbare) maten Gevolgen: • Dit betekent niet dat hoedanigheid van ‘onderneming’ automatisch aan maat wordt toegerekend • Dit betekent wel dat activiteit van maatschap aan maat wordt toegerekend • Ergo: maat wordt onderneming indien maatschap een beroepsactiviteit heeft

maatschap inschrijvingsplichtig • nieuw art. III. 49 § 1, 1° en 2°: • inschrijvingsplicht voor maatschap naar Belgisch recht • inschrijvingsplicht voor maatschap die in België beschikt over een zetel, een bijkantoor of een vestigingseenheid • voorwerp inschrijving: • o. a. naam, adressen, uitgeoefende economische activiteiten, algemeen lasthebber (“elke persoon die in naam en voor rekening van de onderneming optreedt als feitelijk exploitant van de vestigingseenheid”)(KB 22 juni 2003) • vrijstelling van inschrijvingsplicht (nieuw art. III. 49 § 2, 1°): • onbeperkt aansprakelijke vennoten van een maatschap, VOF of Comm. V • bevestigt dat in principe toerekening hen tot onderneming kan maken • plicht om ondernemingsnummer te vermelden (nieuw art. III. 25) • procesrechtelijke sanctie niet-inschrijving regulariseerbaar? tegenspraak tussen gewijzigde art. III. 26 § 1 en art. III. 26 § 2 • strafsanctie (nieuw art. XV. 77. 1°): geldboete van 26 tot 10. 000 EUR • ook voor de stille maatschap?

wat zien derden via KBO search? 1° het ondernemingsnummer en het (de) vestigingseenheidsnummer(s); 2° de benamingen van de onderneming en/of van haar vestigingseenheden; 3° de adressen van de onderneming en/of van haar vestigingseenheden; 4° de rechtsvorm; 5° de rechtstoestand; 6° de economische activiteiten van de onderneming en van haar vestigingseenheden; 7° de hoedanigheden volgens welke de onderneming ingeschreven is in de Kruispuntbank van Ondernemingen; 8° de erkenningen, toelatingen of vergunningen waarover de onderneming beschikt, voor zover ze onderworpen zijn aan de bepalingen van verplichte bekendmaking of belang hebben voor derden; 9° de naam en voornaam van de oprichters en van de personen die in de onderneming een functie uitoefenen die onderworpen is aan bekendmaking; 10° de verwijzing naar de website van de onderneming, haar telefoon- en faxnummer alsook haar emailadres; 11° de linken tussen ondernemingen; 12° het bedrag van het maatschappelijk kapitaal; 13° de duur van de onderneming, als ze bepaald is; 14° de einddatum van het boekjaar, en, in voorkomend geval, de begin- en einddatum van het uitzonderlijk boekjaar; 15° de datum van de gewone algemene vergadering; 16° de recentste begindatum van de gegevens bedoeld in 1° tot 11°. KB 28 maart 2014

maatschap boekhoudplichtig • nieuw art. III. 82 § 1, 2° en 3°: • boekhoudplicht voor maatschap naar Belgisch recht • boekhoudplicht voor maatschap met in België gevestigde bijkantoren of centra van werkzaamheden • nieuw art. III. 83 al. 3: De rekeningen van vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid worden door de zaakvoerders of deelgenoten in hun eigen boekhouding opgenomen volgens de proportionele integratiemethode • mogelijkheid van enkelvoudige boekhouding voor ‘kleine’ VOF en Comm. V in III. 86 en KB 12 september 1983 geldt ook voor maatschappen als hun omzet, exclusief BTW, over het laatste boekjaar EUR 500. 000 niet overtreft. • geen publicatieplicht (art. 97 W. Venn. = ontwerp art. 3: 107 WVV) • zelfs niet als groot • zelfs niet als rechtspersonen onder de onbeperkt aansprakelijke vennoten

hoofdelijkheid in elke maatschap • Code civil tot 1995: • enkel burgerlijke maatschappen: aansprakelijkheid voor gelijke delen • 1995 -2018 onderscheid tussen: • burgerlijke maatschappen: aansprakelijkheid voor gelijke delen • commerciële maatschappen: hoofdelijke aansprakelijkheid • Wet Hervorming Ondernemingsrecht, hernomen in ontwerp-WVV: • ongeacht doel of activiteit: in elke maatschap hoofdelijke aansprakelijkheid Hoofdelijk aansprakelijkheid geldt enkel voor schuld van de maatschap Bij rechtshandelingen veronderstelt dit dat : • alle maten gezamenlijk optreden of • vertegenwoordiger optreedt (i) in naam van de maatschap en (ii) met de nodige vertegenwoordigingsbevoegdheid

Traditioneel vennootschapsrecht staat nu in insolventierecht (Boek XX)

Bestuursaansprakelijkheid bij faillissement • Verhuisd naar het WER: • aansprakelijkheid wegens kennelijk grove fout (art. XX. 225) COMI als aanknopingspunt • aansprakelijkheid RSZ-schulden (art XX. 226) (en niet lex societatis) • Gecodificeerd in het WER: • aansprakelijkheid wegens ‘wrongful trading’ (art. XX. 227) • Van toepassing op elke onderneming die geen natuurlijke persoon is: • ook maatschap, VOF en Comm. V • ook vzw en stichting • ook op vennootschappen formerly known as ‘burgerlijk’ • Uitsluiting voor “kleine vennootschappen en VZW’s” bij aansprakelijkheid wegens kennelijk grove fout • dus ook voor “kleine” NV (≠ art. 530 W. Venn. ) • waarom meer uitsluiting voor kennelijk grove fout dan voor ‘WT’?

Enkele procedurele harde noten (Boek XX en Wet Hervorming Ondernemingsrecht)

optreden in rechte: wat er is VOF met 3 vennoten en 1 zaakvoerder vennootschap zelf is procespartij identiteit van vennoten irrelevant identiteit van de zaakvoerder irrelevant actief optreden: vennootschap dient geen bewijs te leveren dat instructie aan advocaat bevoegd gebeurde passief optreden: tegenpartij hoeft zich niet te bekommeren om bevoegdheid binnen vennootschap maatschap met 3 maten en 1 zaakvoerder vennootschap is zelf geen procespartij vennoten moeten worden geïdentificeerd geen belangenschade als collectieve identificatie zaakvoerder moet worden geïdentificeerd als partij actief optreden: vennootschap dient bewijs te leveren dat zaakvoerder bevoegd is passief optreden: tegenpartij moet een bevoegde vertegenwoordiger dagvaarden sneller passief vertegenwoordigingsbevoegd

optreden in rechte: wat wijzigt nieuw art. 703 § 2 Ger. W. maatschap met 3 maten en 1 zaakvoerder Identificatie bij inschrijving KBO volstaat de vermelding van benaming en zetel om te doen blijken van de identiteit van gezamenlijke deelgenoten Vertegenwoordiging als algemeen lasthebber: actief en passief bevoegd als geen algemeen lasthebber: elke maat passief bevoegd vennootschap is zelf geen procespartij vennoten moeten worden geïdentificeerd geen belangenschade als collectieve identificatie zaakvoerder moet worden geïdentificeerd als partij actief optreden: vennootschap dient bewijs te leveren dat zaakvoerder bevoegd is passief optreden: tegenpartij moet een bevoegde vertegenwoordiger dagvaarden sneller passief vertegenwoordigingsbevoegd

Heeft een vonnis lastens een VOF gezag van gewijsde lastens een vennoot? • Klassieke opvatting van Cassatie: ja • Cass. 13 april 2018: nee • Regels van Boek XX gaan uit van klassieke opvatting: • Vennoot die tegen faillissement VOF opkomt met verzet instellen, geen derdenverzet = vennoot is partij en dus gebonden door gezag van gewijsde • Procedure VOF is gelijk aan die voor maatschap en in maatschap geen twijfel dat maat een partij is bij vonnis lastens maatschap • Ook ontwerp-WVV stelt VOF principieel gelijk aan maatschap

Een kleine blik in de toekomst (ontwerp-WVV)

Wat valt op door afwezigheid? • Geen ‘cap’ op aansprakelijkheid van zaakvoerder van een maatschap • Geldt wel voor zaakvoerder van VOF of Comm. V • Zaakvoerder maatschap wel onderworpen aan art. XX. 225 -227 WER • Nauwelijks regels van dwingend recht voor de Comm. V (bv. op vlak van uitkeringen • Historisch verantwoord door dat de gecommanditeerde vennoot onbeperkt aansprakelijk is en “wakker ligt” • Maar gecommanditeerde vennoot is nu zelf vaak een light vehicle met goedkope beperkte aansprakelijkheid

Wordt de Comm. V binnenkort een vluchtvorm door de combinatie van (i) de extreme flexibiliteit van de Comm. V voor de commanditaire (stille) vennoot met (ii) de goedkope beperkte aansprakelijkheid van de BV als gecommanditeerde (werkende)vennoot ?

Wat de Wet Hervorming Ondernemingsrecht wijzigt aan het vennootschapsrecht Hof van Cassatie wijzigt echtspraak over gevolg van veroordeling van VOF Exit het handelsrecht. Een nieuw ondernemingsrecht herrijst De feitelijke vereniging in rechte na 1 november 2018 Een ‘second wind’ voor de Comm. V? °°° https: //corporatefinancelab. org/

Contact Joeri Vananroye Tel: 02 255 7375 Joeri. Vananroye@quinz. be Medialaan 28 B 1800 Vilvoorde Tel: 02 255 7380 www. quinz. be