Halkla likiler ve letiim 13 Ders Medya Okuryazarl

Halkla İlişkiler ve İletişim 13. Ders

Medya Okuryazarlığı v. John Berger’in belirttig i gibi “tarihte bas ka hic bir toplum bo ylesine kalabalık bir imgeler yıg ını, bo ylesine yog un bir mesaj yag muru go rmemis tir”.

Medya Okuryazarlığı • Enformasyona ulas amamak insanlar ic in nasıl o nemli bir problemse aynı s ekilde as ırı enformasyonla nasıl bas edileceg i ve edinilen enformasyonla ne yapılacag ı da insanların c o zmesi gereken c ok o nemli bir problemdir. • Gu nu mu zde medya en o nemli enformasyon sag layıcısıdır. • Medya mesajlarını yazılı, is itsel veya go rsel farklı formatlarda alıcıya iletir. • Medya okuryazarlıg ı farklı formatlarda ve c ok sayıdaki medya mesajına ulas abilme, bu mesajları alımlama, yorumlama ve eles tirel deg erlendirmeye tabi tutabilme yeteneg i kazandıran bir eg itim su recidir.

Medya Okuryazarlığı • Medya mesajları genellikle ilk bakıs ta kolaylıkla anlas ılabilen bir nitelik tas ısalar da aslında ekonomik, ku ltu rel, sosyal, politik olarak c ok katmanlı ve karmas ık ilis kiler ag ının bir yansımasıdırlar. • Medya mesajları ac ık anlamların yanı sıra pek c ok o rtu k anlam da tas ır. • Medya ilettig i anlamlar aracılıg ıyla dog rudan veya dolaylı olarak bizim du nyayı, yas amı anlamlandırma bic imimizi etkiler. • Dolayısıyla tıpkı bir c ocug un metin okuyup yazabilme becerisi kazanmak ic in eg itim alması gerektig i gibi medya metinlerini etkin ve etkiles imli bir s ekilde kullanıp u retebilmesi ic in de medya okuryazarlıg ı eg itimi alması gereklidir.

Kavramsal Çerçeve • Medya mesajları, sec ilmis , du zenlenmis , kurgulanmıs olarak bize iletilir. “Gerc eklik” ile “medyanın bize sundug u gerc eklik” arasında fark vardır. Medyanın bizlere sundug u gerc eklik bir yandan gerc eklig i algılama ve deneyimleme bic imlerimizi etkiler bir yandan da gerc eklig i yeniden ins a eder. • Yani medyanın du nyayı sunus bic imi bir su re sonra bizim du nyayı algılayıs bic imimizi etkiler. • Medya mesajları, kis isel, toplumsal, ekonomik ve ku ltu rel su rec ler tarafından etkilenir. • Bu mesajlar deg er ve ideoloji ile yu klu du rler. Bu deg er ve ideolojiler bazen dog rudan c og u zaman da o rtu k bir s ekilde mesajın ic ine yerles tirilir.

Kavramsal Çerçeve • Medya okuryazarlıg ı, yazılı ve yazılı olmayan farklı formatlardaki iletilere eris im, onları c o zu mleme, deg erlendirme ve iletme yeteneg idir. • Medya okuryazarlıg ının hedefi, yalnızca o g rencilerin medya mesajlarını okumalarını deg il aynı zamanda onu yaratma su recinde de etkin rol almalarını sag lamaktır. • Bunları yaparak medya okuryazarlıg ı; demokrasiyi ve yurttas lık bilincini gelis tirmeyi, siyasal katılımı tes vik etmeyi, ırk, sınıf ve toplumsal cinsiyet ayrımcılıg ını asgariye indirmeyi, eg itim du zeyini iyiles tirmeyi vb. faydaları gerc ekles tirmeyi hedefler. • “Medya okuryazarlıg ı, medyanın algı ve inanıs ları nasıl su zgec ten gec irdig ini, popu ler ku ltu ru nasıl bic imlendirdig ini ve kis isel tercihleri nasıl etkiledig ini go rmekte kis ilere yardımcı olacaktır. Eles tirel du s u nce ve sorun c o zme yeteneklerini kazandırarak vatandas ların bilgiyi bilinc li tu ketme ve u retmesini sag layacaktır”

Kavramsal Çerçeve • Medya okuryazarlıg ı televizyon, reklam, sinema gibi go rsel, radyo, mu zik gibi is itsel, gazete, dergi gibi is itsel bu tu n medya mecralarından gelen mesajları kapsar. • Geleneksel medyanın yanı sıra bilgisayar ve internet teknolojilerinin hayatımıza da hil olmasıyla birlikte medya okuryazarlıg ının kapsamı yeni medyayı da ic ine alacak s ekilde genis ler. • Bilgisayar ve internet teknolojilerinin kullanımı da gu nu mu zde medya okuryazarlıg ı kapsamında ele alınmaktadır.

Kavramsal Çerçeve • Eg itim ve medya ilis kisi u zerine iki temel yaklas ım vardır. Bunların ilkinde medya u ru nleri eg itimde yardımcı arac olarak kullanılır. Bu c erc evede medyada c ıkan yazılar, TV programları vb. u ru nler tamamlayıcı nitelikte eg itime katkıda bulunurlar. • I kinci yaklas ımda ise medyanın kendisi inceleme nesnesine do nu s tu ru lu r. Bu kapsamda, haber kaynakları aras tırılır, farklı kaynaklardan gelen haber birbiriyle kars ılas tırılır, haberi veya programı olus turan mekanizmalar incelenir. Bo ylelikle o g renciye medyaya kars ı eles tirel bir bakıs ac ısı kazandırılır. • “Medya ile eg itim” ile “medya eg itimi” farklı s eylerdir. I lkinde o g retmen medyanın egemenlig i altındayken ikincisinde o g retmen medyanın c alıs ma mekanizmasını incelemektedir

Eğitime Düşen Görevler v. O zad’a go re; medya okuryazarlıg ında hem eg itime hem de medyaya du s en go revler bulunmaktadır. Medya okuryazarlıg ında eg itime du s en go revler s o yle sıralanabilir: • Su rekli gelis en ve deg is en du nyaya uyum sag layabilecek bireyler yetis tirmek • Eles tirel bakıs ac ısı kazandırmak • Okuma becerisini gelis tirmek • Dinleme becerisini gelis tirmek • Sec me becerisini gelis tirmek • I zleme becerisini gelis tirmek • Medyaya salt edilgen izleyici konumunda deg il, katılımcı konumda bireyler yetis tirmek • Gelis en du nyamızdaki her tu r gelis me ve deg is meye ac ık ve ayak uydurabilen bireyler yetis tirmek

Eğitime Düşen Görevler v. Medya okuryazarlıg ı ile ilgili medyaya du s en go revler ise s o yle o zetlenebilir: • Salt yapımda deg il ic erikte de kaliteli olma konusunda hassasiyet • Sosyal ic erig i olan mesajlar konusunda hassasiyet • Topluma yararlı olacak davranıs ları model olarak sunmak • Daha interaktif bir yapıya dog ru gitmek, bo ylece izleyiciye katılma, tartıs ma ve konuları ac ıg a kavus turma s ansı vermek • Farklı sosyo-ekonomik, duygusal ve bilis sel yapıya sahip bireylerde deg is ik etkilerinin olacag ının farkında olmak.

Eğitimin Tarafları • Buckingham’a go re medya eg itimindeki taraflar ve kurumlar en azından s unlardan olus malıdır: • • • Okullarda ve dig er resmi eg itim kurumlarındaki o g retmenler Daha informel konumlardaki o g retmenler, genc lik ve topluluk c alıs maları yapanlar Akademisyenler ve aras tırmacılar Aktivist grupları (c es itli siyasal ve ahlaki konumlardan) Genc lik grupları ve o rgu tleri (sıklıkla yerel topluluk temelli) Ebeveyn grupları Kilise ve dig er dini gruplar Hem ticari hem de ka ra dayanamayan medya u reticileri ve s irketleri Medyayı du zenleyen kurumlar

Temel Kavram ve Sorular • Medya Okuryazarlıg ı Merkezi (Centre for Media Literacy), medyaya dair bes anahtar kavram ve bu bes anahtar kavramla ilis kili bes anahtar soru belirleyerek medya okuryazarlıg ına ilis kin yol go sterici, pratik bir c erc eve sunar. • Bu bes anahtar soru, medyanın yapısını ve amac larını anlamaya, ac ık ve gizli mesajlarını kabul veya reddetme yeteneg i kazanmaya yardımcı olacak niteliktedir.

5 Temel Kavram • Medya mesajlarının tu mu kurgulanmıs tır. • Medya mesajları kendine o zgu kurallar kullanılarak yaratıcı bir dille kurgulanmıs tır. • Aynı mesajı farklı kis iler farklı s ekilde algılayabilirler. • Medyanın gizlenmis deg er ve go ru s leri vardır. • Medyadaki mesajların bu yu k c og unlug u kazanc ya da gu c elde edebilmek ic in du zenlenmis tir.

Temel Sorular • Bu mesaj kim tarafından yaratıldı? • Bu mesajda ilgimi c ekebilmek ic in ne tu r teknikler kullanıldı? • Bu mesajı dig er insanlar benim anladıg ımdan farklı olarak nasıl anlamıs olabilirler? • Bu mesajda hangi yas am bic imleri, deg erler ve go ru s lere yer verilirken hangileri go z ardı edilmis tir? • Bu mesaj nic in go nderilmis tir?

Medyayı Doğru Okumak • Medya gerc eg i bire bir yansıtmaz. Gerc eg in kurgulanmıs versiyonunu veya gerc eklig in temsilini bize sunar. • Olay medya profesyonelleri tarafından, araca (tv, radyo, gazete vb. ) uygun bir formata do nu s tu ru lerek yeniden kurgulanır ve izleyiciye aktarılır. Her sec me eylemi aynı zamanda bir dıs arıda bırakmadır. O rneg in bir televizyon haberinde, olayı kameranın c ektig i ac ıdan izleriz. Nelerin kadrajın dıs ında kaldıg ını bilemeyiz. • Tercih edilen kamera ac ısı, hazırlanan metin, metnin seslendirilmesi, kurgu vb. bu tu n bu su rec ler anlama etki eder. • Bir haber merkezine her gu n yu zlerce olay gelir. Bu olaylardan sadece bir kısmı haberles tirilir, dig erleri gu ndem olmaz. Haberles tirilen olayların bir kısmı daha bu yu k puntolarla, ilk sayfalardan verilirken bir kısmı ic in ku c u cu k bir yer ayrılır. • O zetle medyada okudug umuz, izledig imiz, dinledig imiz her s ey medya profesyonellerinin okuyup, izleyip, dinlememiz ic in sec tikleri ve kendilerinin ve/veya kurumlarının bakıs ac ılarından kurguladıkları metinlerdir. Gerc eg in saf ha li deg illerdir.

Medyayı Doğru Okumak • Medyanın ic erdig i enformasyon bic imsel ic eriklerinden ziyade, izleyenlerin du nyalarıyla girdig i o zel ilis ki sayesinde bir anlam kazanmaktadır denebilir. • Yani mesajlar izleyicinin du nyasında kendine buldug u kars ılık o lc u su nde etkili olacak ya da olmayacaktır. • I zleyicilerin yas , cinsiyet, eg itim durumu gibi sosyodemografik o zellikleri, ic inde bulundukları duygu du nyaları medya metniyle kurdukları ilis kiyi etkiler.

Medyayı Doğru Okumak • Gerc eklik ve temsil arasındaki ilis ki u zerine du s u nmek oldukc a o nemlidir. C u nku medyadaki temsiller bir yandan gerc ek hayattaki es itsizliklerin, problemlerin yeniden u retilmesine, mes rulas masına, derinles mesine, pekis mesine yol ac arken bir yandan da bu temsiller gerc eklig i s ekillendirir. • O rneg in yoksullar genellikle suc a karıs tıklarında haber olur ve medyada temsil edilirler. Bu durum yoksulların gerc ek hayatta suc la daha fazla ilis kilendirilmelerine neden olur. • Temsil basmakalıp fikirlerin, o nyargıların ortaya c ıkmasında oldukc a o nemli bir rol oynar. O rneg in kadın temsili medyadaki en problemli alanlardan biridir. Kadınlar medyada genellikle es , anne gibi geleneksel rollerde, sarıs ın aptal, arka sayfa gu zeli gibi cinsel nesne olarak veya edilgen, gu c su z kurbanlar olarak temsil edilir. • Kadınların medyada temsil edilme bic imleri toplumun kadınları o s ekilde algılamaları yo nu nde bir is lev go ru r. Benzer s ekilde siyahlar, Amerikan filmlerinde genellikle yardımcı rollerde oynarlar, bas rol beyaz oyuncularındır.

Medyayı Doğru Okumak • Gu nu mu zde medya kurulus ları ticari is letmelerdir. O ncelikli hedefleri kar elde etmektir. Chomsky ve Herman, medya, sermaye, gu c , ekonomik c ıkar lis kisini yani medyanın ekonomi politig ini analiz etmek ic in propaganda modelini ins a ederler. • Bu modele go re medyanın halka evet dedirtmek, rıza imal etmek ic in kullandıg ı belirli stratejiler vardır. • Reklamlar medya- sermaye- gu c arasındaki ilis kiyi s ekillendiren o nemli bir unsurdur. C u nku medyanın ana gelir kaynag ı reklamlardır. Bu nedenle reklam veren kurulus ların sec imleri medya ic erig ini etkiler. • Her programın izleyici profilleri reklam verenle paylas ılır. Bo ylece reklam veren kurulus lar hangi televizyonlarda ne zaman hangi reklamları yayımlatmaları gerektig i konusunda fikir sahibi olur. • Bu nedenle kitle medyası izleyicileri deg il satın alma gu cu olan izleyicileri cezbetmekle ilgilenir. Reklam vereni rahatsız edecek bir ic erik medyada yer bulamaz.

Medyayı Doğru Okumak • Medya analizlerinde eles tirel bir yaklas ıma sahip olan Frankfurt Okulu temsilcileri genel olarak medya- iktidar- ideoloji ilis kisini ele alır. • Okulun o nemli temsilcilerinden Adorno ve Horkheimer tarafından ortaya atılan ku ltu r endu strisi kavramına go re, gu nu mu zde ku ltu r genis kitleleri uyutmak ic in medya tarafından s ekillendirilen bir endu striye do nu s mu s tu r. • Bu, ku ltu ru n medya tarafından imal edildig i ve bizlere dayatıldıg ı anlamına gelir. I ktidar, bir avuc azınlıg ın elinde toplanmıs tır. Bu azınlık ku ltu r endu strisi aracılıg ıyla genis kitleleri manipu le eder ve kolaylıkla yo netir.

Medyayı Doğru Okumak • Kitle ku ltu ru , kitlesel olarak bir formu le go re u retilir, yaratıcılıg a yer vermeyen bir su rec tir, kitleler medya profesyonellerinin u rettikleri u ru nlerin pasif tu keticilerine do nu s u rler, kitle ku ltu ru bizi birbirimize benzer ha le getirir, vasatlıg ı o ver, insanların gerc eklikten kac malarına olanak verir. • Bo yle bir du nyada medya bize kimlik kazandırır, hayattan ne beklememiz gerektig ini nasıl biri olmamız gerektig ini bize o g retir.

Medyayı Doğru Okumak • Medya insanların gerc ek sorunları u zerine du s u nmelerine engel olur. Diziler, reklamlar, futbol mac ları aracılıg ıyla gerc ek hayatta yas adıg ımız ekonomik, siyasi vb. problemlerden uzaklas arak fantazya a leminde rahatlarız. • Bo ylece kitleler uyus turularak kapitalist sistemin c ıkarları dog rultusunda daha kolay yo netilir. Frankfurt Okulu’nun medya- ku ltu r- ideoloji ve iktidar u zerine yaptıkları c o zu mlemeler medya okuryazarlıg ı yaklas ımlarının s ekillenmesinde yol go sterici olmus tur. • Medya- iktidar- ideoloji ilis kisini bilmek “medyadaki mesajların bu yu k c og unlug unun gelir ya da gu c elde edebilmek ic in organize edildig ini” fark etmemizi sag lar. Bu nedenle medya mesajlarını okurken “bu mesaj neden go nderilmis tir? ” sorusunu kendimize sormak o nemlidir.

Medyayı Doğru Okumak • Ticari iletis im, izleyicilerin medya okuryazarlıg ına ihtiyac duydug u o nemli alanlardan biridir. Ticari iletis imin kapsamı giderek genis lemektedir. Program aralarında yayımlanan reklamlardan program desteklenmesine (sponsorluk), u ru n yerles tirmeden tele-alıs veris yayınlarına kadar farklı formatlarda kars ıya kaldıg ımız ticari iletis im medya okuryazarlıg ı ac ısından giderek daha fazla o nem kazanmaktadır. • Kanun gereg i, ticari iletis im, yayın hizmetinin dig er unsurlarından go rsel ve is itsel olarak kolayca ayırt edilebilir nitelikte olmalıdır, gizli ticari iletis im yapılamaz ve ticari iletis im medya hizmet sag layıcısının editoryal bag ımsızlıg ını zedeleyecek nitelikte olamaz. • Bununla birlikte; ticari iletis imin yaygınlıg ı ve etkinlig i go z o nu nde bulunduruldug unda izleyicilerin de ticari iletis im mesajlarına kars ı medya okuryazarlık becerisi kazanmaları gu nu mu zde bir zorunluluk olarak kars ımıza c ıkmaktadır.

Medyayı Doğru Okumak • I nternetin yaygınlas masıyla birlikte dijital reklamcılık ortaya c ıkmıs tır. Dijital reklamcılıkla birlikte tu keticiye ulas mak hem kolaylas mıs hem de reklamlar kis iselles tirilmis tir. • Dijital reklamcılık; kullanıcıların kis isel bilgilerinin kendi farkındalıkları dıs ında ele gec irilmesi ve ticari amac larla kullanılması, reklamın yayımlanan dig er ic eriklerden kolayca ayırt edilebilir olma nitelig inin gittikc e belirsizles mesi, reklam kirlilig i, haber ve reklam ayrımının kaybolması gibi yeni sorunları da beraberinde getirmis tir.

Dijital Medya Okuryazarlığı • Gu nu mu zde, toplum yapısının gittikc e daha fazla karmas ıklas masıyla birlikte enformasyona duyulan ihtiyac da gittikc e artmaktadır. • Bilgisayar ve internet teknolojilerinin (BI T) yaygınlas ması ve bu teknolojilerin gu ndelik hayatın her alanında etkin bir s ekilde kullanılması sonucunda enformasyona eris menin en yaygın ve kolay yolu internet kullanımıdır. • Yani c ag das toplumda enformasyona eris mek ic in internete eris mek bir zorunlulug a do nu s mektedir. I nternete eris im ve internet becerilerine sahip olmak c ag das enformasyon toplumuna tam katılım sag lamak ic in bir zorunluluktur.

Dijital Medya Okuryazarlığı • Yas anan bu do nu s u mler medya okuryazarlıg ı kavramının tanımını da genis letmis tir. • Medya okuryazarlıg ı artık sadece radyo, gazete, televizyon, sinema gibi geleneksel medya u ru nlerini eles tirel deg erlendirmeyi deg il bilgisayar ve internet teknolojilerine eris imi ve bu teknolojilerin etkin kullanımı becerilerine sahip olmayı da kapsar. • BI T becerileri dijital medya okuryazarlıg ının temelini olus turmaktadır. Yani dijital olarak medya okuryazarı kabul edilebilmek ic in o ncelikle bu teknolojilere eris im imka nına sahip olmak ve ardından bu teknolojilerin nasıl kullanıldıg ını bilmek gerekmektedir.

Dijital Medya Okuryazarlığı • Dijital okuryazarlık kavramı internetteki bilgiyi ve dig er dijital kaynakları kullanabilme, dijital ortamlarda enformasyon arayabilme, sonsuz sayıdaki enformasyon ic inden ihtiyac duyulan ve nitelikli enformasyona ulas abilme genel becerisidir. Dijital medya okuryazarlıg ı geleneksel medya okuryazarlıg ından farklı nitelikler gerektirir. • Geleneksel medya enformasyon akıs ı u zerinde kullanıcıya c ok fazla kontrol imka nı vermez. • I nternette kullanıcı yalnızca ileriye dog ru deg il geriye ve hatta bilinmeyene dog ru ilerler. Web sayfalarının tasarımları birbirinden oldukc a farklıdır. • Kullanıcı bu farklı tasarıma sahip sayfalar arasında su rekli gezinir. Dolayısıyla dijital medya okuryazarlıg ında formata ha kim olmak c ok daha zordur. BI T kullanımı, metinler ve formatlar arasında su rekli bir gec is kenlig i gerekli kılar.

Dijital Medya Okuryazarlığı • Geleneksel medyada enformasyon medya profesyonellerinin denetiminden gec erek kullanıcıya ulas tırılır. • Oysa internette genellikle bo yle bir profesyonel edito rlu k yoktur. Sonsuz sayıda enformasyon c ok sayıda farklı kullanıcı tarafından paylas ıma ve dolas ıma sokulur. • Bu nedenle, internette enformasyon potansiyel olarak sınırsızdır. Dolayısıyla dijital medya okuryazarlıg ında kullanıcının sec ici olması c ok daha o nemlidir. • Geleneksel ve dijital medya arasındaki yapıya ve ic erig e ilis kin farklılıklar dijital medya okuryazarlıg ını geleneksel medya okuryazarlıg ına go re daha karmas ık kılar.

Dijital Medya Okuryazarlığı • Dijital medya, kullanıcısından daha fazla beceri talep eder. • Bu beceri hem teknolojiyi kullanmaya ilis kin becerilerdir (klavye, mouse kullanma becerisi, web sayfaları arasında gezinebilme vb. ) hem de enformasyona ulas tıktan sonra gerekli olacak analitik becerileri kapsar. • Yani internet eris imi kendilig inden, tek bas ına bilgili bir kamuyu garantilemez. Eris imin yanı sıra dijital becerilerin gelis tirilmesi de internetin faydalarından yararlanabilmek ic in oldukc a o nemlidir.

Gerekli Beceriler I nternet kullanımıyla ilgili kavram ve terimleri anlamak Herhangi bir web tarayıcısı kullanabilmek Arama motorunda arama yapabilmek Farklı web sayfa tasarımlarını kullanabilmek Web sayfaları arasında gezinebilmek Farklı dosya formatlarını tanımak (Word, PDF, JPEG), bu formatlardaki dosyaları ac abilmek, kaydedebilmek • E- posta go ndermek, e-posta okumak, e-postaların eklerini ac abilmek • Potansiyel olarak sınırsız olan dijital enformasyon ic erisinden is e yarar ve dog ru enformasyonu sec ebilmek • Sec ilen enformasyonu eles tirel olarak analiz edebilmek ve kullanabilmek vb. • • •

Dünya ve Türkiye’de Güncel Durum • Gu nu mu zde medya okuryazarlıg ının okul mu fredatının bir parc ası olması gereklilig i genel kabul go ru rken u lkeler medya okuryazarlıg ına yaklas ım konusunda farklı yaklas ımlar benimseyebilmektedir. • Benzer s ekilde farklı u lkelerde medya okuryazarlıg ının gelis im seyri farklı bir su rec izleyebilmektedir. • İnceog lu’nun is aret ettig i gibi; Batılı ve Batılı olmayan u lkeler arasında medya okuryazarlıg ı ile ilgili go ru s ayrılıkları bulunmaktadır. • Kanada, Avrupa ve Avustralyalı uzmanlar medya okuryazarlıg ının eles tirel, bag ımsız bireyler yetis tireceg i u zerinde dururken, Hindistan, Brezilya ve Gu ney Afrika’da yas ayan uzmanlar ise medya okuryazarlıg ının o zgu rles me, toplumun gelis imi, toplumdaki marjinal gruplar ic in sosyal adaletin sag lanmasına yardımcı oldug una vurgu yaparlar.

Avrupa’da Öne Çıkan Durum v. Avrupa’nın medya okuryazarlıg ı profiline bakıldıg ı zaman s u noktaların o ne c ıktıg ı so ylenebilir: • Medya okuryazarlık eg itiminin, zorunlu eg itimin farklı du zeylerinde sistemli bir s ekilde uygulanmaktadır • Medya okuryazarlıg ı alanının eg itim dıs ında da, yas am boyu eg itim su recinde bireyler, ulusal ve uluslararası etkinliklere ac ıkc a tes vik edilmektedir • Gerek kamu kurumları gerek o zel giris imler eg itim etkinliklerinde mutlaka yer almakta, o zellikle akademik c evrelerle is birlig i c erc evesinde u niversitelerde c es itli uygulamalarda bulunulmaktadır • Bireyler ku c u k yas tan itibaren medya u ru nleri u retim su recinin ic inde, u reterek, olus turarak ve yas ayarak o g renmektedir. Bu kapsamda internete verilen o nem bu yu ktu r

Türkiye’de Güncel Durum • 112 sayılı Kanunun 37’nci maddesinin (r) bendine go re, “medya okuryazarlıg ının toplumun tu m kesimlerini ic erecek s ekilde yaygınlas tırılması amacıyla, bas ta Milli Eg itim Bakanlıg ı olmak u zere dig er kamu kurumları ile is birlig i yapma” go rev ve sorumlulug u RTU K’e verilmis ; RTU K’u n bu go rev dog rultusunda 2004 yılından bas layarak Milli Eg itim Bakanlıg ı ile medya okuryazarlıg ı dersinin ilko g retim mu fredatına konulması temelinde is birlig i yapmıs tır. • Tu rkiye’de medya okuryazarlıg ına ilis kin ilk proje Radyo ve Televizyon U st Kurulu ile Milli Eg itim Bakanlıg ı’nın ortaklas a yu ru ttu g u “Medya Okuryazarlıg ı Projesi” ile bas lamıs tır.

Türkiye’de Güncel Durum • Proje kapsamında, Tu rkiye’deki bu tu n ilko g retim okullarında medya okuryazarlıg ı eg itimi verilmesi kararı alınmıs tır. • Projenin bas lamasıyla birlikte, 2006 - 2007 eg itim- o g retim yılında Ankara, I stanbul, I zmir, Adana ve Erzurum’daki bes ilko g retim okulunda pilot uygulama olarak medya okuryazarlıg ı dersi verilmeye bas lanmıs tır. • 2007 - 2008 eg itim- o g retim yılından itibaren ise Tu rkiye genelindeki 35 bin ilko g retim okulunda sec meli ders olarak okutulması planlanmıs tır.

Programın Amaçları • Medyayı farklı ac ılardan okuyarak yas adıg ı c evreye duyarlı, u lkesinin problemlerini bilen, medyada go rdu klerini aklın su zgecinden gec irecek bilinc kazanır. • Televizyon, video, sinema, reklamlar, yazılı basın, internet vb. ortamlardaki mesajlara ulas arak bunları c o zu mleme, deg erlendirme ve iletme yeteneg i elde eder. • Yazılı, go rsel, is itsel medyaya yo nelik eles tirel bakıs ac ısı kazanır. • Mesajların olus turulmasına ve analizine do nu k olarak cevap bulmaktan soru sorma su recine dog ru bir deg is imi gu ndeme getirir. • Bilinc li bir medya okuryazarı olur. • Toplumsal yas ama daha aktif ve yapıcı s ekilde katılır. • Kamu ve o zel yayıncılıg ın daha olumlu noktalara tas ınması noktasında duyarlılık olus turulmasına katkı sag lar.

Türkiye’de Güncel Durum • Medya Okuryazarlıg ı O g retim Programı ile o g rencilere; o zel yas amın gizlilig ine saygı, estetik duyarlılık, du ru stlu k, sorumluluk, etik kurallara bag lılık, farklılıklara saygı duyma, ku ltu rel mirası yas atmaya duyarlılık, aile ic i iletis ime o nem verme, bilinc li tu ketim, toplumsal hayata aktif katılım, bilimsellik, es itlik, yardımlas ma, dayanıs ma, paylas ma deg erleri kazandırılmak istenmektedir. • Medya Okuryazarlıg ı Projesi, RTU K tarafından uygulamaya sokulan Akıllı I s aretler Projesi ile desteklenmeye c alıs ılmıs tır. • Bu proje, medya okuryazarlıg ı eg itiminde ailenin is levini artırmayı amac larken, ebeveynlerin o zellikle c ocukların medya dolayımıyla duygusal zeka gelis imi su recine daha etkin katılımını sag lamayı amac lamaktadır.

Türkiye’de Güncel Durum • Atılan bu adımlara rag men Tu rkiye’de medya okuryazarlıg ı alanında kat edilmesi gereken mesafe vardır. • Kamunun o ncelikle medya okuryazarlıg ı dersini verecek eg iticilerin eg itilmesi ic in bir yo ntem bulması gerekmektedir. Medya eg itimi ve o g retimi konusunda Avrupa u lkelerinin tutum ve davranıs ları, uygulamaları, deneyimleri ku ltu re uygun ha le getirilerek denenebilir. • Medya okuryazarlıg ı hareketi yalnızca c ocukları medyanın zararlı etkilerinden koruma anlayıs ıyla sınırlanmamalı, medya okuryazarlıg ı alanında yetis kinlerin ve eg itimcilerin eg itimine de o nem verilmeli, teknolojik ve ku resel gelis meler go z o nu nde bulundurularak medya okuryazarlıg ı daha genis bir c erc evede tanımlanmalıdır.

SON 13. Dersin Sonu Teşekkürler

KAYNAKÇA • Özsoy, D. (2017). İletişime Giriş içinde Medya Okuryazarlığı. Erzurum: Atatu rk U niversitesi Ac ıko g retim Faku ltesi Yayınları. • Geçikli, F. (2017). Halkla İlişkiler. Erzurum: Atatu rk U niversitesi Ac ıko g retim Faku ltesi Yayınları. • KALENDER, A. , PELTEKOG LU, Z. F. , BAYC U, S. , ERGU VEN, M. S. , YILMAZ, R. A. , OKAY, A. , & GO ZTAS , A. (2018). Halkla İlişkiler. Eskişehir: T. C Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları Fakültesi Yayınları NO: 1676.