Halkla likiler ve letiim 9 Ders Gnmz Gu

Halkla İlişkiler ve İletişim 9. Ders

Günümüz • Gu nu mu zde ekonomik, toplumsal ve ku ltu rel ac ıdan tu m du nyanın gec irdig i hızlı deg is im, kurum ve kurulus ların yapısını da etkilemekte ve yeniden bic imlendirmektedir. • Kurumlar uluslararası is birlikleri c erc evesinde giderek evrensel is yapıs bic imlerine daha fazla yaklas maktadırlar. • Üretim ve tu ketim alanlarında go ru len hız ise, kurumların birbirleriyle rekabetlerini artırmakta ve bu su rec te ihtiyac duydukları bilgi kapasitesini yu kseltmektedir.

Günümüz • Bilgi toplumunda ag ırlıklı olarak bilgisayar teknolojisi ve bilgisayara dayalı enformasyon, internet s ebekeleri ve veri bankaları kullanılmaktadır. • Bilgi oldukc a o nemlidir ve temel kaynak olma o zellig ini tas ımaktadır. Bireyler, kurumlar ve toplumlar bilgiye sahip olmak adına birbiriyle rekabet halindedirler. • Bu ortamda hızlı bilgi artıs ı, deg is me ve gelis menin temel kaynaklarıdır. Bilgi hem ekonomik hem de kis isel bir kaynak olarak go ru lmektedir.

Bilgi Toplumu • Bilgi toplumunun kurumsal ac ıdan sonucu, kurum ve kurulus ların en o nemli girdisinin insan fakto ru haline gelmesidir. • Geleneksel u retim fakto rleri ikinci plana du s mu s , birincil fakto r insan kaynag ı haline gelmis tir. • Bilginin nitelig inde ise, onu deg erli kılan, sosyal ve ekonomik sonuc lar u retme potansiyeli tas ımasıdır. • Bilgiyi olus turacak ve daha sonra da ondan yararlanacak olan insandır. Bu nedenle kurumlar insan odaklı bir yaklas ımı bu tu n birimlerinin ve her tu rlu stratejilerinin merkezine koymaktadırlar. • Bilgi toplumu yeni iletis im teknolojilerinin gelis imiyle birlikte bilgi sekto ru nu n, u retiminin, bilgi sermayesinin ve nitelikli insan fakto ru nu n o nem kazandıg ı bir as ama olarak tarif edilebilir.

Kurumsal Sermaye • Kurumlar, ekonomik sermayenin yanı sıra bilgi sermayesi (ku ltu rel sermaye), sosyal sermaye ve sembolik sermaye gibi sermaye bic imlerinin de kurum ac ısından deg erini kavramıs bulunmaktadırlar. • Bourdieu’nu n sermaye bic imleri ac ısından gerc ekles tirdig i bu ayırım bic imi, bilgi sermayesinin (ku ltu rel sermaye) o nemini kavramak ve kurumların halkla ilis kiler uygulamalarını deg erlendirebilmek ac ısından da go zden gec irilmelidir. • Kurumların yo netsel fonksiyonlarından biri olarak tanımlanan halkla ilis kiler alanı, kurumun sahip oldug u tu m bu sermaye bic imlerinin nitelig inden ve sonuc larından da sorumludur. Ayrıca bu tu n halkla ilis kiler birimi kendi faaliyetlerini su rdu ru rken de tu m bu sermaye bic imlerini kullanırlar.

Ekonomik Sermaye • Ekonomik sermaye, kurum ya da kurulus un maddi olanaklarını kapsamaktadır. • Bir o rgu tu n ya da kurumun maddi olanaklarının genis olması o kurumun rakipleri kars ısındaki gu cu nu artırmakta aynı zamanda iletis im alanında varolan su rec lerin yo netiminde halkla ilis kiler biriminin kullanacag ı arac , gerec lerin sayısını ve nitelig ini de yu kseltmektedir. • Kurum basın kiti olus turmak, basın toplantısı du zenlemek, sponsorluk faaliyetlerini gerc ekles tirmek, ortaya c ıkan krizleri yo netmek gibi pek c ok halkla ilis kiler faaliyetini gerc ekles tirmek ic in yeterli bu tc eyi ayırabilmelidir. • Her iki bic imde de kurumun halkla ilis kiler faaliyetlerini yu ru tmesi maddi olanaklarla yakından ilis kilidir. Ekonomik sermaye bu anlamda o nemlidir ayrıca dig er sermaye bic imlerinin elde edilmesinde de bir arac olarak is lev go ru r.

Kültürel Sermaye • Bilgi sermayesi (Ku ltu rel Sermaye), ekonomik sermayenin yanı sıra kurumların sahip oldug u bir bas ka sermaye bic imidir. • Bilgi sermayesi bilgi toplumunun ayrılmaz bir biles enidir. Kurumlar, hem faaliyet go sterdikleri alanlara ilis kin hem de kamularıyla nasıl iletis im kuracaklarına ilis kin bir bilginin farkında olmalıdırlar. • Kurumlar ve halkla ilis kiler birimleri medyanın nasıl c alıs tıg ını, haber yapma su rec lerini, bir metnin nasıl haber deg eri tas ıyan bir hale getirileceg ini bilmelidirler. • Kurum kendisi hakkında pozitif bir kamuoyu olus turmaya c alıs ır. Kamuların niteliklerine ilis kin edinilen bilgi o rgu tlerin bu giris imlerinde onlara yardımcı olur. • Bunun gibi sosyal, ekonomik, siyasi ve ku ltu rel alandaki gelis melerle ya da rakipleriyle ilgili su rekli bilgi sahibi olmak da kurumun stratejik kararlarına yol go stericidir. • Ek olarak lobicilik faaliyeti gibi yasalara etki etmek ic in ug ras verilen bir alanda, siyasal su rec lerin nasıl is ledig inin bilinmesi de hayati o nem tas ımaktadır.

Toplumsal Sermaye • Toplumsal sermaye ise, kurumun ilis ki ag ı ic erisinde bulundug u kis i ve kurulus ları kapsamaktadır. • Aslında bu tu n kamular yani kurumun faaliyetlerinden etkilenen ve kuru- mu faaliyetleriyle etkileyebilecek kis i ve kurulus lar kurumun toplumsal sermayesini olus turmaktadır. • Toplumsal sermaye; zamanın, ilgi ve ala kanın deg is tokus unu ic eren yatırım stratejilerinin bir sonucudur. Kurumun bu anlamdaki taahhu tlerini ya da alacaklarını kapsar. • Kurumlar, siyasetc ilerle, medya c alıs anlarıyla, bu rokratlarla, aras tırmacılarla ilis ki ic indedir ve su rekli olarak bu ilis ki bic imini gelis tirecek yollar ararlar.

Sembolik Sermaye • Sembolik sermaye ise, kurumun gu cu nu n ve iktidarının, sorumluluk ve haysiyetinin temsilidir. • Çes itli sembollerle olus turulan imajıdır. • Sembolik sermaye, kuruma toplumsal bir durus ve prestij kazandırır. • Tu m bu sermaye bic imleri ic inde bilgi sermayesi 21. yu zyıl toplumları ic inde faaliyet go steren o rgu tlerin ihtiyac duydug u en o nemli yapılardan birini temsil etmektedir.

Analiz Soruları • Kurumun kurumsallas ması ne du zeydedir? Kurumun insan kaynakları biriminin dog ası, yo netimin bu yu klu g u , kurumda c alıs anların sayısı, halkla ilis kiler biriminde kac kis inin c alıs tıg ı ve alana ilis kin yeterlilikleri, rakip kurulus larda bu konulara ilis kin durumun ne oldug u bu as amada sorulması gereken sorular arasında yer almaktadır. • Kurum ne tu r bir ekonomik sermayeye sahiptir? Kurumun bu tc esi olarak da tanımlanabilecek bu sermayenin ne kadarı halkla ilis kiler birimlerinin faaliyetlerine ayrılmaktadır? Kurumun halkla ilis kiler biriminin bu tc esi bu yu kse, birimin temin edebileceg i enformasyon miktarı ve nitelig iyle, bu birimde c alıs an insan sayısı ve nitelig i de dog ru orantılı bir bic imde artacaktır. Eg er kurum kendi bu nyesi ic inde birim yapılandırmasına gitmeyi tercih etmiyorsa bu hizmeti dıs arıdan satın alabilecektir.

Analiz Soruları • Kurum ne tu r bilgi sermayesine sahiptir? Kurum medya desteg ini edinebilmek ic in neler yapması gerektig ini bilmekte midir? Medya o rgu tlerinin c alıs ma pratiklerine vakıf olmak, medya c alıs anlarını kurumla ilgili olarak bilgilendirmek gibi konular bu bas lıklar altında deg erlendirilebilir. Kurum c alıs anlarının alanlarına ilis kin bilgi du zeyi ne durumdadır? Sahip oldukları bu uzmanlık bilgisi rakip kurum c alıs anlarınınkiyle kars ılas tırıldıg ında ortaya nasıl bir tablo c ıkmaktadır? Bu soruların yanıtları bize kurumur bilgi sermayesinin du zeyi hakkında o nemli ipuc ları verecektir. • Kurum ne tu r bir toplumsal sermayeye sahiptir? Toplumsal sermaye, kurumların rakipleriyle, medya c alıs anlarıyla, siyasetc ilerle, bu rokratlarla, aras tırmacılarla vs. ilgili ilis ki bic imlerini kapsamaktadır. Kurumun bu toplumsal ilis ki ag ı ic indeki yeri, onun pazar yapısı ic inde sahip oldug u gu cu nu de artırmaktadır. I lis kiler ag ının kapsamı ve du zeyi, kurumun karar vermesi ve yo netmesi gereken du zlemlerdir.

Reklam, Rıza Üretimi ve Propaganda • Halkla ilis kiler, reklam ve propaganda arasında belli ayırt edici noktalar olmasına rag men, hepsi temelde ikna edici iletis ime dayalı olarak kurulurlar. I kna edici iletis im, kis ilerin ve kitlelerin belli bir kanaat edinmelerini ve bu kanaate uygun olarak davranmasını amac lar. • Gu nu mu zde kavramsal olarak, kullandıkları arac lar ve zeminler u zerinden farklılas salar da, satıs ı yapılacak fikirlerin, malların ve hizmetlerin potansiyel mu s terilerini yaratmak u zere birlikte ve uyumlu bir bic imde hareket etmektedirler. • Halkla ilis kiler uzmanları toplumsal rızayı kurmak ic in gereken bilginin ve sembollerin u reticileri ve dag ıtıcılarıdır. C u nku gu nu mu zde ne siyasi ne de ticari amac lara halkın rızasını almadan ulas ılamamaktadır. • Kurumlarda halkla ilis kiler, pazar aras tırmaları, kamuoyu aras tırmaları gibi faaliyetlerden hem pazarlamanın etkinlig ini artırmak ic in hem de uluslararası ticari iletis im akıs ına hız kazandırmak ic in yararlanılmaktadır.

Reklam, Rıza Üretimi ve Propaganda • I letis imin ikna etme o zellig i bazı temel insan ve toplum o zelliklerine dayanır. O rneg in tekrar edilen s ey daha kolay hatırda kalır ve kanaatin o n kos ulu olan algı ic in tekrar yararlıdır. Halkla ilis kiler, propaganda ve rıza u retimi ve reklamcılık gibi alanlarda ortak bir nokta da tekrardır. Mesajların su rekli tekrar yoluyla akılda kalması sag lanır. • O zdes les tirme ortak bir bic imde kullanılan bir bas ka tekniktir. Kis iler, o zdes les mek istedikleri kis ilerin so ylediklerini ya da yaptıklarını daha kolay benimserler. O zdes les ilecek kis iler ise genellikle toplumda olumlu bir imaja sahip olan, kendisine saygınlık ve hayranlık duyulan kis ilerdir. O zdes les me mekanizması reklamlarda satılmak istenen u ru n ya da hizmetin bu kis ilerin de tu kettig ini go stererek ya da halkla ilis kiler ac ısından benimsetilmek istenen fikrin bu kis i(ler) tarafından da benimsendig ini go stererek kullanılmaktadır.

Eleştirel Yaklaşımlar • Gu nu mu zde halkla ilis kiler alanında ulusal ve uluslararası meslek o rgu tlerinin u yelerinin gelis tirdig i pek c ok tanım so z konusudur. Amerikan Halkla I lis kiler Derneg i’nin (PRSA) 1982’de yaptıg ı tanıma go re (akt. Awad, 1985: 124): • Halkla ilis kiler, kamular ve kurumlar arasındaki kars ılıklı anlayıs ın gelis mesine katkıda bulunarak bizim karmas ık ve c og ulcu toplumumuzun hedeflerine ulas masına ve is levlerini gerc ekles tirmesine yardımcı olur.

Eleştirel Yaklaşımlar • Literatu rde ag ırlıklı olarak halkla ilis kiler, “o rgu t ve kamularının kars ılıklı anlayıs kurmak ve su rdu rmek ic in o nceden du s u nu lmu s , planlanmıs ve desteklenmis c abaları” ola- rak ifade edilmektedir. Halkla ilis kiler faaliyetlerinin o zelliklerini sıralayacak olursak (akt. Pohl ve Vandeventer, 2001: 358 -359): • Bir kurum ve kamuları ya da hedef kitlesi arasında kars ılıklı iletis im c izgisinin ve is birlig inin kurulmasına ve su rdu ru lmesine yardımcı olur. • Sorunların ya da konuların yo netimini ic erir. • Yo netimin kamuoyu hakkında bilgilenmesine ve ona uyum go stermesine yardımcı olur. • Kamu c ıkarına hizmet ic in yo netimin sorumluluklarını vurgular. • Yo netime deg is imi etkili bir bic imde kullanmasında yardımcı olur. • Aras tırmayı ve etik iletis im tekniklerini kullanır.

Eleştirel Yaklaşımlar • Halkla ilis kiler tanımlarının bu yu k bir c og unlug u go zden gec irildig inde, halkla ilis kilerin kurumun yapısı ic inde u st yo netime bag lı c alıs ması gerektig ine yo nelik bir bakıs ac ısının belirgin bir bic imde ortaya c ıktıg ı so ylenebilir. Halkla ilis kiler o rgu t ic inde ve o rgu t yararına tarif edilmektedir. Bu da beraberinde kamuların ya da kurum c alıs anla- rının c ıkarlarından c ok, kurum yo netiminin c ıkarlarının go zetilmesini beraberinde getirmektedir. • Yo netime yapılan bu vurgu yanında tanımlarda ortaya c ıkan ikinci belirgin nokta “kamuoyu” dur. Kamuoyunu oldukc a basit bir s ekilde; herhangi bir gruba dahil bireylerin tartıs arak, bir konuda birbirleri u zerindeki kars ılıklı etkiles imleri sonucu ortaya c ıkan kanaatler olarak tanımlanabilir (akt. Atabek ve Dag tas , 1998: 212). Kurumlar kamuoyunda kendileri hakkında olus acak olumsuz kanaatlerin birikmesini arzu etmezler. C u nku olumsuz kanaatler o rgu te zarar verecek bir potansiyele sahiptir.

Eleştirel Yaklaşımlar • Halkla ilis kilerin tanımlarındaki u c u ncu anahtar kavram “iletis im programı”dır. Halkla ilis kiler u zerine yazılmıs metinlerin c og unlug unda, etkili bir halkla ilis kiler kampanyası du zenlerken dikkat edilmesi gereken iletis im stratejileri yer almaktadır. • Halkla ilis kiler kampanyaları aras tırma, planlama, uygulama ve deg erlendirme olmak u zere do rt bo lu m u zerinden kurgulanır. Burada etkili bir iletis im programının yu ru rlu g e konulması, o rgu tlerin mesajlarının kamular tarafından onaylanmasının sag lanması gerekmektedir. • Mesajlar zamanında ve dog ru bir bic imde kodlandıg ında ve kamu tarafından da dog ru bic imde c o zu mlendig inde, hedef kitlede kurumun u ru n ve hizmetlerini satın alma oranı artacaktır. • Kurumun medya ile iyi ilis kiler kurması sag lanacaktır. Kampanyanın son as aması olan deg erlendirme as amasıyla da o rgu tu n mesajlarının hedef kitleler u zerindeki etkinlig i o lc u lebilecek ve deg erlendirilebilecektir. • Hedef kitlenin mesajlara yo nelik go ru s lerinin (geri-besleme) alınmasıyla kurum, mesajlarını yeniden go zden gec irebilecek ve daha etkin hale getirebilecektir.

Eleştirel Yaklaşımlar Halkla İlişkilern 19. yu zyılın son c eyreg i ve 20. yu zyılın ilk c eyreg inde ortaya c ıktıg ı ve belirleyici ekonomik, teknolojik ve toplumsal deg is imler bag lamında yu kseldig idir. Bu do nemde ortaya c ıkan ekonomik, toplumsal ve teknolojik durumu o zetleyecek olursak: • I s du nyasındaki rekabetin yol ac tıg ı bir kriz sermayenin belli ellerde toplanmasına neden olmus tur. • Toplumda genel olarak o rgu tlerde ve uzmanlas mada bir artıs olmus tur. • Gruplar arasındaki iletis im sorunları artmaya bas lamıs tır. • Pazarlama ve yo netim alanlarına ilis kin bilimsel yaklas ımlarda bir ilerleme go zlenmis tir. • Genel olarak teknolojide o zel olarak da kitle iletis im tekniklerinde ilerlemeler kaydedilmis tir. • Genel olarak eg itim du zeyinde bir artıs gerc ekles mis tir. • Deg erlerde bir deg is im gerc ekles mis ve insanlar arası es itlig i savunan bir anlayıs yu kselis e gec mis tir.

Eleştirel Yaklaşımlar • Halkla ilis kiler temel olarak bo yle bir tarihsel perspektifte yu kselis e gec mis tir. Bazı halkla ilis kiler tarihc ileri halkla ilis kilerin demokratikles meyle ilis kisini vurgulamıs lardır. • Bir dig er bakıs ac ısı, halkla ilis kiler ve demokratik kurumlar arasında so zu edilen ilis kiyi kabul eder fakat halkla ilis kilerin gelis mesinde toplumdaki rollerin giderek artan uzmanlas masının o nemli bir yer tuttug unu vurgular. • O rgu tsel bir bakıs ac ısını temel alan bir ac ıklama bic imi ise; halkla ilis kilerin tarihsel olarak ortaya c ıkıs ını, is du nyasının deg is imi yo netme c abalarının bir parc ası olarak ele alır. Bu perspektife go re; halkla ilis kiler spesifikles mis o rgu tsel bir rol olarak ortaya c ıkar. C u nku kurumlar olmadan halkla ilis kiler kolay c evreye uyarlanamaz ya da onu kendine uyarlayamaz. • Daha radikal bir bakıs ac ısı ise; halkla ilis kilerin ortaya c ıkıs su recini, kurumların bu yu me ve ka rlılıklarını artırmak ic in kamuların zihinlerini ve bedenlerini kontrol altına almada bir araca duydukları ihtiyac la ac ıklar.

Nitel Yöntemler • itel yo ntemler incelenen s eylere ilis kin daha derinlikli ve ic eriden bir bilgi sun- ma olanag ına sahiptir. Kullanılabilecek temel nitel aras tırma teknikleri; o rnek olay c alıs maları, derinlemesine mu lakat, odak grup ve katılımcı go zlem olarak o zetleyebiliriz. Slaytlarda bunlar ayrıntılı bir bic imde ac ıklanmıs tır.

Nitel Yöntemler • O rnek Olay C alıs maları: Halkla ilis kilerde o rnek olaydan daha tanımlayıcı bir yakla- s ım yoktur. O rnek olaylar bir insanı, kurumu ya da olayı tanımlar ve analiz eder. • O rnek olay, o zel bir insan, o rgu t, olay ya da su rec u zerine derinlemesine c alıs mak anlamına gelmektedir. Bu yo ntem c alıs ma altındaki olayın bu tu n ayrıntılarıyla ve tamamen anlas ılmasına yarar. • Bu yo ntem uygulamalı disiplinlerde, is du nyasından hukuka, reklamcılıktan tıbba ve halkla ilis kilere kadar birc ok yerde kullanılmaktadır. • O rnek olaylar, teoriyi anlamamıza yol ac arlar. O rnek olaylar gu nlu k etkiles imde yer alan karakterler, temalar ve ortak kategoriler u zerine temellenen toplumsal gerc eklikleri anlamamızı sag larlar. • O rnek olay c o zu mlemesinin/teknig inin dezavantajlarından birisi, sonuc ların genelles tirilememesidir. Basit bir s ekilde o rnek olaylar, spesifik bir durumda nelerin c alıs tıg ını ya da c alıs madıg ını go sterir.

Nitel Yöntemler • Derinlemesine mu lakat: Derinlemesine mu la kat, mu la kattan daha farklıdır. Normal mu la kattan daha uzun su rer, soruların belli bir sırası vardır. • Bir olayla ilgili bilgileri ya da katılımları bir konuya ya da soruna ıs ık tutacak olan bir ya da daha fazla insanla gerc ekles tirilir. • Derinlemesine mu la kat zengin detayların elde edilmesini ve mu la kat yapılan bireyin herhangi bir s eyle ilgili gerc ek du s u ncelerini anlamamızı sag lar.

Nitel Yöntemler • Odak Grup: Aras tırmacılar, grup tartıs maları yoluyla ortak du s u nce, go ru s , ideoloji vb. gibi konuları daha rahat ac ıklıg a kavus turabilmektedirler. • Deneyimler, iyi hazırlanmıs grup tartıs masında birtakım kaygıların kırıldıg ını ve katılanların yas amdaki duygu, du - u nce ve eylemlerini belirleyen tutumlarını, daha rahat ortaya koyduklarını go stermis tir. • Bu veri toplama teknig inin mantıg ı, pek c ok o znel anlamlandırmanın sosyal ortama bag lı olarak yansıdıg ından, bunların ancak grup tartıs maları yoluyla saptanabileceg idir. • Bu yolla kolektif go ru s (tutum) ve ideolojilerin ortaya c ıkarılmasında gu c lu k olus turan engeller as ılabilmektedir.

Nitel Yöntemler • Katılımcı Go zlem: Katılımcı go zlem daha c ok ku melerin go zlemi ic in so z konusu olan bir tekniktir ve nitel aras tırmaların vazgec ilmez arac larından biridir. • Bununla birlikte ni- cel aras tırma yo ntemlerini uygulayan aras tırmacıların da, o rneg in yoklamalarını hazırlamadan o nce, bu teknikleri uygulaması mu mku ndu r. • Katılımcı go zlem aras tırmacının ikili konuma sahip oldug unu belirten bir kavramdır. I kili konum kavramı aras tırmacının hem go zlemci oldug unu hem de go zlemledig i su rece katıldıg ını ifade eder. • Go zlemcinin katılması, aras tırmacının bir ku menin ic ine girerek, ic eriden biri olarak go zlem yapmasını anlatır. Aras tırmacı ku menin is leyis inin bir parc ası olur ve su rec lerin bag lamlarını yakından go zleme fırsatı bulur. • Katılımcı go zlemde dikkate alınması gereken hususlar; go zlemlenenlerin davranıs larını etkileme olasılıg ı bulundug undan go zlem yapılan yerin nitelikleri, katılımcıların demografik o zellikleri ve ilis ki yapıları, ku menin nitelig i (amacı, o rgu tlenme bic imi, kuralları vs. ), ku medeki insanların davranıs ları (neyi, nasıl, nic in yapıyorlar, karar alma su recinde etkili kis iler, lider kis iler, kime, neyi hangi etkiyle so ylu yor? vs. ), davranıs ların su resi ve sıklıg ı, go zlemin kayıt altına alınmasıdır.

Yönteme Eleştirel Yaklaşımlar • Bilimsel Yanıltma: Birisi aras tırmada sahtekarlık, bilim hırsızlıg ı veya bilimsel topluluk tarafından saptanmıs olan kabul go ren aras tırma yu ru tme ve raporlama pratiklerinden belirgin bir bic imde sapan o teki etik dıs ı davranıs larda bulundug unda gerc ekles ir. • Aras tırma Sahtekarlıg ı: Bir aras tırmacının yanlıs veriler yarattıg ı/uydurdug u ya da aras tırma prosedu ru u zerine yanlıs rapor verdig i etik dıs ı davranıs tu ru du r. • I radi Onay I lkesi: Ac ıkc a ve o zgu r bic imde katılmayı kabul etmedig i su rece hic kimse- nin aras tırmaya katılmaması gerektig ini belirten etik ilkedir. • Bilgilendirerek Alınan Onay (Bilinc li Onay): Bir c alıs ma bas lamadan o nce c alıs manın c es itli yo nlerini katılımcılara ac ıklayan ve onların kendi iradeleriyle kabul etmelerini isteyen, c og unlukla yazılı bir bildirimdir. • Özel Nu fus: Yas ları, hapiste bulunmaları, potansiyel yaptırım veya fiziksel, zihinsel, duygusal ya da dig er becerilerin tamamına sahip olmaları nedeniyle bir c alıs maya katıl- mak ic in kendi iradeleriyle onay verme tam o zgu rlu g u ne ya da bilincine sahip olmayan aras tırma katılımcılarıdır. Aras tırmacılar bu tu r durumlarda “ehliyetsiz” insanları (c ocuklar, zihinsel engelliler vs. ) aras tırmaya dahil etmeden o nce yasal vasinin iznini almalı ve katılımcılara zarar vermeye kars ı tu m etik ilkelere uymalıdırlar. Her ne sebeple olursa olsun katılımcıları aras tırma bu nyesinde yer almaya zorlamak etik dıs ıdır.

Önemsenmesi Gerekenler • Kis ilerarası iletis im ve o rgu tsel iletis im alanında ku ltu rel deg is imler: Uluslararası halkla ilis kilerin her zaman ku ltu rlerarası halkla ilis kiler anlamına geldig i unutulmamalıdır. Bu nedenle o g renciler kis ilerarası ya da o rgu tsel iletis imin ku ltu rel deg is imlerden nasıl etkilendig i konusunda bilgilendirilmelidir. • Toplumsal fakto rlerin halkla ilis kiler u zerindeki etkileri: I lk toplumsal fakto r medya gelis im du zeyidir. Alandakiler devlet kontrolu ndeki medya ve bag ımsız ticari medya arasındaki farkı bildiklerinde, o nlerine c ıkacak fırsatları ve zorlukları daha iyi go rebilirler. Ekonomik gelis im du zeyi ikinci o nemli toplumsal fakto rdu r. Bir u lkenin sosyalist olması, serbest pazar anlayıs ının hakim olması ya da devlet eliyle du zenlenen kapitalist sistemde olması gibi fakto rler halkla ilis kiler ic in o nemlidir. Siyasal ideoloji; yani u c u ncu fakto r ekonomik sistemle bag lantılıdır. Eylemsellig e go sterilen toplumsal tolerans du zeyinin anlas ılması do rdu ncu fakto rdu r. Bes inci fakto r; sendikaların gu cu du r. Yasal sistemin gelis im du zeyi, hu ku met ve is du nyası arasındaki ilis kiler de dig er toplumsal fakto rler arasında sayılabilir.

Önemsenmesi Gerekenler • Uluslararası bag lamda etik: O g rencilerin uluslararası bag lamlardaki deg erler sistemi ve etik gibi konularla ilgili bilgi sahibi olması gerekir. Bu- gu n PRSA, (Amerikan Halkla I lis kiler Derneg i) I ABC, (Uluslararası I s I letis imcileri Derneg i), IPRA (Uluslararası Halkla I lis kiler Derneg i) ve Profesyonel Gazeteciler Toplulug u gibi derneklerin etik kodları mevcuttur. • Uluslararası uzmanların mesleki gelis imi: Halkla ilis kilerin meslekles mesiyle ilgili aras tırmalar, genellikle halkla ilis kilercilerin u stlendikleri rollerle ilgili aras tırmalardır. Halkla ilis kiler uzmanları iki kategoride roller u stlenirler; teknisyen ve yo netici. Teknisyenler yazma, edito rlu k, fotog raf c ekme, medya bag lantıları ya da c ıkan yayınların hazırlanması gibi faaliyetlerde bulunurlarken, halkla ilis kiler yo neticileri halkla ilis kilerle ilgili programları planlar ve yo netirler. • Du nya’daki olaylar: O g renciler du nyadaki hangi olayların o rgu t-kamu ilis kisini etkileyebileceg ini aras tırmalıdırlar. O rgu tu n faaliyet go sterdig i u lkenin koms ularıyla ilis kileri, ticari ortakları, politik sistemi, ekonomik ve yasal sistemi, medya gelis im du zeyi, medya o zgu rlu g u , ithalat ve ihracatı, uluslararası kurulus lara u yelig i vs. gibi konularda bilgi sahibi olmalıdırlar.

SON 9. Dersin Sonu Teşekkürler

KAYNAKÇA • Geçikli, F. (2017). Halkla İlişkiler. Erzurum: Atatu rk U niversitesi Ac ıko g retim Faku ltesi Yayınları. • KALENDER, A. , PELTEKOG LU, Z. F. , BAYC U, S. , ERGU VEN, M. S. , YILMAZ, R. A. , OKAY, A. , & GO ZTAS , A. (2018). Halkla İlişkiler. Eskişehir: T. C Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları Fakültesi Yayınları NO: 1676.